Người ta nói về một con số như nói về một cơn bão: khoảng 100.000 người gốc Việt có thể bị cuốn vào làn sóng trục xuất mà chính quyền Trump muốn đẩy nhanh. Con số ấy đi từ bản tin ra tới bàn ăn, từ quán phở sang tiệm nail, từ những nhóm chat gia đình cho đến những cuộc gọi lúc nửa đêm.

Hai nhóm người, hai “cánh cửa rủi ro” khác nhau
Nhóm thứ nhất là người Việt không có giấy tờ, ước tính trên 90.000. Họ có thể là người quá hạn visa, nhập cảnh rồi ở lại, hoặc rơi vào tình trạng “không giấy tờ” vì nhiều lý do mà đời sống nhập cư vốn phức tạp hơn một dòng chữ trên hồ sơ. Đây là nhóm đông, và vì đông nên nỗi lo lan rất nhanh: chỉ cần một đợt siết, cộng đồng đã cảm giác như cả khu phố bị gọi tên.

Nhóm thứ hai là những người đã có “final order of removal” — tức lệnh trục xuất đã hoàn tất về mặt pháp lý. Tính đến tháng 11/2024, số người bị ICE xếp theo quốc tịch Việt Nam trong nhóm này là khoảng 8.675. Điều khiến câu chuyện trở nên cay đắng là: con số này không đơn giản là “người nhập cư lậu”. Nhiều người trong đó đã sống ở Mỹ rất lâu, từng có quy chế hợp pháp, nhưng rồi một biến cố pháp lý, một hồ sơ bị đẩy đến đoạn kết, và cuộc đời bỗng rơi vào trạng thái “đã có phán quyết”.

8.675 lệnh trục xuất: nỗi đau của những người “đến từ trước 1995”
Điểm khiến cộng đồng chấn động nằm ở một chi tiết: rất nhiều người trong nhóm có lệnh trục xuất là những người đến Mỹ từ trước năm 1995. Nhiều trường hợp là tị nạn sau chiến tranh, sống vài chục năm, dựng lại cuộc đời từ hai bàn tay, có gia đình, có con cái là công dân Mỹ.

Trong một thời gian dài, việc trục xuất nhóm đến trước 1995 từng bị “khựng” vì ràng buộc thỏa thuận và vì một thực tế khó nói thẳng: Việt Nam không dễ cấp giấy thông hành. Khi “cửa nhận lại” không mở rộng, dây chuyền trục xuất cũng khó chạy nhanh.

Nhưng cục diện đổi tông khi chính sách siết chặt quay lại. Đáng chú ý, từ tháng 6/2025, các tổ chức pháp lý và vận động cộng đồng ghi nhận ICE đã rút lại cách xử lý “thường thả sau 90 ngày” đối với nhóm người Việt đến trước 1995 có lệnh trục xuất. Điều đó đồng nghĩa: nguy cơ bị giam lâu hơn và bị đưa lên chuyến bay cao hơn — một kiểu áp lực không ồn ào nhưng đủ làm người ta mất ngủ.

“Nút thắt” không phải là tòa án — mà là giấy thông hành
Trục xuất không chỉ là ký một tờ giấy. Muốn đưa một người lên máy bay, Mỹ cần quốc gia nhận lại xác nhận và cấp giấy tờ.

Và đây là chỗ mọi thứ có thể “tăng tốc”: vào cuối tháng 2/2025, có thông tin cho thấy Việt Nam đã cam kết phản hồi nhanh hơn các yêu cầu trục xuất, xử lý giấy tờ trong khung thời gian ngắn hơn trước, sau khi phía Mỹ gây sức ép bằng các biện pháp kinh tế/visa. Khi “nút thắt giấy tờ” loosen ra, dây chuyền còn lại chạy nhanh hơn rất nhiều.

Một chi tiết đáng suy nghĩ: trước đó, nhịp trục xuất người về Việt Nam không phải lúc nào cũng lớn; có giai đoạn cả năm chỉ vài chục trường hợp. Nhưng khi cơ chế giấy tờ thay đổi, nhịp trục xuất có thể khác hẳn — và cái “khác” ấy, cộng đồng thường chỉ cảm nhận rõ khi đã có người bị gọi tên.

Vì sao chính quyền muốn “trục xuất nhanh gọn”?
Với chính quyền Trump, trục xuất không chỉ là chính sách — nó là thông điệp. Thông điệp gửi tới cử tri: “Tôi làm thật.” Thông điệp gửi tới các nước: “Không nhận công dân về thì sẽ có giá phải trả.” Và thông điệp gửi tới người nhập cư: “Hệ thống không còn chậm chạp như trước.”

Khi số người bị giam tăng, khi thủ tục bị đẩy nhanh, và khi cả phương án đưa người sang “nước thứ ba” cũng được đem ra thử nghiệm trong một số vụ việc gây tranh cãi, nỗi lo trong cộng đồng gốc Việt không còn là chuyện “nghe cho biết” nữa. Nó trở thành cảm giác rất thật: sáng mở mắt ra, điện thoại rung lên, ai đó nhắn vội một câu lạnh sống lưng: “Ông X bị bắt lại rồi.”

Và thế là, giữa nước Mỹ rộng mênh mông, có những phận người bỗng thấy mình đứng trước một cánh cửa vô hình: không biết ngày nào nó sẽ mở, và khi mở ra… thì là để bước tiếp, hay để bị đưa ngược trở về nơi đã rời đi từ mấy chục năm trước.

Hôm qua, tôi ghé nhà thờ St. Susanna ở Dedham, Massachusetts, chỉ để nhìn tận mắt dòng chữ “ICE WAS HERE” mà nhà thờ từng trưng bày trong hang đá Hài Đồng Giáng Sinh vài tuần trước—một tấm hình đã làm dư luận xôn xao khắp nơi. Sáng thứ Bảy, khuôn viên vắng tanh. Bãi đậu xe rộng mà chỉ lác đác 1-2 chiếc. Trời lạnh khoảng 32°F (0°C), cái lạnh khiến người ta bước nhanh hơn, nhưng cũng khiến lòng người dễ chùng xuống.

Cuộc gặp bất ngờ trong cái lạnh Dedham
Tôi đi vòng qua trước sân để quan sát vị trí hang đá trước khi bấm máy quay vài hình ảnh. Bên phải nhà thờ có một tòa nhà rộng, tôi đoán là nơi sinh hoạt của các linh mục. Tôi vừa định bấm chuông thì một vị cao niên mở cửa mời vào, bảo ngoài trời lạnh quá. Tôi hỏi nhanh: “Cha có phải linh mục Joseph Josoma không?” Ông mỉm cười: “Không, tôi là linh mục Stephen.” Tôi giới thiệu mình là người gốc Việt và đến tìm hiểu về câu chuyện “ICE WAS HERE”. Nghe đến hai chữ “người Việt”, cha Stephen thoáng ngạc nhiên, rồi bắt đầu kể—không phải kể về một khẩu hiệu, mà kể về một bi kịch.

Ông Joseph Nghĩa Vy: thuyền nhân, tù tội, và nỗ lực làm lại cuộc đời
Theo lời cha Stephen, ông Joseph Nghĩa Vy, 64 tuổi, là thuyền nhân đến Mỹ vào thập niên 80, sống một mình, không có người thân ở đây. Thời trẻ, ông vướng vào vòng lao lý trong một vụ án nghiêm trọng và phải trả giá bằng hơn một thập niên sau song sắt. Cha kể lại rằng khi còn trẻ vì nóng tính, ông có ẩu đả gây thương tích cho một cô gái; ông đưa cô đi bệnh viện nhưng dọc đường lại gặp tai nạn xe, ông bị thương và một người đi cùng thiệt mạng. Đó là một đoạn đời vừa rối, vừa nặng, vừa đủ để đẩy một con người xuống đáy.

Nhưng ông đã ra tù được 18 năm. Ông được cộng đồng Công giáo Norfolk Bethany nâng đỡ, cưu mang để làm lại từ đầu. Tám năm gần đây, ông làm nghề chải lông, làm đẹp cho chó (dog groomer), sống lặng lẽ, không phát sinh thêm rắc rối pháp luật. Ông còn tham gia các chương trình hướng dẫn, hỗ trợ những cựu tù nhân khác quay về đời thường—một kiểu chuộc lỗi bằng cách giúp người khác đừng lạc đường như mình từng lạc.

ICE bắt tháng 6, trục xuất về Việt Nam và cú rơi tuyệt vọng
Cha Stephen kể rằng vào tháng 6 năm nay, ông Nghĩa bị ICE bắt vào trại tạm giam. Vài tháng sau, ông bị trục xuất về Việt Nam—nơi ông đã rời đi từ mấy chục năm trước, không còn quen biết ai, không còn mạng lưới nâng đỡ, không còn “mái hiên” để trú. Cha nói thêm: đầu tháng 11, cha nghe tin phía Việt Nam có thể không chấp nhận để ông ở lại vì xem ông là tội phạm hình sự, và có khả năng bàn giao để đưa ông đến một quốc gia khác, nghe đâu là El Salvador. Trong một đời người, có những cú sốc không làm ta ngã ngay, nhưng làm ta rạn nứt từ bên trong—âm thầm, lạnh lẽo và kéo dài.

Theo lời kể, ngày 7 tháng 11 năm 2025, ông Nghĩa đã tự kết liễu đời mình. Một người từng được cứu lần thứ hai ở Mỹ nhờ lòng nhân ái của cộng đồng và niềm tin tôn giáo, rốt cuộc lại gục ngã vì một cú đổi chiều của thời cuộc. Có những cái chết không chỉ là một cái chết; nó là dấu chấm hết của một hành trình dài cố gắng “trở thành người tốt” trong một hệ thống không luôn cho cơ hội sửa sai.

Vì sao câu chuyện gây bùng nổ tranh cãi?
Khi câu chuyện lan ra, phản ứng trên mạng xã hội lập tức chia làm hai bờ đối nghịch. Một bên thương cảm: “Ông ấy đã trả giá rồi, đã sống tử tế suốt nhiều năm, sao vẫn bị xô đi?” Bên kia lạnh lùng: “Luật là luật, có tội thì phải trả.” Có người đổ lỗi cho chính quyền Trump, có người nói luật di trú tồn tại từ trước, Trump chỉ “thi hành”. Có người trách Việt Nam không nhận. Có người nghi ngờ chi tiết, nghi ngờ mốc thời gian, nghi ngờ cả tấm ảnh ngôi mộ. Và cũng có những lời nặng nề, mạt sát, nguyền rủa—thứ ngôn ngữ không hề giúp ai hiểu thêm điều gì, nhưng rất giỏi làm vết thương sâu hơn.

Trong phần bình luận, một ý đáng chú ý được nhắc đi nhắc lại: luật di trú và tòa di trú có khi không vận hành theo trực giác “đã mãn án là xong” như nhiều người nghĩ. Có những trường hợp phạm tội từ rất lâu, ra tù đã lâu, sống lương thiện nhiều năm, vẫn có thể bị lôi lại vào tiến trình trục xuất. Thậm chí có người từng phục vụ quân đội cũng không chắc miễn nhiễm nếu quá khứ có bản án thuộc diện bị xem là nghiêm trọng. Vì vậy, tranh luận “đáng hay không đáng” thường va vào một bức tường: hệ thống không hỏi cảm xúc, nó hỏi điều khoản.

Điều còn lại sau một cái chết
Nếu không có cuộc gặp tình cờ với cha Stephen hôm ấy, có lẽ rất ít người Việt biết rằng đã có một đồng hương sống lặng lẽ, làm việc lương thiện, cố chuộc lỗi bằng tử tế, rồi vẫn bị xô khỏi nơi họ gọi là nhà—để cuối cùng rơi vào tuyệt vọng. Câu chuyện này không nhằm biến ai thành biểu tượng chính trị, càng không phải để “mượn áo nhà thờ” làm bình phong. Nó chỉ nhắc chúng ta một điều: dưới những khẩu hiệu cứng như đá, luôn có con người bằng xương bằng thịt.

Luật có thể là luật. Nhưng xã hội vẫn cần lòng thương. Và cộng đồng vẫn cần hiểu biết: hiểu rằng di trú không đơn giản là “hợp pháp hay bất hợp pháp”, “tội hay không tội”, mà còn là những mảnh đời bị treo lơ lửng giữa quá khứ và hiện tại. Trước khi phán xét bằng một câu gọn lỏn, hãy thử đặt câu hỏi: nếu người đó là anh em mình—mình muốn được nghe một câu chửi, hay muốn được chìa một bàn tay?


Bryant Trần

Theo tin từ Hà Nội, cuộc họp số 15 đã kết thúc. Ông Tô Lâm được cho là huy động một cuộc khống chế lớn để loại bỏ 2 đối thủ đáng gườm là chủ tịch nước Lương Cường và thủ tướng Minh Chính. Hai người được cho là phe trung lập. Được biết trước đó bộ trưởng quốc phòng Giang đã đưa đặc công bảo vệ 9 vị VIP thuộc nhóm chống Hưng Yên. Sau cuộc bố ráp, ông Tô Lâm tuyên bố với Hưng Yên rằng mình sẽ nắm chức vụ Tổng Bí Thư và Chủ Tịch nước, còn ghế thủ tướng sẽ thuộc về một người Hưng Yên khác. Cùng lúc đó Cô Gái Đồ Long (bí danh của nhà báo Hương Trà) đăng 1+1=1, ý nói là ông Tô Lâm chiếm 2 ghế A1+A2, tức là cả TBT và chủ tịch nước. Trong khi đó Người Buôn Gió (bí danh của nhà báo Thanh Hiếu) cũng đăng một nội dung tương tự về cách đoạt quyền của ông Tô Lâm.

