VietBF - Tổng Thống Donald Trump đang "hù dọa" thế giới chăng?

(Ảnh minh họa: Facebook "Donald Trump")

Câu hỏi đang làm cho thế giới bị bối rối trong tháng Tám năm 2025 là, liệu "Có phải Donald Trump, tổng thống Mỹ, đang ra sức "để bắt nạt cả thế giới?'"

Bắt nạt ở đây không phải là kiểu đánh đập ở ngoài đường, mà là dùng quyền lực kinh tế, quân sự, ngoại giao để ép các nước phải nghe theo Mỹ, bằng lời dọa nạt, thuế phạt, đe dọa rút quân, hay cắt nguồn viện trợ.

Nói nôm na, ông Trump đang hành xử với thế giới theo cung cách như một người cha nóng tính, vừa đập bàn, vừa nạt nộ mấy đứa con nếu chúng không làm theo ý mình.

Vậy thực hư ra sao? Và người dân bình thường như chúng ta cần nắm hiểu điều này như thế nào đây?

"Đấm bàn dằn mặt" từ phòng Bầu Dục

Ngay từ khi được tái đắc cử vào cuối năm 2024, ông Trump đã tuyên bố một cách ngạo nghễ: "Nước Mỹ sẽ không chơi trò công bằng nữa. Ai muốn buôn bán với Mỹ thì phải chơi theo luật Mỹ".

"Chơi theo luật Mỹ" nghĩa là gì? Nghĩa là, nếu một nước bán hàng vào Mỹ mà không chịu mua hàng Mỹ lại, ông Trump sẽ cho áp đặt mức thuế cao ngất. Nếu nước đó không chịu, Mỹ sẽ cho cắt viện trợ, rút quân, ngưng hợp tác mọi mặt.

Vào tháng Tám này, ông đe dọa Châu Âu rằng sẽ cho áp đặt mức thuế mới lên xe hơi của Đức và rượu của Pháp nếu Liên Âu không ký một hiệp định thương mại "có lợi cho Mỹ hơn". Ông cũng dọa Ấn Độ "vì đã nhập dầu thô từ Iran". Với Mexico, ông lặp lại chuyện "nếu không kiểm soát dân vượt biên thì sẽ cho đánh thuế 25% lên xe nhập khẩu".

Tức là ông Trump đang mang cái roi thuế quan ra để quất hết bên này đến bên khác, vừa dọa, vừa dụ, vừa ép.

Vũ khí "thuế quan", ai sẽ bị đau nhất?

Thuế quan là cách thức mà ông Trump thích đem ra áp dụng nhất. Nói cho dễ hiểu, nếu một món hàng từ nước ngoài vào Mỹ bị đánh thuế 25%, thì hàng đó khi bán ra ở Mỹ sẽ mắc tiền hơn, người tiêu dùng Mỹ phải trả thêm tiền, nhưng nếu nước xuất khẩu không nhường Mỹ, sẽ mất đi thị trường ở Mỹ. Tức là Mỹ chịu đau một chút, nhưng các nước khác sẽ chịu đau nhiều hơn nếu không chiều theo ý muốn ông Trump.

Chiến lược này đã giúp cho ông Trump có nhiều lợi thế khi đặt ra điều kiện, nhưng cái giá phải trả là người dân Mỹ cũng bị thiệt thòi không ít. Ví dụ như trong chiến tranh thương mại với TQ trước đây, mỗi gia đình Mỹ bị thiệt hại khoảng 1,200 USD mỗi năm vì giá bán hàng tăng lên.

Gầm gừ đe dọa với tàu ngầm hạt nhân, cho cắt viện trợ và rút quân

Không chỉ về mặt kinh tế, Trump còn hù dọa cả về phuông diện quân sự. Tháng này, ông ra lệnh cho hai chiếc tàu ngầm hạt nhân Mỹ tiến sát vùng biển gần Nga, như một lời cảnh cáo trong cuộc xung đột ở Ukraine. Dù không bắn một viên đạn nào, hành động đó đủ để làm cho Nga và cả thế giới thấy "ngứa ngáy". Giới ngoại giao gọi đây là "ngoại giao pháo hạm" (gunboat diplomacy), tức là không nói lý lẽ ra, mà chỉ khoe súng.

