Người dân Việt Nam nào cũng biết ngày 10/3 âm lịch là ngày giỗ Tổ Hùng Vương, nhưng v́ sao lại có ngày này, ai là người chọn th́ chưa chắc nắm rơ.
Ai đă chọn ngày 10/3 âm lịch làm ngày giỗ Tổ Hùng Vương?
Ở Việt Nam, ngày giỗ Tổ Hùng Vương chính là Quốc giỗ, ngày lễ vô cùng quan trọng. Vào ngày hội truyền thống này, người Việt khắp nơi sẽ nhớ về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của các vị Vua Hùng. Giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra vào ngày 10/3 âm lịch hàng năm, nổi tiếng trong câu ca dao: “Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày giỗ Tổ mùng 10 tháng Ba”.
Lễ hội Đền Hùng. Ảnh: Internet
Ngày giỗ Tổ đă có từ rất lâu. “Ngọc phả Hùng Vương” có chép lại rằng, từ thời nhà Tiền Lê, Lư, Trần, Hậu Lê, nhân dân đă đến lễ bái các Vua Hùng. Dân chúng thường tự chọn ngày tốt theo bản mệnh rồi đi lễ, chứ không quy định rơ ngày nào.
Đến năm 1917, dưới thời vua Khải Định, Bộ Lễ đă đề xuất lấy ngày 10/3 âm lịch làm quốc giỗ hàng năm và được thông qua. Người dâng sớ chính là Hữu tuần phủ Phú Thọ - Bùi Ngọc Hoàn. Trong bia “Hùng Vương từ khảo” có chép lại sự kiện này: “Năm Khải Định thứ hai (1917 dương lịch), Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đă xin Bộ Lễ lấy ngày 10/3 âm lịch làm ngày Quốc giỗ”.
Kể từ đó, 10/3 âm lịch trở thành ngày giỗ Tổ Hùng Vương. Hiện nay, vào dịp giỗ Tổ, người dân Việt Nam sẽ được nghỉ lễ, tổ chức lễ hội để tưởng nhớ các Vua Hùng.
Tượng Vua Hùng. Ảnh: Internet
Lại nói về vị quan đă chọn ngày 10/3 làm quốc giỗ, Lê Trung Ngọc là nhân vật nổi tiếng thời nhà Nguyễn, đầu thế kỷ 20. Ông là một trong những thành viên sáng lập ra Hội Khai trí tiến đức và Hội Nam kỳ tương tế ở Hà Nội. Lê Trung Ngọc sinh năm 1867 ở Sài G̣n, xuất thân trong một gia đ́nh Nho học. Tuy nhiên ông lại theo tư tưởng phương Tây, học Tây học.
Chân dung ông Lê Trung Ngọc. Ảnh tư liệu
Khi ra làm quan dưới chính quyền nhà Nguyễn, Lê Trung Ngọc lần lượt trải qua nhiều chức vị cao. Cuối sự nghiệp, ông là Tổng đốc Ṭa Thượng thẩm, Hà Nội.
Sinh thời, khi c̣n là Tuần phủ Phú Thọ, Lê Trung Ngọc đă có công tu bổ, tôn tạo đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương. Cũng v́ thấy người dân đi lễ kéo dài, không có ngày cố định gây lăng phí, tốn kém thời gian và tiền của nên ông quyết định đề xuất chọn ra 1 ngày làm quốc giỗ.
VietBF@ sưu rập