Hội nghị “chốt bài” mở màn, lời ca tụng phủ kín
Trung Ương Đảng CSVN vừa họp kỳ 15 (diễn ra từ Thứ Hai 22/12 đến 23/12/2025) – hội nghị được xem là then chốt để “chốt” nhân sự đưa ra Đại hội Đảng khóa XIV, dự kiến tổ chức vào giữa Tháng Giêng 2026. Truyền thông trong nước đồng loạt dùng những cụm từ quen thuộc như “Bộ Chính Trị thống nhất rất cao giới thiệu lãnh đạo chủ chốt…”, nghe bóng bẩy như có tranh luận, có dân chủ, có đồng thuận. Nhưng ai theo dõi chính trường Việt Nam đều hiểu: những chữ “thống nhất cao” thường chỉ là lớp sơn phủ lên một danh sách đã được dàn xếp từ trước.

Cái “hội nghị” trên sân khấu là để hợp thức hóa; cái “mặc cả” sau cánh gà mới là nơi quyết định. Và khi hội nghị kết thúc nhanh đến mức bất thường, người ta càng có lý do để nghi ngờ rằng… ván bài đã được xáo xong, chỉ chờ lật quân.

Cơ chế tuyển chọn: dân đứng ngoài, đảng viên cũng chỉ là “cát sạn”
Trên hình thức, khoảng 1.600 đại biểu đảng viên từ trung ương tới địa phương sẽ dự Đại hội XIV, trong tổng số hơn 5 triệu đảng viên. Rồi từ đó “lọc” ra khoảng 200 người vào Ban Chấp hành Trung ương khóa mới; Trung ương lại “lọc” tiếp 17–19 ghế Bộ Chính Trị; cuối cùng mới “ra” Tổng Bí thư và chia ghế Chính phủ – Quốc hội.

Nhưng khi quy trình được thiết kế theo kiểu “lọc – lọc – lọc”, thì câu hỏi thật sự không phải là “ai được dân chọn”, mà là “ai được phe thắng thế cho vào danh sách”. Những đại hội, những kỳ họp, những cuộc “nhất trí thông qua” – xét cho cùng – thường chỉ là màn trình diễn cho tròn vai trong một kịch bản đã viết sẵn.

Tin đồn “khống chế Hà Nội” và câu chuyện 20.000 CSCĐ
Điều khiến mạng xã hội bùng lên trong những ngày qua không phải là những dòng tường thuật khuôn mẫu, mà là các lời đồn đoán từ nhiều nguồn không chính thức: rằng ông Tô Lâm đã huy động lực lượng công an/cảnh sát cơ động quy mô lớn ở Hà Nội để “khống chế”, nhằm vô hiệu hóa các đối thủ hoặc các cực quyền lực khác, đặc biệt là Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Cuộc đua quyền lực trước Đại hội, những trận “xáo bài” nhân sự, và truyền thống “im lặng là vàng” của hệ thống – nơi càng quan trọng càng kín tiếng, càng kín tiếng càng sinh ra… lời truyền miệng.

Trước đó lại rộ thêm một tuyến tin khác: Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang đưa lực lượng đặc công/đơn vị bảo vệ “VIP” để giữ an toàn cho nhóm chống “Hưng Yên”. Thật giả thế nào chưa ai kiểm chứng, nhưng riêng việc nhiều câu chuyện chạy song song đã đủ tạo cảm giác rằng nội bộ đang căng như dây đàn – và ai nắm lực lượng thì nắm nhịp thở của bàn cờ.

“1+1=1”: mật mã chính trị hay tiếng cười lạnh?
Giữa lúc lời đồn lan nhanh, một chi tiết làm dân mạng khoái khẩu là câu “1+1=1”. Một số tài khoản/bình luận viên chính trị ẩn danh gợi ý: “A1 + A2” sẽ nhập làm một, tức Tổng Bí thư kiêm luôn Chủ tịch nước – quyền lực chụm lại trong một người.

Thông điệp kiểu mật mã này hấp dẫn vì nó ngắn, sắc, dễ lan truyền. Nó giống như câu vè dân gian thời kỹ thuật số: không cần chứng cứ vẫn gây cảm giác “biết chuyện”, không cần tài liệu vẫn khiến người ta đoán già đoán non. Và khi một xã hội quen sống trong màn sương thông tin, thì một phép tính tưởng như trẻ con lại trở thành… mồi lửa.

Danh sách truyền tay: ai lên, ai “nghỉ”
Trong các tin nhắn truyền miệng, người ta rỉ tai nhau về một bản “dự kiến quy hoạch Bộ Chính trị khóa 14”:
Tô Lâm được đồn đoán sẽ nắm cả Tổng Bí thư lẫn Chủ tịch nước; ghế Thủ tướng được gọi tên Lê Minh Hưng; Bộ Quốc phòng vẫn là Phan Văn Giang; Trần Thanh Mẫn tiếp tục ở lại Bộ Chính trị với vai trò đại diện miền Nam… Cùng lúc đó, một loạt nhân vật bị đồn đoán “quá tuổi” sẽ rút: Lương Cường, Phạm Minh Chính, Nguyễn Hòa Bình, Nguyễn Văn Nên, Phan Đình Trạc, Nguyễn Xuân Thắng…

Tất nhiên, danh sách kiểu này chỉ là đồn đoán, nhưng nó phản ánh một sự thật khác: hệ thống “đóng dấu mật” ở Việt Nam đôi khi kín với dân, nhưng lại không kín với… các đường rò rỉ. Càng cấm nói, người ta càng rỉ tai; càng giấu, tin đồn càng chạy nhanh.

Nhất thể hóa: “tiện” cho ngoại giao, “nguy” cho xã hội
Mô hình Tổng Bí thư kiêm nguyên thủ quốc gia không phải chuyện lạ trong các chế độ xã hội chủ nghĩa và nhiều hệ thống tập quyền: Trung Quốc, Lào, Cuba, Triều Tiên… đều có biến thể “một người đóng hai vai”. Ưu điểm nhìn thấy ngay: ra quốc tế dễ “một tiếng nói”, ký kết – tiếp nguyên thủ – ra thông điệp đều gọn. Nhưng nhược điểm cũng nằm sờ sờ: quyền lực tập trung quá mức dễ sinh độc đoán, bảo thủ, và sai lầm lớn khó sửa.

Ở Việt Nam, thời ông Nguyễn Phú Trọng từng có giai đoạn kiêm nhiệm, nhưng luôn được mô tả là “tạm thời”. Thậm chí từng có lập luận: quyền to quá thì ai quản nổi? Vậy mà nếu kịch bản “1+1=1” thành hiện thực lần này, nó sẽ cho thấy một bước trượt đáng kể: từ “tứ trụ” sang một dạng “siêu trụ” – nơi cái ghế Chủ tịch nước không còn là “hữu danh vô thực”, mà trở thành con dấu hợp thức hóa quyền lực tối cao.

Kinh tế: mục tiêu 10% và thực tế bị kéo chân
Trong khi nội bộ lo “chốt ghế”, nền kinh tế lại bị bủa vây bởi rủi ro bên ngoài. Mỹ đã áp mức thuế quan 20% đối với hàng Việt Nam (và có cơ chế mức cao hơn với hàng bị coi là “trung chuyển”), tạo áp lực nặng lên xuất khẩu – vốn là động cơ sống còn của tăng trưởng.

Trớ trêu ở chỗ, Hà Nội vẫn đặt mục tiêu tăng trưởng bình quân ít nhất 10% giai đoạn 2026–2030 – một con số đẹp như khẩu hiệu. Nhưng các định chế quốc tế thường dự báo thấp hơn đáng kể. Và còn một điểm yếu mang tính cấu trúc: hơn 70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến từ khu vực FDI. Nói trắng ra, tăng trưởng dựa nhiều vào “hãng xưởng nước ngoài”, trong khi doanh nghiệp nội địa vẫn loay hoay ở phần giá trị thấp.

Khi chiếc máy kinh tế lệ thuộc vào xuất khẩu và FDI, bất cứ cú bẻ lái nào từ thương chiến hay thuế quan cũng đủ làm guồng quay khựng lại. Mà khi guồng quay khựng lại, áp lực xã hội sẽ dội về trong nước – đúng lúc chiếc ghế quyền lực đang được tranh nhau đến nghẹt thở.

“Hết phim!” hay chỉ là mở đầu một mùa mới?
Hội nghị Trung ương 15 kết thúc, nhưng câu chuyện quyền lực thì chưa kết thúc. Nó chỉ chuyển từ “họp kín” sang “đợi công bố”, từ “xáo bài” sang “lật quân”. Tin đồn có thể sai, danh sách truyền tay có thể đổi, phép tính “1+1=1” có thể chỉ là trò châm biếm… nhưng nó phản ánh một điều khó phủ nhận: xã hội đang nhìn vào thượng tầng như nhìn một sân khấu, nơi kịch bản có thể thay đổi bất ngờ, còn người dân – như thường lệ – chỉ là khán giả không được mua quyền bấm nút. “Hết phim!” – câu kết nghe nhẹ hều. Nhưng với chính trị Việt Nam, nhiều khi “hết phim” chỉ là hết một tập. Tập sau mới là nơi người ta biết: 1+1 có thật sự bằng 1, hay cuối cùng vẫn bằng 2 như mọi quy luật đời thường.

Có những khoảnh khắc, bạn không cần bằng kiến trúc sư vẫn thấy “quen quen”. Chỉ cần đặt cạnh nhau hình sân bay Yangzhou Taizhou (Trung Quốc) giai đoạn 2 (T2) và phối cảnh sân bay Long Thành (Việt Nam), tự nhiên trong đầu bật ra câu thần chú: “Same same but different!” Rồi người thì phán một câu gọn lỏn: “Con nhà tông không giống lông cũng giống mông!” — nghe xong, cười mà cũng… hơi nhói.

Long Thành

Theo hướng thông tin đang được chia sẻ, sân bay bên Giang Tô (Yangzhou Taizhou International Airport) được cho là có thiết kế/định hình trước, rồi sau đó mới đến câu chuyện Long Thành với phối cảnh khiến nhiều người “đứng hình” vì thấy na ná. Vì vậy mới nảy ra cái cảm giác: “Ủa sao giống dữ vậy?”—và từ đó dân mạng bắt đầu đặt câu hỏi kiểu… rất đời: “Vậy rốt cuộc ai giống ai?”

Cái “giống” gây bão: mái cong – thân uốn – dáng trải dài
Nói cho công bằng: sân bay hiện đại hay chuộng kiểu mái cong mềm, thân dài, nhiều nhánh, vừa “tương lai” vừa dễ tạo điểm nhấn nhận diện. Nhưng nhìn hai phối cảnh, nhiều người vẫn không nén được câu đùa: “Nó anh hai (2 mái), mình em ba (ba mái)!” Có người khác thêm mắm: “Phiên bản của tàu thì tương tự thôi.” Nghe vậy mới thấy, ở thời đại mạng xã hội, kiến trúc không chỉ là nghệ thuật—mà còn là… meme.

Câu chuyện tiền thiết kế: từ 6,5 triệu xuống 3,4 triệu USD
Chi tiết khiến nhiều người “khoái” (vì có số cụ thể để bàn) là chi phí thiết kế cơ sở: Heerim từng đề xuất tổng chi phí tư vấn 6,5 triệu USD (khoảng 143 tỷ đồng sau thuế), được nói là cao hơn dự toán đã thẩm tra. Sau đó đơn vị này tự đề xuất lại lần 4 còn 3,61 triệu USD, và sau khi ACV yêu cầu các đơn vị tư vấn đề xuất lại để “công bằng, minh bạch”, con số chốt được nhắc đến là 3,4 triệu USD (gần 75 tỷ đồng). Thế là có người chốt hạ bằng câu cà khịa: “Sân bay mà giá bằng 1 căn biệt thự thôi á hả?” (Biệt thự nào thì không nói, chứ biệt thự thường chắc… khó lắm!)

Lo xa kiểu Sri Lanka: “đến kỳ không trả nổi thì… đổi chủ?”
Từ chuyện “nhìn giống”, câu chuyện được kéo sang một nỗi lo quen thuộc: ví dụ hải cảng Sri Lanka do Trung Quốc xây, đến kỳ hạn không trả được nợ thì rơi vào cảnh bị phía Trung Quốc nắm quyền kiểm soát (dân gian hay gọi gọn là “bẫy nợ”). Và thế là câu hỏi bật ra: Sân bay Long Thành rồi có đi theo kịch bản đó không?
Nói thật, đây là đoạn khiến người ta vừa cười vừa muốn… bớt cười: vì sân bay là hạ tầng chiến lược, mà hạ tầng chiến lược thì điều dân cần nhất vẫn là minh bạch hợp đồng, minh bạch vốn, minh bạch điều kiện ràng buộc. Không ai muốn đến khi “chuyện đã rồi” mới ngồi kể nhau nghe kiểu… “ủa sao tự nhiên thấy bảng hiệu lạ lạ?”

Thực ra, “giống” đôi khi chỉ là cùng một ngôn ngữ thiết kế thời hiện đại: mái cong, kính lớn, đường nét mềm. Nhưng cũng đúng là trong một xã hội mà người ta quá quen với chuyện “bê nguyên chương trình về xài”, thì thấy gì na ná cũng dễ giật mình. Dân mạng nói vui: “Anh em môi hở răng lạnh mà!”.

Chuyện lạ mà quen: vừa đáp xuống đã được “tặng” một bài thi nhẫn nhịn
Nhiều nước đón khách bằng hoa, bằng nụ cười. Còn ở sân bay Việt Nam, bạn được đón bằng một “trải nghiệm nhập môn”: xếp hàng dài như rồng rắn, mặt ai cũng kiểu “mình đã làm gì sai với cuộc đời?”, và tốc độ xử lý thì… chậm rãi như đang chiếu phim slow-motion.