Tổng Thống Zelenskyy của Ukraine trong lần gặp ông Trump cũng bị ép phải chấp nhận kế hoạch ngưng bắn do Mỹ đưa ra, mà không được phép lên tiếng đàm phán gì nhiều. Một số báo chí nói cuộc gặp này giống như "chuyện ông nội la cháu nội", vì Trump thích nói lớn tiếng, ngắt lời, khiến cho chính phủ Ukraine rất bối rối.

Nhiều quốc gia như Philippines, Kenya, hay Colombia đạ từng nhận viện trợ của Mỹ để xây dựng hạ tầng, giáo dục hoặc quốc phòng. Nhưng gần đây, ông Trump đe dọa cắt sạch nguồn viện trợ này nếu họ dám bỏ phiếu chống Mỹ tại Liên Hiệp Quốc hoặc mua vũ khí của TQ.

Đây là một đòn kiểu "mày không nghe lời tao, tao cho rút tiền lại". Có nước chịu nhún nhường, nhưng cũng có nước thấy khá bực bội vì cảm thấy bị đối xử như đám trẻ con.

Rút quân cũng là một đòn hù khác. Khi ông Trump tuyên bố sẽ cho rút binh sĩ Mỹ ra khỏi Nam Hàn và Nhật nếu họ không chịu gia tăng tiền đóng góp về quốc phòng, làm cho nhiều quốc gia đồng minh thấy hoang mang cực độ. Có cảm giác như Mỹ không còn là bạn bè, mà là "kẻ bảo kê, ai chi trả tiền mới được bảo vệ".

Nhưng không phải ai cũng chịu cúi đầu. Nhiều nước đang học cách để chịu đòn và né tránh. Liên minh Châu Âu chơi ván cờ riêng, tìm cách buôn bán với châu Phi và Đông Nam Á để bớt bị lệ thuộc vào Mỹ. Ấn Độ thì đang tăng mức giao dịch với Nga và Nhật, đồng thời khéo léo mặc cả với Mỹ. Canada, Nhật, Úc… cũng đã liên kết với nhau, hình thành mạng lưới "chống bắt nạt" để đỡ bị cô lập, "bắt bí".

Tức là dù cho Trump cố gắng bully (bắt nạt), thế giới nay không còn yếu đuối như trước, mà bắt đầu biết cách để phản kháng hoặc né đòn.

Vậy thì, liệu ông Trump ra tay "hù dọa" kiểu này sẽ có hiệu quả hay không? Có! Nhưng hiệu quả chắc chỉ ngắn hạn. Một số nước muốn nhượng bộ vì sợ mất quyền lợi, mất các hợp đồng về thương mại. Nhưng niềm tin vào Mỹ đang bị giảm sút, và thế giới đang tìm cách thoát khỏi cái bóng bao trùm của Mỹ dưới thời Trump 2.0.

Cái nguy ở đây là nếu o ép người quá đáng sẽ có phản tác dụng. Một người bạn bị bắt nạt mãi sẽ không còn là bạn, mà sẽ đi tìm bạn mới.

Dù bạn không làm chính trị, điều này vẫn ảnh hưởng đến túi tiền và cuộc sống của bạn: Nếu Mỹ đánh thuế hàng nhập, bạn mua TV, giày dép, xe hơi sẽ đắt hơn. Nếu Mỹ rút khỏi các hiệp định quốc tế, nền kinh tế sẽ bấp bênh, ảnh hưởng đến công ăn việc làm. Nếu thế giới không còn tin Mỹ, đồng đôla có thể bị suy yếu, nạn lạm phát tăng.

Hiểu được trò chơi "hù doạ" của Trump sẽ giúp cho bạn hiểu ra vì sao mọi thứ lại thay đổi nhanh như vậy, từ giá chợ cho đến chuyện an ninh trên thế giới.

Ông Trump đang bully cả thế giới qua lời nói, thuế quan, vũ khí và hành động cứng rắn. Ông tin rằng đó là cách sẽ giúp cho nước Mỹ "vĩ đại trở lại". Nhưng thế giới ngày nay đã không còn dễ bị bắt nạt như xưa. Các nước đang xử sự khôn ngoan hơn, đoàn kết hơn, và đôi khi… cũng cho "bật lại" mạnh mẽ.

Hành vi bắt nạt có thể thắng một trận đấu, nhưng khó thắng cả cuộc chiến về lòng tin. Và đó mới là thứ mà một siêu cường cần nhất: sự tin tưởng từ bạn bè ở khắp năm châu.

(Viết từ Melbourne, Úc)