Đặc biệt dịp lễ tết: dân đứng chờ mòn mỏi, còn trong cabin, các anh chị thao tác nhẹ nhàng, uyển chuyển, thong dong… như con 🦥 đang thiền định.

Tấm ảnh “tai nghe – đóng dấu” và nghi án: hóa ra chậm là có lý do?
Mạng xã hội mới đây lại rần rần vì một tấm ảnh “nóng”: nhân viên cabin đeo tai nghe, mắt hướng màn hình (nội dung thì… người lớn hiểu với nhau), tay vẫn đóng dấu đều đều.

Thế là dân mạng kết luận luôn: “À, thảo nào nhập cảnh Việt Nam chậm như rùa bò. Người ta còn bận theo dõi tình tiết gay cấn!”

Có người kể: đứng đợi gần 3 tiếng, tới lượt thì chị cán bộ vừa check vừa video call tám chuyện. Bên kia đầu dây nói gì hơi… quá trớn, chị còn thủ thỉ: “Ê từ từ, có người ở đây…”
Nghe xong chỉ biết: Lạy má 🙏.

Hải quan hay an ninh xuất nhập cảnh? Dân thì gọi chung: “cửa ải”
Trong comment cũng có người chỉnh lại cho chuẩn bài: “Cái này là an ninh/xuất nhập cảnh chứ không phải hải quan.”
Nhưng thiệt tình, lúc bạn đang đứng giữa biển người, con nít ngồi lau sàn, vali kéo rần rần, thì gọi tên gì cũng vậy. Tất cả đều là… cửa ải.

Cửa ải mà có biển “cấm quay phim chụp ảnh” nữa chứ. Nhiều người nhìn biển cấm mà chợt ngộ ra: “À, hóa ra không phải vì an ninh… mà vì sợ lộ bí kíp tốc độ rùa bò!”

Thái độ “tổng tài” và nghệ thuật nói nhỏ như đọc thần chú
Điều làm hành khách “tăng xông” không chỉ là chậm. Mà là cái vibe:

nhìn hành khách như nhìn… tội phạm tập sự

nói chuyện nhỏ như đọc thần chú trong phim cung đấu

hỏi lại thì gằn giọng như đang làm giám khảo vòng loại

Có người kể: cán bộ bảo “kẹp vé máy bay vào”, nhưng nói nhỏ quá phải hỏi lại 2 lần. Cùng tiếng Việt mà nghe như đang phiên dịch tiếng… vũ trụ.

Bênh kiểu gì cũng có: hệ thống load chậm, tên trùng nhau, nên coi phim cho đỡ buồn
Cũng có phe “thông cảm”: “Máy nó load dữ liệu lâu, nhất là tên phổ thông. Nhân viên ngồi chờ chứ biết làm gì?”
Nghe hợp lý ghê. Nhưng khổ nỗi, nếu đã phải chờ, thì ít nhất xin chờ trong tư thế chuyên nghiệp. Chứ chờ mà tai nghe cắm vào, mắt long lanh theo plot twist, thì dân dễ hiểu lầm lắm.

Nói kiểu dân gian: hệ thống chậm đã mệt, người còn ‘túc tắc’ nữa thì thôi….

Vì sao lễ tết càng “toang”: hàng dài như phim truyền hình 80 tập
Dịp cao điểm, bạn sẽ thấy một hiện tượng kỳ lạ:

khoảng 20 cửa, nhưng chỉ 6–7 cửa có người

người thì đông như kiến

tốc độ thì như đang tiết kiệm… năng lượng quốc gia

Trẻ nhỏ “được ưu tiên” là câu chuyện kể ở đâu đó, còn thực tế nhiều nhà vẫn xếp hàng như thường. Có bà mẹ kể con cứ ngồi xuống rồi nằm ra lau sàn sân bay.
Đúng nghĩa: về nước chưa kịp thăm nhà đã kịp… quen nền gạch.

Rốt cuộc muốn nhanh thì làm sao? Dân truyền tai nhau “bí kíp đô la”
Và đây là phần nhạy cảm mà ai cũng nghe đâu đó: “kẹp $10/người”, “fast track 500”, “bôi trơn”…
Chưa biết thật giả, nhưng chỉ cần tin đồn tồn tại là đã đủ làm hình ảnh xấu đi cả cây số.

Hành khách vội, còn các anh chị thì không vội. Vì sao? Có người giải thích rất triết:
“Làm nhanh thì phải làm nhiều. Làm chậm thì vừa đủ hết ca. Chuông reo reng reng là đổi ca về.”
Nghe xong chỉ biết gật gù: đỉnh cao quản trị thời gian!

Về Việt Nam là về quê, nhưng xin đừng biến cửa khẩu thành… “vòng loại”
Thiệt ra ai cũng hiểu: kiểm tra an ninh phải cẩn thận. Hệ thống có thể chậm. Người làm cũng áp lực.
Nhưng cái người ta cần nhất vẫn đơn giản thôi:

mở thêm cửa khi đông

nói rõ ràng, lịch sự

đừng đeo tai nghe như đang “cày phim tổng tài”

và đừng để hành khách bước vào Việt Nam bằng một cảm giác: “Chưa về tới nhà đã muốn… về lại.”

Vì đôi khi, thứ giữ chân người ta không phải nhà ga đẹp hay quảng cáo du lịch rực rỡ.
Mà chỉ là một con dấu đóng nhanh gọn… và một câu nói đủ nghe: “Mời anh/chị qua.”

Ảnh tài liệu cung cấp bởi Thu Nguyễn

Một thủ tướng "thân thiện" trong ngoại giao, trong các con mắt của nhiều doanh nghiệp. Ông từng tiếp CEO Nvidia ngay tại quán ăn vỉa hè, lội nước thăm bà con vùng lũ, vào Sài Gòn thời Covid-19. Dù nhiều người nói ông chỉ làm màu, nhưng đa số đều có thiện cảm với ông thủ tướng từng học và làm việc tại Romania, phong cách ông lãnh đạo cũng rất "quý phái" kiểu châu Âu. Tuy nhiên vì không có binh lực trong tay (công an, quân đội) nên ngày từ đầu người ta đã đoán ông sẽ bị mất chức thủ tướng. Vụ án duy nhất mà ông dính "phốt" là vụ bà Nhàn AIC.


Mấy ngày nay dư luận lại có món “đặc sản” quen thuộc: tin đồn nhân sự. Và nhân vật bị gọi tên nhiều nhất là ông Phạm Minh Chính—một thủ tướng từng được không ít người… có thiện cảm, dù khen hay chê thì ai cũng công nhận ông có “gương mặt truyền thông” rất mạnh.

Thủ tướng “thân thiện”: sống bằng hình ảnh, nổi bằng… khoảnh khắc
Người ta nhớ ông bởi những hình ảnh rất đời: tiếp CEO Nvidia ngay quán ăn vỉa hè; lội nước thăm bà con vùng lũ; có mặt ở Sài Gòn thời Covid-19; nói chuyện ngoại giao kiểu “mềm mà sáng”. Có người bảo làm màu. Nhưng cũng nhiều doanh nghiệp nhìn ông như một người dễ tiếp xúc, dễ đối thoại, phong cách “quý phái” kiểu châu Âu—phần vì từng học và làm việc ở Romania, phần vì cách ông xuất hiện khá “đúng bài” trước ống kính.

Trớ trêu là: ở chính trường, đôi khi điểm mạnh của truyền thông lại là điểm yếu của quyền lực. Người ta có thể cầm ly cụng chúc mừng rất đẹp… nhưng không cầm được bộ máy thì ly đó cũng chỉ là ly.

Tin đồn “mất ghế”: khi quyền lực không nằm ở nụ cười
Theo luồng bàn tán đang lan rộng, thế lực Hưng Yên bị cho là đã “tước” dần thực quyền của ông, và viễn cảnh ông không còn tiếp tục là Thủ tướng sau Đại hội XIV được nhắc đến như một kịch bản rất nghiêm túc—ít nhất là trong các câu chuyện hành lang.

Lý do được giải thích theo kiểu dân gian nhưng nghe lại rất “đúng logic chính trị”: ông Chính không có binh lực trong tay. Công an, quân đội—những nơi quyết định an toàn và đòn bẩy—không phải là sân nhà. Mà khi không có “đội hình”, mọi chiến thuật chỉ còn là… phát biểu.

“Liệu còn nước còn tát”: chạy sang Bộ Quốc phòng tìm thế dựa?
Ngay sau khi cuộc họp số 15 kết thúc được một ngày, ông Phạm Minh Chính chủ trì cuộc làm việc với Bộ Quốc phòng và nhiều bộ ngành để bàn nhiệm vụ quân sự–quốc phòng năm 2026, nhấn vào trọng tâm phát triển công nghiệp quốc phòng. Dư luận nhìn cảnh ấy rồi tự diễn giải: “Ủa, phải chăng ông đang tìm ‘viện quân’?”

Thực hư thế nào chỉ người trong cuộc biết. Nhưng về mặt hình ảnh, nó giống một nước cờ “bấu víu vào sức nặng cuối cùng”—khi bạn không nắm được công an, ít nhất bạn muốn đứng cạnh quân đội để… khỏi thấy mình quá trơ trọi.

Lê Minh Hưng và chiếc ghế Thủ tướng: đồn đoán hay dọn đường?
Cùng lúc, tin đồn ông Lê Minh Hưng có khả năng cao ngồi ghế Thủ tướng xuất hiện dày đặc. Ông Hưng được mô tả như một “kỹ trị gia” kín tiếng, từng là Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, rồi làm Trưởng Ban Tổ chức Trung ương—một vị trí cực mạnh về nhân sự.

Trong các câu chuyện “thạo tin”, ông Hưng còn được xem là quân cờ trung thành trong bàn tay sắt, và nếu kịch bản này xảy ra thì đó không chỉ là thay người—mà là thay mô hình: từ kiểm soát chéo sang “đồng tâm, trùng trục”, tức một trục quyền lực chạy thẳng, ít khoảng trống, ít đối trọng.

Bộ Công an và “lãnh địa riêng”: Thủ tướng là cấp trên… trên giấy
Một chi tiết được đem ra mổ xẻ nhiều là vai trò của Bộ Công an. Dù theo hình thức Bộ trưởng là cấp dưới Thủ tướng, nhưng trong thực quyền, đó lại là một “lãnh địa” có công cụ điều tra và hồ sơ. Và vì vậy, người ta nói: Thủ tướng có thể chỉ đạo, nhưng không thể “ra đòn” theo cách công an có thể ra đòn.

Câu chuyện càng chua hơn khi có người nhắc lại bài phát biểu ca ngợi lực lượng công an theo kiểu rất mềm, nghe như “vuốt đuôi”: “thức cho dân ngủ, gác cho dân vui chơi…” Nghe thì đẹp. Nhưng trong bối cảnh đấu đá, nó lại bị dân mạng chế thành: lúc nguy cấp, lời hay cũng giống… áo mưa: che được mưa nhỏ, gặp bão thì thôi.

A1-A5: sơ đồ quyền lực kiểu “một lớp học, năm chức danh”
Dư luận còn truyền nhau “bảng phân vai” như sau:
A1+A2/ Tô Lâm: Tổng bí thư + Chủ tịch nước
A3/ Lê Minh Hưng: Thủ tướng
A4/ Trần Thanh Mẫn: Chủ tịch Quốc hội
A5/ Trần Cẩm Tú: Thường trực Ban Bí thư

Nghe như ký hiệu bài thi, nhưng lại phản ánh tâm trạng xã hội: người ta đang nhìn chính trị như một ván cờ, mà mỗi quân được gọi bằng mã số—vì tên thật đôi khi không quan trọng bằng vị trí đứng.

Bloomberg và câu chuyện “ngoại lệ thành tiền lệ”
Thông tin Bloomberg dẫn nguồn ẩn danh về khả năng ông Tô Lâm tiếp tục làm Tổng bí thư và kiêm Chủ tịch nước càng làm đồn đoán nóng thêm. Đi kèm đó là câu hỏi: vì sao “quá tuổi” vẫn có thể tiếp tục?

Lập luận phổ biến trong các bài bình luận là: tiền lệ “trường hợp đặc biệt” trước đây đã mở cửa cho việc bẻ quy định. Khi ngoại lệ trở thành tiền lệ, thì điều lệ giống như… hàng rào thấp: ai muốn bước qua cũng bước qua được, miễn là đủ lực.

Từ “thủ tướng vỉa hè” đến cuộc chơi không dành cho người không có lực
Nếu đúng như tin đồn, ông Phạm Minh Chính là một ví dụ cay đắng cho bài học cũ: chính trường không chỉ là bài phát biểu hay, ngoại giao mềm, hay hình ảnh lội nước cứu dân. Những thứ đó giúp bạn được yêu mến. Nhưng để sống sót trong “cung đình”, bạn cần một thứ khác: lực và liên minh.

Và nếu chiếc ghế Thủ tướng thực sự đổi chủ, thì câu chuyện không dừng ở một cá nhân. Nó là dấu hiệu của một giai đoạn quyền lực đang được sắp lại—thậm chí theo hướng “đồng tâm, trùng trục”, nơi mọi đường dây đều chạy về một trục chính.

Còn ông Chính? Có lẽ ông vẫn sẽ xuất hiện đâu đó, vẫn nói năng lịch thiệp, vẫn “quý phái châu Âu”. Chỉ có điều, trong ván cờ này, lịch thiệp không thay được… quân.

Trong lần về nước ngắn ngủi này, gia đình mình đã lên kế hoạch từ nhiều tháng trước cho chuyến du lịch gia đình tới Đà Nẵng. Vì ba mẹ đã lớn tuổi, em vợ mình cẩn thận mua vé hạng Thương gia của Vietnam Airlines từ hơn 1 tháng, thanh toán đầy đủ, có mã đặt chỗ, số ghế rõ ràng. Nói nôm na: tiền đã trả, chỗ đã chọn, tinh thần đã “thương gia” sẵn sàng… chỉ chờ ra sân bay là bay.

Nhưng tới quầy làm thủ tục ở Tân Sơn Nhất cho chuyến bay đi Đà Nẵng, câu mở màn lại là: “Không tìm thấy vé.” Nghe nhẹ nhàng như gió thoảng, mà rơi đúng vào tim người đã trả tiền thật. Nhân viên đưa ra hàng loạt lý do vòng vo: nào đổi tàu bay, nào lỗi hệ thống, nào phải chờ xác minh… cứ như vé của mình đang đi du lịch vòng quanh máy chủ, chưa kịp về tới quầy check-in.

Tình huống kéo dài cho tới khi chỉ còn khoảng một tiếng trước giờ cất cánh. Và cuối cùng, gia đình bị đặt vào “bài toán phút 89”: 1) dời sang chuyến 17h (nhưng vẫn… chưa chắc có đủ ghế Business như đã mua), hoặc 2) giữ chuyến đúng giờ nhưng hạ hạng xuống “cao nhất có thể”. Đi với ba mẹ lớn tuổi, không ai muốn căng thẳng thêm hay kéo dài chờ đợi, em mình đành chọn phương án 2. Kết quả: cả nhà bị đẩy xuống ghế phổ thông, lại còn gần cuối khoang.

Điều khó chấp nhận nằm ở chỗ: sau đó hệ thống vẫn xác nhận gia đình đã thanh toán vé Thương gia, nhưng ghế Business thì “không còn”, và việc chuyển từ Business xuống Economy diễn ra mà không hề có thông báo hay thỏa thuận trước ngày bay. Nó không còn là “sự cố kỹ thuật” kiểu trễ giờ vài phút; mà là đổi hạng ghế đã bán – đã thu tiền – nhưng hành khách chỉ được biết ở phút chót, trong thế gần như không còn lựa chọn.

Phiếu thu ghi Business, thẻ lên máy bay lại ghi Economy: cười không nổi
Cái cảm giác bức xúc nó không chỉ nằm ở trải nghiệm, mà còn nằm ở… giấy tờ. Một bên là phiếu xác nhận/phiếu thu thể hiện hạng Thương gia (hạng D – Business Classic), bên kia thẻ lên máy bay lại nổi bật dòng “Economy Class”. Người ngoài nhìn vào sẽ tưởng gia đình mình đang chơi trò “đố bạn tìm điểm sai”: sai ở đâu? Sai ở hạng ghế. Sai luôn ở tâm trạng.

Mà khổ nhất là đi với người lớn tuổi: không ai muốn đứng tranh luận tới cùng khi thời gian cất cánh đếm ngược, bụng đói, chân mỏi, tâm lý căng. Nên nhiều người đọc xong mới thở dài: “Chắc vì đi với ba mẹ nên mới phải chấp nhận, chứ đi một mình là làm căng tới cùng.”

Cộng đồng mạng đoán già đoán non: Overbook? VIP phút chót? Hay “lỗi hệ thống” kiểu khó nói?
Bên dưới câu chuyện, phần bình luận đúng nghĩa là “họp khẩn cấp”. Nhiều ý kiến nghi vấn đây là tình trạng oversold/overbook: “Một hạng ghế bán cho nhiều người, tiền thu đủ, còn quyền lợi khách hàng thì kệ…” Người khác thì nói thẳng: “Nếu hạ hạng ghế thì phải thanh toán chênh lệch chứ?” Có người mạnh miệng hơn đề nghị “khởi kiện”, “yêu cầu xin lỗi”, “bắt đền full refund”, hoặc ít nhất phải có lời giải thích đàng hoàng.

Một luồng khác lại cho rằng khả năng có khách “ưu tiên phút chót” nên ghế Business bị thu xếp lại: “96,69% là có tai to mặt bự nào sát giờ bay tới, hãng phải nhường.” Có người còn đùa mà như thật: “Lên máy bay nhìn khu business coi có gương mặt quan chức nào không.” Dĩ nhiên đó chỉ là suy đoán của cư dân mạng, nhưng nó cho thấy một sự thật: khi hãng không minh bạch, khoảng trống thông tin sẽ được lấp bằng… nghi ngờ.

Cũng có ý kiến bênh vực theo hướng thận trọng: đừng vội gọi hãng “lừa đảo” khi chưa đủ dữ kiện, vì hãng lớn thường có quy trình xử lý, kênh khiếu nại và chính sách bồi thường; muốn chê thì chê đúng sự việc, đúng quy trình. Nhưng ngay cả nhóm này cũng thừa nhận: cách xử lý tại quầy, cách “vòng vo” và đẩy hành khách vào thế đã rồi là điều rất khó chấp nhận.

Đáng chú ý, nhiều người kể trải nghiệm tương tự: bị đổi ghế đã mua, bị delay liên tiếp mà thông báo thiếu nhất quán, bị cân hành lý xách tay rồi “hù dọa”, thậm chí có người nói hãng hủy chuyến và hứa hoàn tiền nhiều lần rồi… im luôn. Những chuyện đúng sai từng vụ còn cần kiểm tra, nhưng khi quá nhiều người cùng có cảm giác “bị coi thường”, đó là dấu hiệu dịch vụ đang có vấn đề.

Vé đã trả tiền thì không thể “mất ghế”: tối thiểu phải minh bạch và bồi hoàn sòng phẳng
Đi máy bay, ai cũng hiểu có những tình huống bất khả kháng: đổi tàu bay, thay cấu hình ghế, trục trặc vận hành… Nhưng “bất khả kháng” không đồng nghĩa với “được quyền im lặng tới phút chót”. Cái khách cần không phải lời xin lỗi kiểu cho có, mà là ba thứ rất cơ bản: thông báo sớm, lựa chọn rõ ràng, và bồi hoàn/đền bù minh bạch.

Nếu đã mua Thương gia mà bị hạ xuống Economy không tự nguyện, thì chuyện hoàn tiền chênh lệch (hoặc phương án bồi thường phù hợp) phải là điều hiển nhiên. Và quan trọng hơn: phải nói rõ vì sao, ai quyết định, quyết định lúc nào, vì sao không thông báo trước. Khách hàng không ngại sự cố; khách hàng ngại nhất là cảm giác mình bị đẩy vào thế “chấp nhận hay bỏ chuyến”, đặc biệt khi đi cùng người già và lịch trình gia đình đã sắp sẵn.

Câu chuyện này vì vậy không chỉ là chuyện một chuyến bay, mà là chuyện niềm tin. Hãng hàng không quốc gia mà để hành khách rơi vào cảnh “cầm Business lên quầy, bước ra cầm Economy” thì dù có giải thích thế nào, người ta vẫn thấy… mệt.

Kết lại bằng một câu hơi buồn cười mà nhiều người đồng cảm: đi Thương gia không phải để khoe, mà để ba mẹ đỡ cực. Vé Thương gia biến thành ghế phổ thông gần cuối máy bay, cái “đổi hạng” này không chỉ đổi chỗ ngồi—nó đổi luôn cảm xúc của cả chuyến về quê.
FROM VIETNAM

Sáng 17/12/2025, tại Căn cứ Hải quân Great Lakes (Illinois) – nơi được xem như “cửa ngõ duy nhất” đưa mọi tân binh bước vào Hải quân Hoa Kỳ – không khí bỗng nóng lên theo một cách rất lạ: không phải tiếng khẩu lệnh, mà là cảm giác hồi hộp khi Thứ trưởng Hải quân Hung Cao xuất hiện giữa doanh trại. Từ buổi “all hands call” ở nhà nguyện đến những cái bắt tay sát sườn với đội ngũ huấn luyện, rồi sang ngày 18/12 là lễ tốt nghiệp quy mô lớn, chuyến thăm kéo dài hai ngày đã biến Great Lakes thành điểm hẹn của nhiều thế hệ: 1.058 người trẻ vừa chính thức gia nhập hạm đội, trong khi một cựu binh tốt nghiệp năm 1952 đứng lặng, để 73 năm ký ức như tan chảy ngay trước mắt mình.

Một Great Lakes rất khác: nơi mọi hành trình bắt đầu
Giữa mùa đông tháng 12, Căn cứ Hải quân Great Lakes (Recruit Training Command – RTC) bỗng trở thành một “ngã tư cảm xúc” kỳ lạ: vừa trang nghiêm, vừa ấm áp, vừa khiến người ta thấy trái tim mình chùng xuống vì tự hào. Nơi đây là boot camp duy nhất của Hải quân Hoa Kỳ, cũng là cánh cổng mà mọi tân binh bước qua trước khi thật sự trở thành “Sailor”. Chương trình huấn luyện kéo dài khoảng chín tuần, mỗi năm hơn 40.000 người trẻ rèn mình ở đây để gia nhập hạm đội.

Thứ trưởng Hải quân Hung Cao: gặp gỡ, lắng nghe, siết tay
Ngày 17/12/2025, The Honorable Hung Cao – Thứ trưởng Hải quân Hoa Kỳ – đã có buổi “all hands call” với nhân sự RTC tại nhà nguyện. Không phải một cuộc ghé thăm kiểu nghi thức cho đủ thủ tục, mà là một cuộc gặp mang tinh thần đối thoại: gặp các cấp chỉ huy, đội ngũ huấn luyện, lắng nghe nhịp thở của một “lò luyện” đang vận hành để đưa những thanh niên bình thường trở thành quân nhân thực thụ. Những khoảnh khắc ấy, nhìn vào ánh mắt của người đối diện, người ta dễ hiểu vì sao quân đội không chỉ là kỷ luật – mà còn là niềm tin.







Lễ tốt nghiệp 18/12: lời phát biểu ngắn nhưng “đánh thẳng vào tim”
Sang ngày 18/12/2025, ông Hung Cao là Reviewing Officer trong lễ tốt nghiệp. Có một người kể lại rằng mình đã có cơ hội đưa con trai, cùng một người bạn trong VFW, tới dự lễ tốt nghiệp tuần đó. Và khi ông Hung Cao phát biểu, lời nhắn tuy ngắn nhưng đầy sức bật – kiểu ngắn gọn mà vẫn truyền lửa, như thể chỉ cần vài câu thôi cũng đủ để cả khán phòng hiểu: hôm nay là một khởi đầu nghiêm túc, nhưng cũng là một khởi đầu đáng tự hào.

73 năm như tan chảy: câu chuyện của “Lou” và ký ức 1952
Có lẽ phần chạm đến trái tim nhất lại đến từ người bạn tên Lou. Ông từng tốt nghiệp tại Great Lakes vào năm 1952, rồi rời nơi này để ra chiến trường Triều Tiên trên một khu trục hạm lớp Fletcher. Đứng giữa không khí lễ tốt nghiệp năm 2025, những gì tưởng đã nằm yên trong ký ức bỗng trỗi dậy: tiếng bước chân, mùi sàn nhà, nhịp kèn, sự hồi hộp của tuổi trẻ… 73 năm canh dài như co lại thành một khoảnh khắc. Người ta nói “thời gian chữa lành”, nhưng đôi khi chỉ một nghi lễ, một lá cờ, một hàng quân cũng đủ làm thời gian “quay đầu” – đưa một đời người trở về đúng điểm xuất phát.


1.058 người trẻ bước vào hạm đội: trang mới của nước Mỹ
Trong buổi lễ ấy, 1.058 tân binh đã chính thức gia nhập hạm đội. Trên lễ đài danh dự, những người dự VIP chứng kiến một điều rất giản dị mà rất lớn: nước Mỹ vẫn được tiếp sức bằng những gương mặt trẻ, những lời tuyên thệ, những đôi mắt vừa hồi hộp vừa kiêu hãnh. Và rồi câu chúc truyền thống vang lên như một dấu ấn: “Fair winds and following seas, Sailors” – chúc những con gió thuận và dòng biển êm cho người ra khơi.





Không chỉ nghi lễ: thăm SAMT trên “USS Missouri”
Cũng trong ngày 18/12/2025, ông Hung Cao còn nhận phần giới thiệu tổng quan về hệ thống huấn luyện bắn – Small Arms Marksmanship Trainer (SAMT) – tại khu “USS Missouri” trong RTC. Những hình ảnh đó cho thấy chuyến thăm không dừng ở bắt tay hay phát biểu, mà còn chạm vào thực tế huấn luyện: nơi kỹ năng được chuẩn hóa, nơi sự tự tin được rèn bằng mồ hôi, và nơi an toàn – chính xác – kỷ luật là những chữ không bao giờ được phép “ước lượng”.





Một khoảnh khắc, nhiều thế hệ, một lời hứa chung
Có những buổi lễ người ta xem xong rồi quên. Nhưng cũng có những buổi lễ khiến người ta nhớ rất lâu, vì nó chạm đúng vào điều sâu nhất: sự tiếp nối. Great Lakes không chỉ “đào tạo tân binh”. Great Lakes giữ lại cho người già một phần tuổi trẻ, và trao cho người trẻ một phần trách nhiệm. Trong hai ngày 17–18/12/2025, chuyến thăm của Thứ trưởng Hải quân Hung Cao đã làm nổi bật điều đó: sự trang nghiêm của quân phục, sự gần gũi của lời hỏi thăm, và sự nghẹn ngào khi thấy một thế hệ mới đang bước lên, còn thế hệ cũ lặng lẽ mỉm cười, như thể nói: “Tới lượt các con rồi.”

Ngày xưa, nhắc “Việt kiều Mỹ”, người ta nghĩ ngay đến một thứ hào quang lấp lánh. Một vali vừa mở ra là “mùi Mỹ” bay vèo vèo: dầu gió xanh, socola Mỹ, quần áo cũ… Tới đâu cũng được nhìn bằng ánh mắt vừa tò mò vừa nể. Nói gì cũng dễ được tin. Có khi “nổ banh nhà lồng” mà chẳng ai buồn fact-check. Thập niên 90, Việt kiều là một thứ “hàng hiếm”, nên tự nhiên có… giá.

Nhưng bây giờ, cái “giá” ấy tụt xuống trầm trọng—hoặc nói đúng hơn: cái hào quang ấy đã hết đất sống.

Không phải Việt kiều “mất giá”, mà là Việt Nam đã đủ thứ
Ngày nay, “mùi Mỹ” trong vali không còn là thứ khiến người trong nước đứng đợi. Dầu gió xanh, socola, đồ Mỹ, hàng ngoại… Việt Nam có hết. Thậm chí có nhiều thứ còn đa dạng và dễ mua hơn hồi xưa. Cái thời “đồ Mỹ là quý” đã qua. Khi mọi thứ đã sẵn, “quà Việt kiều” không còn là câu chuyện kỳ diệu nữa.

Ngày xưa Việt kiều dễ nhận ra bởi cách ăn mặc, cách nói. Còn hôm nay, người ta chẳng mấy quan tâm ai Việt kiều, ai dân trong nước. Việt kiều hồi hương, sinh sống và làm việc ở Việt Nam ngày càng đông. Sự khác biệt mờ dần. Hộ chiếu có thể khác, nhưng phong cách sống, cách tiêu tiền, cách dùng công nghệ… nhiều khi giống nhau đến mức không còn ranh.

Việt kiều lâu năm, Việt kiều mới qua: khác nhau ở “mức hòa nhập”
Có cách phân loại khá thú vị: Việt kiều lâu năm là những người có thâm niên ở Mỹ trên 30 năm và về Việt Nam ít hơn ba lần trong khoảng thời gian đó. Còn Việt kiều qua Mỹ dưới 10 năm thì nhiều người vẫn là “người Việt mới qua” đúng nghĩa—vì còn đang học cách hòa nhập, còn đang chạy với nhịp đời mới, còn đang “xây lại” bản thân từ đầu.

Thế nên khi về Việt Nam, hai nhóm thường mang hai “mindset” khác nhau: người lâu năm đôi khi bỡ ngỡ vì lâu quá không chứng kiến thay đổi; người mới qua thì lại mang tâm lý so sánh, phòng thủ, hoặc ngược lại—cố chứng minh mình đã “Mỹ hóa”.

Không phải ai cũng là “Việt kiều Cali” đi nói xấu quê hương
Một hiểu lầm phổ biến là cứ Việt kiều Mỹ thì mặc định “Cali”, rồi gán thêm mớ nhãn: không thích đất nước, nói xấu Việt Nam. Thực ra, Việt kiều về nước có hai dạng rất rõ: một là thăm thân, hai là du lịch – công tác. Thăm thân thì tình cảm là chính, dễ nhạy cảm, dễ chạm tự ái. Công tác – du lịch thì thực dụng hơn: trải nghiệm, quan sát, gặp gỡ, kết nối, tiêu tiền, rồi đi.

Và cũng đừng quên: người Việt ở nước ngoài cũng có người này người kia. Không thể lấy vài tiếng ồn ào trên mạng để đại diện cho cả cộng đồng.

Về Việt Nam dùng dịch vụ sang: hưởng thụ hay khoe mẽ?
Nhiều người hay nhìn cảnh Việt kiều về nước ăn nhà hàng xịn, ở khách sạn sang, đi xe đẹp… rồi kết luận: “ra vẻ”, “khoe”. Nhưng có một sự thật đơn giản: đó có thể là phần thưởng cho những ngày tháng lao động mệt mỏi ở xứ người. Có khi thời còn ở Việt Nam, họ chưa từng dám mơ tới những dịch vụ đó. Bây giờ có điều kiện, họ tận hưởng. Hưởng thụ không phải tội.

Và những ai từng làm việc, tiếp xúc, hợp tác với người trong nước sẽ hiểu: Việt Nam bây giờ có rất nhiều người khá giả. Thậm chí có nhóm còn giàu hơn nhiều Việt kiều. Cho nên cái trò “chứng tỏ” đôi khi… vô nghĩa. Thời thế đã khác.

“Việt kiều dỏm” và “Việt kiều chân chính”
Có một nhận xét nghe hơi gắt nhưng lại đúng tâm lý: chỉ có “việt kiều dỏm” mới thích làm màu—nói tiếng Việt lơ lớ cho ra vẻ, giả vờ cái gì cũng không biết, cái gì cũng chê dơ, cái gì cũng sợ sệt phòng thủ. Còn “Việt kiều chân chính” thì thường bình dân hơn người ta tưởng: về là hòa nhập, ăn uống xả láng, vui vẻ, không cần diễn.

Dưới phần bình luận, người thì trêu “tay bị thương mà nhậu miết”, người thì bảo “đi ngang chụp ké thôi”, người thì nói thẳng: sống lâu ở Mỹ hơn 30 năm thì nên gọi đúng là “người Mỹ gốc Việt” chứ không thích chữ “Việt kiều” nữa. Cũng có người chán việc phân loại: Việt kiều hay Việt Nam thì cũng là con người, hai mắt một mũi một miệng, so sánh làm gì cho mệt.

Nhưng “mất giá” không đồng nghĩa “hết vấn đề”
Có ý kiến nhắc một danh sách những điều ngại khi về Việt Nam: đi bộ không an toàn, nguy cơ tai nạn giao thông, chặt chém, hàng dỏm, chuyện vệ sinh, lụt, ô nhiễm, các khu du lịch nhái… Những điều đó tồn tại như một mảng tối song song với mảng sáng. Việt Nam đã đổi khác rất nhiều, nhưng không có nghĩa mọi thứ đều trơn tru. Ai về nước cũng mang theo hai hành lý: một là vali, hai là kỳ vọng.

Nếu nói “Việt kiều Mỹ mất giá”, có lẽ nên hiểu là: hết thời người ta ngước nhìn chỉ vì bạn từ Mỹ về. Cái “giá” ngày xưa phần lớn đến từ khoảng cách thông tin và thiếu thốn vật chất. Bây giờ, khoảng cách ấy hẹp lại, hàng hóa đầy lên, kiến thức mở ra, ai cũng có thể fact-check trong vài giây. Vậy nên thứ còn lại không phải “mùi Mỹ”, mà là thái độ.

Bạn về Việt Nam để thăm người thân hay để làm ăn, để du lịch hay để tìm lại tuổi trẻ… thì cứ về. Nhưng đừng mang theo thói quen “diễn”. Vì thời đại này, không ai cần xem bạn diễn nữa. Người ta chỉ muốn bạn là bạn: một người bình thường, biết tôn trọng, biết hòa nhập, và biết rằng quê nhà đã thay đổi—cũng như chính bạn đã thay đổi.
FROM VIETNAM

Một cậu bé sinh ra vào những ngày tang thương nhất của miền Nam năm 1975. Cha là một sĩ quan Quân lực VNCH. Sau biến cố, là những năm dài tù đày khổ sai, là những vết thương không dễ gọi thành tên. Rồi gia đình phải bỏ lại quê nhà, đi tìm sự sống trên vùng đất tự do.

Cậu bé năm nào tên Thành.

Và hôm nay, “cậu bé Thành” đã trở thành một bác sĩ, một sĩ quan y tế Hải quân Hoa Kỳ, đứng vững giữa ánh đèn trang trọng của buổi lễ thăng cấp và vinh danh tại Trung tâm Y học Quân đội Quốc gia Walter Reed.

Từ đời tị nạn đến đời phục vụ

Sau khi tốt nghiệp y khoa, bác sĩ Thành gia nhập Hải Quân Hoa Kỳ, từng đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng trong hệ thống y khoa quân đội và học thuật.

Ông là Giám đốc Chương trình Nghiên cứu sinh Nội tiết của Hiệp hội Quốc gia tại Trung tâm Y học Quân đội Quốc gia Walter Reed (WRNMMC).
Ông cũng là Giám đốc phân khoa nội tiết, Đại học Khoa học Sức khỏe của chính phủ liên bang (USUHS) và chuyên gia tư vấn nội tiết cho Quốc hội Hoa Kỳ.

Ông là Giáo sư Y khoa (USUHS), Thành viên của Trường môn Bác sĩ Hoa Kỳ, và Thành viên của Trường môn Nội tiết Hoa Kỳ.

Những dòng chức vụ nghe khô khan, nhưng phía sau nó là hàng ngàn giờ trực bệnh viện, vô số ca bệnh, vô số quyết định cần bản lĩnh và trái tim. Là một con đường dài, đi bằng kỷ luật, bằng trí tuệ, và bằng sự kiên trì của một người hiểu thế nào là mất mát để biết trân quý cơ hội.

Khoảnh khắc đặc biệt: Cha cài lon cho con

Điều khiến buổi lễ hôm nay trở nên nghẹn ngào nhất lại không nằm ở nghi thức… mà nằm ở bàn tay.

Bác sĩ Thành được chính cha ruột của mình cài lên vai áo chiến lon đại tá (Captain), trong sự chứng kiến của Đô Đốc John Eisold, của đồng nghiệp và đông đảo đồng hương Việt Nam.

Khoảnh khắc ấy như một nhịp cầu nối hai thời đại.
Một người cha từng đi qua tù đày, từng sống sót sau những ngày đen tối của lịch sử.
Và một người con đứng trong quân phục trắng của Hải quân Hoa Kỳ, nhận cấp bậc mới bằng chính đôi tay đã từng gánh chịu quá nhiều của cha mình.

Không cần nói nhiều. Chỉ cần nhìn cũng đủ hiểu: có những gia đình người Việt đã đi một đoạn đường dài đến mức… chính họ đôi khi cũng không tin nổi.

Walter Reed và dấu mốc “full professor”

Đặc biệt hơn nữa, bác sĩ Thành chính thức được chuẩn thuận là giáo sư (full professor) và được ghi nhận là người Mỹ gốc Việt đầu tiên đạt vị trí giáo sư tại Trung Tâm Y Học Quân Đội Quốc Gia Walter Reed.

Trong một nơi hội tụ trí tuệ, kỷ luật và tiêu chuẩn khắt khe bậc nhất của nền y học quân đội Mỹ, dấu mốc ấy không chỉ là thành quả cá nhân. Nó là một lời nhắc đẹp: người Việt tị nạn đến đây không chỉ để sống sót, mà còn để đóng góp, để tỏa sáng, và để đứng vào hàng ngũ những người gánh trách nhiệm lớn.

Sứ mệnh Bắc Cực: một bác sĩ, hơn 330 thủy thủ

Hiện nay, bác sĩ Thành là sĩ quan y tế Hải Quân duy nhất trong một sứ mệnh đa quốc gia tới Bắc Cực, chịu trách nhiệm chăm sóc y tế cho hơn 330 thủy thủ, đồng thời hỗ trợ các phái đoàn Quốc hội trong một nhiệm vụ quốc tế quan trọng.

Bắc Cực không chỉ là lạnh. Bắc Cực là thử thách về sức chịu đựng, về hậu cần, về y tế trong điều kiện khắc nghiệt. Ở đó, một quyết định y khoa đôi khi không chỉ là chuyện đúng-sai, mà là chuyện kịp-trễ.

Và giữa nơi tận cùng giá rét ấy, lại có một người con của cộng đồng Việt Nam đứng trong hàng ngũ phục vụ.

Một niềm hãnh diện chung

Câu chuyện của bác sĩ Thành khiến người ta nghĩ nhiều về hai chữ “đi lên”.
Đi lên không phải bằng khẩu hiệu.
Mà bằng học hành, lao động, kỷ luật, và một ý chí rất Việt Nam: đã ngã thì đứng dậy, đã mất thì phải xây lại.
Và xin được chia vui với cộng đồng người Việt: chúng ta có thêm một tấm gương để tự nhắc nhau rằng… từ tro tàn vẫn có thể mọc lên những mùa xanh.

Một cú “chôm” tưởng nhỏ, mà thành chuyện lớn
Ở Irvine, bưu kiện đến tận cửa nhà là chuyện thường ngày. Nhưng cũng ở Irvine, chỉ cần bạn thò tay nhấc nhầm món đồ không phải của mình, câu chuyện có thể đổi màu rất nhanh: từ “ăn cắp vặt” thành hồ sơ hình sự, từ vài gói bánh kẹo thành chuỗi cáo buộc chồng lên nhau.

Tuần trước, cảnh sát Irvine cho biết họ nhận được thông báo về nghi phạm trộm bưu kiện ở khu vực Perlita và Gitano. Và điều đáng chú ý: thay vì chờ xe tuần tra mò mẫm từng vòng, họ cho máy bay không người lái (drone) xuất phát như một “phản ứng đầu tiên”.

Drone cất cánh: nhìn thấy Tesla, nhìn luôn cả hành vi
Theo tường thuật của cảnh sát, drone nhanh chóng phát hiện một chiếc Tesla gần khu vực phòng thư (mailroom) của chung cư. Từ trên cao, nó quan sát được hai phụ nữ lấy các gói hàng và còn cố gắng tiếp cận một mailroom khác để “lấy thêm”.

Khi lực lượng dưới đất tới nơi, hai người bị tạm giữ và cảnh sát thu hồi nhiều bưu kiện bị đánh cắp từ trong xe.

Ở thời đại này, camera là “mắt”, còn drone là “mắt biết bay”. Bạn tưởng mình lén được vài giây, nhưng trên bầu trời, có khi đã có một con mắt đang ghi lại từng động tác.

Hai nghi phạm, một chiếc xe sang, và cái khoảnh khắc bị còng tay
Cảnh sát nêu danh tính hai người bị bắt: Shensha Fan (26 tuổi) và Fang Hou (52 tuổi), cùng cư trú tại Yorba Linda. Hai người bị bắt với cáo buộc burglary (đột nhập/trộm cắp).

Nghe đến đây, nhiều người thốt lên: “Đi Tesla mà đi trộm mấy gói hàng lặt vặt, có gì sai sai không?”
Sai ở chỗ: luật không nhìn chiếc xe để đo tội. Luật nhìn hành vi, địa điểm, giá trị tài sản, và dấu hiệu có tổ chức hay không. Xe sang chỉ khiến câu chuyện… phản cảm hơn trong mắt công chúng, chứ không tự động làm tội nặng hay nhẹ.

Vì sao mailroom lại dễ biến thành án “burglary”?
Điểm mấu chốt nằm ở cáo buộc Penal Code § 459 (burglary). Trong cách hiểu phổ biến, burglary không nhất thiết phải là “phá cửa vào nhà dân ban đêm”. Chỉ cần vào một nơi với ý định trộm cắp/chiếm đoạt, bạn có thể bị dựng hồ sơ burglary.

Vì vụ việc bị cho là xảy ra ở phòng thư chung cư (không phải nơi ở có người cư trú như “inhabited dwelling”), nó thường rơi vào nhóm second-degree burglary — và đây là dạng “wobbler”: có thể bị xử theo tội nhẹ hoặc tội nặng, tùy tình tiết.

Khung hình phạt ở California: không chỉ một tội danh
Ngoài burglary, câu chuyện có thể phát sinh thêm các cáo buộc khác, tùy giá trị gói hàng và dấu hiệu hành vi:

Với second-degree burglary (PC § 459):
Nếu bị truy tố dạng felony: có thể đối diện mức 16 tháng, 2 năm hoặc 3 năm giam giữ và phạt tiền cao (tùy tòa áp dụng).
Nếu bị xử misdemeanor: có thể tới 1 năm tù quận và phạt tiền mức thấp hơn.

Có thể kèm mail/package theft theo PC § 530.5(e): dạng misdemeanor, tối đa 1 năm tù quận và phạt tiền.

Nếu tổng giá trị hàng hóa thu hồi vượt $950, có thể bị cân nhắc thêm hướng grand theft (PC § 487), khung có thể lên đến 3 năm (tùy cấu phần và cách truy tố).

Nếu có dấu hiệu giữ hàng trộm để bán lại, một số quy định mới của California cũng có thể được viện dẫn theo hướng “possession with intent to sell” khi tổng giá trị vượt ngưỡng nhất định.

Vì bị cáo buộc hành động theo cặp, còn có khả năng bị nhắc đến conspiracy (PC § 182) — tức “thông đồng/âm mưu”, thường đi theo tội nền.

Nói gọn: nhiều vụ “trộm gói hàng” không dừng ở một dòng cáo buộc, mà giống như domino: một hành vi kéo theo nhiều điều khoản.

Khi liên bang “nhúng tay”: đụng tới thư tín là chuyện khác
Vì thư tín và bưu kiện gắn với hệ thống bưu chính, câu chuyện đôi khi có thể bị soi ở cấp liên bang, với các điều khoản như 18 U.S.C. § 1708. Khung hình phạt liên bang cho mail theft có thể nặng hơn, thậm chí có nhắc tới mức lên tới 5 năm tù liên bang và tiền phạt rất cao (tùy vụ việc và quyết định truy tố).

Ngoài ra, có thông tin về các đề xuất tăng nặng hình phạt trong tương lai, nhằm răn đe nạn trộm bưu kiện đang lan rộng ở nhiều nơi.

Dư luận chia đôi: người vỗ tay, người lắc đầu
Có người nói “bắt cho chừa”, vì ai từng bị mất hàng trước cửa nhà mới hiểu cái cảm giác vừa bực vừa bất lực.
Có người lại chê “tào lao, làm quá”, vì nghĩ rằng gói hàng lặt vặt thì cùng lắm phạt hành chính.

Nhưng cũng có những bình luận trượt sang hướng kỳ thị sắc tộc, đổ đồng cộng đồng này cộng đồng kia.

Vụ việc này giống một tấm biển cảnh báo treo trước cửa thời đại mới:
Bạn có thể nghĩ mình chỉ “nhanh tay” vài phút. Nhưng hệ thống an ninh giờ không còn là một chiếc camera đứng yên. Nó biết bay, biết theo dõi, biết ghi lại, và biết gọi đội tuần tra tới đúng chỗ.

Đi Tesla hay đi Toyota không làm tội nhẹ hơn.
Điều làm tội nặng lên là ý định, mức độ, tổng giá trị, và dấu hiệu có tổ chức.

Ở Irvine, bưu kiện được giao mỗi ngày. Nhưng nếu bạn chọn “nhặt” sai bưu kiện, thứ được giao tới tiếp theo có thể là… cáo trạng.

Một kỷ lục buồn trong bóng tối thống kê
Có những con số không nằm trên bảng điện tử chứng khoán, không xuất hiện trong bản tin thời tiết, nhưng lại treo lơ lửng trên đời sống của hàng trăm ngàn con người như một chiếc bóng dài. Gần đây, nhiều ước tính tổng hợp cho rằng số người gốc Việt sống ở nước ngoài trong tình trạng “không giấy tờ” đã lên mức kỷ lục — khoảng 517.000 người. Dù đây chỉ là con số ước tính, nó vẫn gợi một điều lạnh người: “vùng xám” đang rộng ra, không còn là chuyện cá biệt.

Những mảnh ghép rời rạc từ nhiều quốc gia
Nhìn vào từng quốc gia, bức tranh càng hiện rõ tính “toàn cầu” của câu chuyện. Chỉ riêng tại Mỹ, các thống kê/điều tra theo hướng ước lượng dân số không giấy tờ đã từng nêu con số khoảng 104.000 người gốc Việt. Ở Đài Loan, số trường hợp được nhắc tới là 57.611. Tại Nhật Bản, con số hơn 14.000. Tại Hàn Quốc, trên 10.000 (và nhiều nguồn cho rằng thực tế còn cao hơn rất nhiều). Ở Anh Quốc, các ước tính phổ biến thường đặt khoảng 50.000 người Việt không giấy tờ — có nơi còn đưa ra biên dao động rộng hơn. Những con số ấy không phải để khoe “đông”, mà để thấy một điều: người Việt đang hiện diện ở rất nhiều nền kinh tế phát triển, nhưng một phần không nhỏ lại phải sống bằng một danh phận mong manh, luôn nửa bước trong nỗi sợ.

Lực đẩy từ quê nhà: bất ổn, cửa quyền, và cái giá của một lần “sai luật”
Nếu chỉ nhìn bề mặt, người ta hay đổ tất cả cho “ham giàu”, cho “mơ Tây”. Nhưng nếu chịu cúi xuống một chút, sẽ thấy có những lực đẩy rất thật từ quê nhà: kinh tế bấp bênh, cơ hội việc làm không đồng đều, chuyện xin–cho và “đi đúng cửa” vẫn ám ảnh nhiều người, còn niềm tin vào công bằng thì thường bị bào mòn theo từng va chạm nhỏ.

Trong bối cảnh đó, càng nhiều người chọn đi — và càng nhiều người đã đi thì… cố bám lại. Vì trở về không chỉ là chuyện mua vé máy bay. Trở về còn là câu hỏi: về rồi làm gì, sống bằng gì, có thoát được vòng quay cũ không?

Từ sau giai đoạn lãnh đạo mới ở Hà Nội định hình rõ hơn sau năm 2024, xu hướng “siết kỷ cương” được nhấn mạnh mạnh mẽ. Điều người dân cảm nhận rõ nhất đôi khi không nằm ở những khẩu hiệu lớn, mà nằm ở chiếc ví mỗi ngày: mức phạt, mức phí, mức chế tài tăng lên và được thực thi gắt hơn. Những đợt tăng mạnh tiền phạt giao thông, những quy định chặt hơn khiến chi phí vận hành đời sống và làm ăn đội lên — và với người lao động nghèo, chỉ cần một cú trượt chân cũng đủ biến cả tháng lương thành tro bụi.

Bởi vậy, có những người ra đi không phải vì “muốn làm liều”, mà vì sợ tương lai ở nhà quá chật. Rồi sang tới nơi, họ lại sợ một thứ tương lai khác: bị rơi khỏi giấy tờ, khỏi hệ thống, khỏi mọi lối hợp pháp. Thế là kẹt.

Đằng sau mỗi con số là một đời người “không dám thở mạnh”
Là đi làm mà sợ bị chặn xe. Là bệnh cũng ráng chịu, vì một lần vào bệnh viện có thể kéo theo cả chuỗi rủi ro. Là sống ở nơi mình đang góp sức xây dựng mỗi ngày, nhưng luôn phải nói chuyện nhỏ lại, bước chân nhẹ lại, và lúc nào cũng chuẩn bị sẵn một kịch bản tệ nhất.

Nỗi khổ nhất của “không giấy tờ” không chỉ là thiếu một tấm thẻ. Mà là thiếu quyền được bình thường: quyền gọi cảnh sát khi bị bóc lột mà không run, quyền tranh cãi khi bị ăn hiếp mà không sợ bị hỏi giấy tờ, quyền làm người mà không phải sống như một cái bóng.

===========

Mỹ: ước tính khoảng 104.000 người gốc Việt không giấy tờ theo CMS được trích dẫn trong một bài điều tra.
USC Center for Health Journalism

Đài Loan: số “mất liên lạc/không giấy tờ” người Việt 57.611 (mốc cuối 1/2025).

Nhật: số “quá hạn/ở lại bất hợp pháp” người Việt được nêu khoảng 14.296 (mốc đầu 2025).

Việt Nam tăng mạnh phạt giao thông từ 1/1/2025 theo Nghị định mới (nhiều bài tường thuật nêu mức phạt tăng mạnh).

CPI 2024 của Transparency International: Việt Nam 40 điểm, xếp hạng 88/180 (thước đo “cảm nhận tham nhũng” khu vực công).
Transparency.org

Anh: ước tính người Việt không giấy tờ ở UK thường được nêu trong khoảng 50.000 người.

Mỹ An, 26 tuổi, ra sân bay Tân Sơn Nhất với tâm thế “xách vali lên và đi”, trong đầu chắc đã tưởng tượng mùi pad thai, trời Bangkok và lịch trình check-in sống ảo. Nhưng đời không như là mơ: vừa làm thủ tục xuất cảnh, An bị chặn lại vì hệ thống báo… nợ thuế 5,6 triệu đồng. Vâng, chưa kịp qua Thái đã qua luôn một bài kiểm tra “độ bền tinh thần”.

Nước mắt chưa rơi, tiền đã rơi: hủy chuyến cái rụp
Vì không được xuất cảnh, An và bạn đi cùng buộc phải hủy chuyến. Thiệt hại ước tính khoảng 15 triệu đồng gồm vé máy bay và khách sạn đã đặt trước. Từ “đi chơi cho nhẹ đầu” chuyển sang “đau đầu nhưng nặng ví” trong vòng vài phút ở quầy thủ tục.

Plot twist: đóng thuế đầy đủ, mà vẫn bị gọi tên
An nói mình vẫn đóng thuế bình thường qua ứng dụng eTax, nên nghi ngờ thông tin cá nhân có thể đã bị đánh cắp. Cái cảm giác “mình sống đàng hoàng mà sao bị phạt?” nó cay hơn ớt Thái.

Đến khi đi xác minh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM, An mới thật sự “tá hỏa”: tên và thông tin của cô bị dùng để đăng ký thành lập một công ty từ năm 2011, và đến nay vẫn chưa giải thể. Nghĩa là… trong khi người ta còn đang lo học hành, thi cử, thì trên giấy tờ, An đã… “khởi nghiệp” từ thuở nào.

Công ty “ma”, giấy ủy quyền “lạ”, và một người tên Lam “từ trên trời rơi xuống”
Chưa hết: trong hồ sơ năm 2019 còn có giấy ủy quyền cho một người tên Lam đứng ra làm thủ tục thay. Nhưng An khẳng định không biết công ty này, cũng chẳng biết “Lam” là ai. Thời điểm đó cô vẫn còn là sinh viên đại học—tức là đang lo bài vở chứ không phải lo… “ủy quyền” cho ai mở doanh nghiệp.

Nguyên nhân được cho là do kẻ gian dùng CMND 9 số cũ của An để đăng ký doanh nghiệp. Vì vậy, khi An kiểm tra trên eTax bằng căn cước công dân mới, cô không thấy khoản nợ thuế nào. Một kiểu “ẩn thân” rất khéo: nợ thì có thật trên hệ thống nào đó, nhưng tra cứu theo giấy tờ mới lại không thấy—đến lúc ra sân bay thì thấy… rõ mồn một.

Biết mình bị oan nhưng vẫn phải nộp: vì lịch bay không chờ công lý
Dù biết mình bị oan, An vẫn phải đóng khoản nợ thuế để kịp chuyến du lịch dự kiến vào ngày 26/12. Nói cho công bằng: ai cũng muốn “đi cho kịp”, vì chuyến bay thì có giờ, còn thủ tục minh oan thì… thường không có giờ kết thúc.

Dân mạng chia phe: người sợ “ai cũng có thể dính”, người bảo “coi chừng 7.5”
Câu chuyện lan ra, dân mạng phản ứng đủ vị:
Có người giật mình vì chuyện này “có thể xảy ra cho tất cả mọi người trong và ngoài nước”, rồi nhắc nhau phải giữ kỹ thông tin cá nhân. Có người kể chuyện bị lộ thẻ, bị trộm dữ liệu, nghe mà rùng mình.

Nhưng cũng có ý kiến phản biện rất gắt: “Nợ 5 triệu mà cấm xuất cảnh là luật gì?”, viện dẫn nguyên tắc rằng chỉ khi nợ lớn (như mốc 50 triệu) và quá hạn lâu (như 120 ngày) mới bị tạm hoãn xuất cảnh. Thế là từ một câu chuyện “muốn khóc”, mạng xã hội chuyển sang mode “muốn tranh luận”.

Sự thật tréo ngoe nằm ở chỗ: dù quy định có ngưỡng, nhưng các tình huống liên quan doanh nghiệp, người đại diện, hồ sơ thuế, cưỡng chế… đôi khi lại biến một khoản “không hiểu từ đâu” thành rào chắn ngay cửa xuất cảnh. Và người chịu thiệt đầu tiên thường là… người bị mạo danh.

Cái đáng sợ không phải 5,6 triệu—mà là bạn bị “mượn danh” lúc nào không hay
Trường hợp của Mỹ An gióng lên một thực trạng đáng báo động: thông tin cá nhân bị lợi dụng để lập doanh nghiệp “ma”, phát sinh nghĩa vụ thuế, rồi người vô can lãnh đủ—mất tiền, mất chuyến đi, mất thời gian, mất cả niềm tin.

CMND 9 số cũ tưởng đã “về hưu”, ai ngờ vẫn có thể trở thành chiếc chìa khóa cho kẻ xấu mở cửa hệ thống. Và đến khi bạn kéo vali ra sân bay, bạn mới phát hiện mình… có “công ty” từ 2011. Cười không nổi.

Mẹo tự vệ kiểu “cười mà không vui” trước khi ra sân bay
Để khỏi biến chuyến du lịch thành chuyến “đi đóng tiền cho kịp giờ”, nhiều người rút ra mấy điều đơn giản:
– Giữ chặt bản chụp giấy tờ, hạn chế đưa CCCD/CMND cho nơi không rõ mục đích; việc gì cần thì che bớt thông tin không liên quan.
– Thỉnh thoảng thử tra cứu nghĩa vụ thuế/định danh thuế, và nếu từng có CMND 9 số cũ thì nhớ rà soát cả các dữ liệu gắn với giấy tờ cũ (khi cần, liên hệ cơ quan thuế để đồng bộ).
– Nếu phát hiện bị mạo danh mở doanh nghiệp hay mã số thuế “từ trên trời rơi xuống”, nên làm thủ tục xác minh/đính chính càng sớm càng tốt—đừng đợi tới ngày bay mới biết.

Chốt lại: du lịch là để xả stress. Nhưng đôi khi, “stress” lại đứng sẵn ở quầy xuất cảnh, đeo bảng tên “hệ thống báo nợ”. Và lúc đó chỉ ước: giá mà có một “quầy giải oan nhanh” ngay cạnh quầy check-in.

Một tin buồn từ nước Mỹ: David Hoàng Nguyễn ra đi ở tuổi 26

Ngày 22/12/2025, cáo phó được đăng cho biết David Hoang Nguyen, 26 tuổi, đã qua đời vào Chủ nhật 09/11/2025, khi đang phục vụ trong Không quân Hoa Kỳ (U.S. Air Force) tại Alaska.

Anh sinh ngày 08/03/1999 tại Oakland, California, là con của Calvin Kem Nguyen và Tanya Marie Nguyen.

Hành trình quân ngũ: một Staff Sergeant tận tâm và can trường

Trong quân ngũ, David phục vụ với tư cách Staff Sergeant (Trung sĩ), được mô tả là người luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự tận tụy và lòng can đảm trong suốt thời gian khoác áo lính.

Sự nghiệp quân sự của anh đưa anh qua nhiều nơi: Hawaii, Virginia, Jordan và Alaska.
Những điểm đến ấy không chỉ là địa danh trên bản đồ, mà là dấu chân của một người trẻ đã chọn sống với kỷ luật, danh dự và bổn phận.

Một trái tim hiền hậu: yêu đời bằng những thú vui bình dị

Người thân và bạn bè nhớ về David như một người có tấm lòng hiền lành, hào sảng, biết cho đi.

Anh thích đi câu cá, thích chăm cây, và đặc biệt thích làm bánh.
Những mẻ bánh thơm, những món ăn tự tay chuẩn bị… David thường mang chia sẻ cho gia đình, bạn bè, đồng đội và đồng nghiệp — như một cách lặng lẽ gửi gắm yêu thương.

Khi rảnh rỗi, anh tận hưởng tuổi trẻ theo cách rất “đời”: chơi video game, xem anime.
Sự ấm áp và tử tế của anh, theo lời cáo phó, đã chạm tới nhiều người — và vì thế, sự ra đi này để lại một khoảng trống khó lấp đầy.

Gia đình ở lại: những người thương nhớ David

David được cho biết là người con, người anh/em trong một gia đình đông thành viên.
Anh để lại nỗi tiếc thương cho cha mẹ và các anh chị em:

Cha mẹ: Calvin Kem Nguyen và Lien Tran (Sneads Ferry, North Carolina)
Anh chị em: Philip Nguyen, Angelina Nguyen, Quang Phan, Kaitlynn Nguyen, Vy Phan, Nathaniel Nguyen, Marianne Nguyen, Johannah Michel

David sẽ được an táng tại Coastal Carolina State Veterans Cemetery, với quân lễ trang trọng — như một lời chào cuối cùng dành cho người lính đã phục vụ tổ quốc đến tận ngày sau cùng.

Có những con người ra đi quá sớm, nhưng để lại điều rất lâu:
một đời sống tử tế, một trái tim biết chia sẻ, và một hành trình phụng sự đáng trân trọng.

Xin được thắp một nén lòng tiễn biệt David Hoàng Nguyễn.
Cầu mong anh an nghỉ bình yên.

Một buổi chiều mưa, khu Bolsa vẫn sáng đèn như mọi ngày. Quán xá vẫn đông, người ra vào vẫn tấp nập. Ai cũng nghĩ: “Chỗ này sầm uất vậy, chắc an toàn.”

Nhưng chỉ cần một khoảnh khắc quay lưng, chiếc xe đen đậu sát ngay khu T&K Bolsa—kế bên đoạn BAKE&CHÈ và DAVIEN—đã bị đập kính.

Khi chủ xe quay lại, trên thân xe là mưa. Trong lòng là một khoảng trống. Và trên cửa sổ là… một tấm nylon đen, như một miếng băng tạm bợ cho một cú đau không tạm bợ chút nào.

Nạn nhân kêu cứu: mất sạch giấy tờ, bóp ví, đồ dùng
Theo lời cầu cứu được đăng lên để nhờ cộng đồng giúp đỡ, vụ việc xảy ra trong khung giờ khoảng 5:00pm – 8:30pm.

Kẻ gian đã đập kính và lấy đi gần như tất cả những thứ quan trọng nhất:
Thẻ xanh, bằng lái, bóp, túi, đồng hồ, áo khoác… và nhiều vật dụng cá nhân khác.

Với nhiều người, mất đồ là bực. Nhưng mất thẻ xanh là hoảng. Vì đó không chỉ là một tấm thẻ—mà là giấy tờ gắn với thân phận, công việc, di chuyển, và cả sự yên ổn hằng ngày.

Nạn nhân nhờ cô chú anh chị nào có hình ảnh, video, hoặc manh mối trong thời gian nói trên, xin giúp cung cấp để tìm lại giấy tờ, hoặc ít nhất nhận diện hướng di chuyển của kẻ xấu.

Khu đông người mà vẫn dám ra tay: “Tụi nó giờ không sợ bị thấy”
Điều khiến mọi người sốc nhất là: khu này đông. Xe đậu sát cửa. Người xếp hàng ra vô liên tục.

Thế mà vẫn xảy ra.

Nhiều ý kiến trong cộng đồng nói thẳng: bây giờ bọn trộm không còn kiểu “rụt rè lén lút” nữa. Nó canh, nó nhìn, nó chọn đúng lúc bạn rời đi, rồi “tính” rất nhanh. Có người còn nhận xét: nếu không có dấu hiệu gì “hấp dẫn” trong xe, tụi nó thường không liều—nghĩa là rất có thể bạn vô tình để lộ túi xách, bóp ví, hoặc thao tác cất đồ ngay bãi đậu khiến kẻ xấu để ý.

Một bài học nghe quen mà vẫn đau: kẻ xấu ở trong tối, còn mình ngoài sáng.

Việc cần làm ngay: police report trước, rồi mới tính đường dài
Trong các góp ý, phần lớn đều chung một điểm: báo cảnh sát lập hồ sơ ngay lập tức.

Vì sao? Vì tờ “police report” là chiếc phao quan trọng cho mọi bước tiếp theo:
Có báo cáo thì khi bạn lái xe mà lỡ bị kiểm tra, bạn có giấy chứng minh tình huống.
Có báo cáo thì khi làm lại giấy tờ, đặc biệt là thẻ xanh, bạn có cơ sở để giải trình.

Kế tiếp là những việc “đau nhưng phải làm”:
Liên hệ các tiệm/quầy chung quanh để xin trích camera theo đúng khung giờ.
Hỏi security của khu thương mại.
Nếu có bảo hiểm xe hoặc bảo hiểm nhà (một số gói có thể hỗ trợ phần tài sản bị mất trong xe), thì liên hệ để hỏi quyền lợi.

Với bằng lái, đa số đều khuyên làm lại sớm qua DMV.
Với thẻ xanh, cần làm hồ sơ xin thay thế theo hướng dẫn chính thức của cơ quan di trú (USCIS). Không ai muốn, nhưng vẫn làm được—chỉ là tốn thời gian, tốn phí, và tốn sức.

Đừng để bãi đậu xe thành “sân khấu” cho kẻ gian
Có một lời khuyên nghe hơi “cực đoan” nhưng lại đúng trong thời buổi này:
Đừng chuẩn bị đồ đạc ở parking. Đừng mở cốp, đừng lôi túi ra cất vào rồi mới đi.

Vì chỉ cần vài giây đó, người canh mồi sẽ biết trong xe có gì. Và bạn vừa bước đi là nó bước tới.

Nếu phải mang giấy tờ, bóp ví, túi xách… thì mang theo bên người.
Nếu lỡ mang nhiều, cố gắng để kín, không phô ra trước khi rời xe.
Và tốt nhất: trong xe không có gì để “hấp dẫn” thì kẻ xấu cũng bớt lý do để liều.

Một lời nhắn cho cộng đồng: ai có video xin giúp một tay
Trong lúc chờ mọi thủ tục, điều nạn nhân cần nhất lúc này là manh mối:
Một đoạn dashcam. Một góc camera của tiệm. Một chiếc Tesla vô tình ghi lại biển số. Một người đi ngang thấy điều bất thường.

Nếu cô chú anh chị nào có mặt quanh khu T&K Bolsa, đoạn BAKE&CHÈ – DAVIEN trong khung giờ 5:00pm – 8:30pm, xin giúp kiểm tra camera/dashcam, hoặc chia sẻ thông tin. Có khi chỉ một chi tiết nhỏ cũng đủ mở ra đường tìm lại giấy tờ.


Đập kính xe không chỉ lấy đồ. Nó lấy luôn cảm giác yên tâm mà mình vẫn tưởng là “đương nhiên” ở một nơi đông đúc.

Mong bạn sớm ổn định lại, làm lại giấy tờ thuận lợi, và nếu có thể—tìm lại được ít nhất là phần giấy tờ quan trọng.

Và mong mọi người coi đây như một lời nhắc mùa lễ: đi đâu cũng được, mua gì cũng được, nhưng xin nhớ… đừng để tài sản và giấy tờ nằm lại trong xe, nhất là giữa đêm mưa ở một bãi đậu xe đông người.

Theo như cách đây không lâu, nữ nghệ sĩ Việt Hương từng phải lên tiếng đính chính về những thông tin thất thiệt liên quan đến cuộc sống của cô trên nền tảng sô. Nữ nghệ sĩ này bất ngờ trở thành tâm điểm bàn luận của cư dân mạng suốt quãng thời gian đã qua. Tuy nhiên, dù đã nhiều lần giải thích rõ ràng, các tin đồn liên quan đến Việt Hương vẫn âm ỉ xuất hiện khiến một số khán giả hoang mang.

Việt Hương là một trong những cái tên nhận được nhiều sự quan tâm của khán giả trong năm 2025. Bên cạnh hoạt động nghệ thuật sôi nổi từ sân khấu kịch cho đến phim điện ảnh, khía cạnh đời tư của Việt Hương cũng thường xuyên trở thành chủ đề bàn luận trên mạng xã hội.

Cách đây không lâu, Việt Hương từng phải lên tiếng đính chính về những thông tin thất thiệt liên quan đến cuộc sống của cô trên nền tảng sô. Khi ấy, Việt Hương bức xúc viết: "Em còn tươi xanh vậy mà đăng em chết rồi, nếu họ đem em ra kiếm tiền vậy là em còn giá trị lợi dụng. Thôi hoan hỉ vui vẻ coi như nghiệp mình tu chưa tốt".

Tuy nhiên, dù đã nhiều lần giải thích rõ ràng, các tin đồn liên quan đến Việt Hương vẫn âm ỉ xuất hiện khiến một số khán giả hoang mang. Giữa lúc dư luận bàn tán, trưa 22/12, Việt Hương đã có động thái thu hút sự chú ý khi đăng tải hình ảnh hạnh phúc bên ông xã Hoài Phương.

Trong bức ảnh, vợ chồng Việt Hương xuất hiện với nụ cười rạng rỡ, thể hiện sự thoải mái và gắn bó. Kèm theo đó, nữ nghệ sĩ viết dòng trạng thái giản dị: "Chào thứ 2, hình 2 đứa hí hí, chúc cả nhà vui vẻ sức khỏe!".

Chỉ với một khoảnh khắc đời thường, động thái của Việt Hương nhanh chóng nhận được sự quan tâm lớn từ khán giả. Nhiều người cho rằng, đây là cách nữ nghệ sĩ ngầm bác bỏ những tin đồn thất thiệt đã lan truyền trong thời gian qua, đồng thời khẳng định cuộc sống hiện tại của cô vẫn bình yên, hạnh phúc.

Dưới phần bình luận, đông đảo khán giả gửi lời chúc sức khỏe đến Việt Hương. Một số ý kiến cũng cho rằng, hình ảnh giản dị nhưng đầy năng lượng tích cực của Việt Hương và ông xã chính là câu trả lời rõ ràng nhất trước mọi đồn đoán.

Có thể thấy, giữa những tin đồn gây ảnh hưởng đến hình ảnh bản thân, Việt Hương vẫn chọn cách đối diện nhẹ nhàng, không ồn ào hay tranh cãi. Thay vì phản ứng gay gắt, nữ nghệ sĩ dùng chính khoảnh khắc hạnh phúc đời thường để khẳng định tình cảnh hiện tại của bản thân - một Việt Hương vẫn đang bình ổn, tích cực nhận được sự yêu thương từ đông đảo khán giả.

Một bức ảnh trước cổng sắt, và 16 năm đời người
Những ngày qua, báo giới và mạng xã hội xôn xao quanh câu chuyện của ông Huỳnh Larry Hưng (còn gọi Huỳnh Hưng Lợi), 73 tuổi, Việt kiều Mỹ. Trong bức ảnh lan truyền, một người đàn ông lớn tuổi đứng lặng trước cánh cổng sắt lớn, cạnh tấm biển “10A”, như thể đứng trước chính một phần đời mình: căn biệt thự và khu đất hơn 466 m² ở đường Cửu Long, phường Tân Sơn Hòa, khu vực gần sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM).
Điều khiến người ta nghẹn không phải chỉ vì căn nhà rộng gần 500 m², mà vì hành trình: 16 năm đi về giữa Mỹ – Việt Nam để theo kiện, tóc bạc thêm từng phiên tòa, nhưng cửa nhà vẫn chưa mở.

10A đường Cửu Long, phường Tân Sơn Hòa, quận Tân Bình, TP HCM - biệt thự 466 m² được đánh giá thị trường ít nhất từ 50 tỷ đến 150 tỷ đồng. (khoảng 2 triệu đến 6 triệu USD)


Khi luật chưa cho đứng tên: “nhờ bạn giữ hộ” thành ngòi nổ tranh chấp
Đầu thập niên 1990, bối cảnh pháp lý chưa cho người Việt định cư ở nước ngoài đứng tên sở hữu nhà ở tại Việt Nam như hiện nay. Theo hồ sơ vụ việc, năm 1992–1993, ông Hưng bỏ tiền mua nhà đất 10A Cửu Long nhưng phải nhờ bạn bè trong nước đứng tên. Người được nhờ ban đầu là vợ chồng ông Trần Ngọc Quế; giấy tờ được cấp đứng tên ông Quế.
Căn nhà sau đó được cho Công ty Amanda thuê cùng mặt bằng, thiết bị, giá 3.000 USD/tháng. Rồi câu chuyện rẽ sang một ngã khác: năm 1994–1995, khi gia đình ông Quế sang Mỹ định cư, việc đứng tên tiếp tục chuyển sang vợ chồng ông Huỳnh Quang Trung (bạn thân trong nhóm). Việc chuyển quyền đứng tên, theo trình bày nhân chứng, không phát sinh thanh toán – vì bản chất vẫn là “đứng tên giùm”.

Giấy cam kết “đứng tên giùm” và chiếc nút thắt mang tên lòng tham
Để tránh rủi ro, các bên từng có những giấy tờ xác nhận. Ngày 14/5/2006, ông Trung lập giấy xác nhận việc đứng tên giúp bạn. Ngày 15/11/2007, ông Trung và vợ bà Lê Thị Vựng lập “bản tường trình, cam kết” tại văn phòng luật sư, ghi nhận toàn bộ nhà đất là tài sản của ông Hưng, việc đứng tên chỉ là hình thức và sẽ sang tên lại khi được yêu cầu. Hồ sơ còn thể hiện trong thời gian quản lý, ông Trung có giữ 137.300 USD tiền thuê từ phía công ty thuê nhà (sau này ông Hưng rút yêu cầu đòi khoản tiền này).
Nhưng đời thường hay trêu ngươi: năm 2008 ông Trung qua đời. Từ đây, “nhờ giữ hộ” bỗng biến thành “ai là chủ thật sự”, và câu chuyện bước vào đoạn dài nhất, mệt nhất.

Cú “bẻ lái” của vợ bạn thân: từ chối giao nhà, tặng cho con và cuộc kiện kéo dài
Sau khi ông Trung mất, ông Hưng yêu cầu bà Vựng giao lại nhà đất nhưng không được chấp nhận. Tháng 5/2009, ông khởi kiện ra tòa. Ít lâu sau, phía bị đơn có động thái khiến vụ án nóng hơn: bà Vựng ký hợp đồng tặng cho một phần căn nhà cho 3 người con, khiến nguyên đơn bổ sung yêu cầu, đề nghị hủy hợp đồng tặng cho.
Phía bị đơn trình bày rằng căn nhà được mua bán hợp pháp, thuộc quyền sở hữu gia đình bà; bà cho biết không biết/không ký các cam kết “đứng tên giùm”, và các con thống nhất với quan điểm này.
Ngược lại, nhân chứng (ông Quế) và đại diện văn phòng luật sư xác nhận câu chuyện “đứng tên giúp” có thật, và tiền mua do ông Hưng chi trả.

Bản án có hiệu lực, nhưng cửa nhà vẫn khép: dừng cưỡng chế phút chót
Vụ việc đi qua nhiều chặng: sơ thẩm – phúc thẩm – giám đốc thẩm, kéo dài suốt 16 năm. Các phán quyết có hiệu lực xác định ông Hưng là chủ sở hữu hợp pháp, buộc phía bị đơn bàn giao nhà đất; hợp đồng tặng cho bị tuyên hủy, đồng thời áp dụng biện pháp ngăn chuyển dịch tài sản. Kết quả giám định chữ ký/chữ viết cũng được viện dẫn để làm rõ tranh cãi về giấy tờ cam kết.
Vì vậy, khi có kế hoạch cưỡng chế, ông Hưng xuất hiện tại 10A Cửu Long ngày 18/12 với hy vọng khép lại hành trình dài. Nhưng đúng vào phút chót, ông nhận cú sốc: việc cưỡng chế bị tạm dừng do có văn bản đề nghị tạm dừng để xem xét đơn giám đốc thẩm (lần thứ 3) từ phía bị đơn.
Một người 73 tuổi, theo đuổi vụ kiện 16 năm, đứng trước cổng nhà mình mà như đứng trước một câu hỏi không có dấu chấm: “Bao giờ mới xong?”

“Có những người rất nghèo vì thứ duy nhất họ có là tiền”
Câu chuyện này chạm vào nỗi đau quen thuộc của rất nhiều người: đặt niềm tin nhầm chỗ. Thập niên 1990, không ít Việt kiều gửi tiền về, nhờ đứng tên, nhờ “giữ hộ” với suy nghĩ đơn giản: bạn bè thì nỡ nào. Nhưng khi giá trị nhà đất tăng, khi con người đổi khác, “giữ hộ” có thể thành “giữ luôn”.
Người ta nhắc nhau một câu nghe như lời phán: “Có những người rất nghèo vì thứ duy nhất họ có là tiền.” Giàu nhà, giàu đất, giàu giấy tờ… nhưng nghèo chữ “nghĩa”. Còn người lận đận theo kiện, tốn kém vé máy bay, luật sư, thời gian, sức khỏe… lại chỉ mong một điều giản dị: được nhận lại đúng thứ của mình.

Bài học lạnh sau câu chuyện nóng: niềm tin phải có giấy, và công lý không nên đến quá muộn
Vụ 10A Cửu Long không chỉ là tranh chấp nhà đất. Nó là một tấm gương phóng đại của xã hội: khi pháp lý lạc nhịp với đời sống, người ta phải tự xoay bằng “quan hệ” và “niềm tin”; rồi chính niềm tin đó trở thành điểm yếu chí mạng.
Nếu bản án đã có hiệu lực mà thi hành vẫn bị kéo dài, thì công lý dù đúng cũng có nguy cơ hóa thành muộn. Và cái muộn đó, đôi khi không đo bằng ngày tháng, mà đo bằng tuổi tác, sức khỏe, và sự mỏi mòn của một con người đã đi gần hết đời mình.

Khi ông Hưng nói rằng mình “đã già, không biết còn sống được bao nhiêu năm để chờ nhận lại căn nhà của mình”, đó không chỉ là lời than. Đó là tiếng thở dài của những số phận từng tin rằng: chỉ cần có lý, mọi chuyện sẽ tới nơi. Nhưng đời đôi khi bắt người ta học một bài khó hơn: có lý chưa chắc đã được liền; có bản án chưa chắc đã có chìa khóa.

Trên mạng hay có câu “thắng Pháp, thắng Mỹ, thắng Tàu” nghe rổn rảng như trống hội. Nhưng đời nó trêu: thắng gì thì thắng, tới lúc cần bước qua cổng xuất nhập cảnh, hộ chiếu Việt Nam lại rớt mood cái rụp. Nhìn bảng xếp hạng hộ chiếu Đông Nam Á năm 2025 (theo Henley Passport Index) mà nhiều người chỉ biết thở dài: Việt Nam đứng hạng 84, thua luôn Campuchia hạng 83. Thắng trên sân cỏ chưa chắc thắng được… trên quầy kính.

Top Đông Nam Á: Singapore bay thẳng, Việt Nam bay… vào phòng phỏng vấn

Bảng xếp hạng khu vực nhìn một phát là thấy “khoảng cách văn minh” nó nằm ở cái quyền… khỏi xin phép: Singapore hạng 1 thế giới, Malaysia 11, Brunei 19. Rồi tới Timor-Leste hạng 51, Thái Lan 62, Indonesia 66, Philippines 72. Còn đoạn cuối thì như phim hài đen: Campuchia 83, Việt Nam 84, Lào 86, Myanmar 88. Nhiều người nhìn xong cố gắng tự an ủi kiểu “Tự hào quá. Mình hơn cả Lào và Myanmar 🥲” — nghe vừa thương vừa buồn cười.

Tội nhất là Timor-Leste: nghèo, mới độc lập 2002… mà passport lại “ăn đứt”

Cay nhất vẫn là Timor-Leste. Nước nghèo, tới 2002 mới độc lập. Đá banh gặp Việt Nam nhiều trận “bại xụi”, bị đem “cần xé đựng” không trượt phát nào. Ấy vậy mà hộ chiếu người ta lại đứng hạng 51. Dân mạng mới dựng cảnh bi hài: cầu thủ Timor-Leste thua xong buồn bã… bay thẳng qua châu Âu chơi, còn người nổi tiếng nước mình trời nắng vẫn phải ra đường xếp hàng, tới lượt thì móc cả gia tài ra chứng minh: “Tao đi du lịch xong tao về, yên tâm không trốn ở lại đâu!” Nghe mà đúng kiểu thua một trận banh chưa chắc đau, đau là thua… niềm tin hệ thống.

Bi Master phán một câu: lúc nào “VCL” cũng đứng cạnh nhau, thật là… VCL

Có người chốt hạ gọn như dao cạo: “lúc nào VCL cũng đứng cạnh nhau, thật là VCL.” Vì nhìn bảng là thấy Campuchia 83 kề sát Việt Nam 84, kiểu “kè kè không rời nửa bước”. Người thì cười: “Chắc nhân viên xếp hạng typo nhầm, số 84 là mã điện thoại Việt Nam mà!” Người khác thì cay: “Cái lùm mé ló xếp sau đít thằng Cam luôn mới nhục như con cá nục…” Nói chung, vui kiểu… vui không nổi.

SEA Games vàng chói, Olympic thật thì… trắng tay: “Rạp xiếc và ổ bánh mì”

Có bạn nhắc chuyện thể thao nghe càng đúng tâm trạng: SEA Games kỳ nào cũng tự hào vì huy chương vàng nhiều như mưa. Nhưng ra Olympic thiệt thì trắng tay, thua Phi, Thái, Mã, Indo, Sing… rồi “chung mâm” với Lào và Campuchia. Thế là có người cười khì: “Rạp xiếc và ổ bánh mì ))” — miễn có màn ăn mừng, còn chuyện đẳng cấp thật để… mai tính.

“Passport kém liên quan gì đá banh thắng?” – Không liên quan, nhưng đời thích cà khịa

Dĩ nhiên thể thao là thể thao, hộ chiếu là hộ chiếu. Nhưng dân mạng trộn vô vì nó… hợp chất gây cười. Thắng đá banh thì đi bão yêu nước. Passport yếu cũng được, miễn vô địch là được. Có người còn đùa: “Xui hạng ba (ngược) chứ hạng nhất là đi bão nguyên mùa xuân rồi!” Rồi chốt câu nữa cho tròn vị: “Đi bão xong rồi đi xếp hàng 🤣” — đúng quy trình.

Vì sao hộ chiếu Việt Nam đứng thấp? Vì bị nhìn như “nguy cơ ở lại”

Muốn hộ chiếu mạnh, điều cốt lõi là người ta tin công dân nước đó đi đúng mục đích, về đúng hẹn, ít vi phạm di trú. Mà Việt Nam lại bị đeo cái “mác rủi ro” khá nặng: giấy tờ giả, môi giới, trốn ở lại, lao động chui… chỉ cần vài vụ lùm xùm là người đi đàng hoàng cũng bị soi như phim hình sự.

Chưa kể, trên mạng đang lan truyền những con số khiến ai nghe cũng giật mình: có ước tính nói khoảng 517.000 người Việt đang sống chui ở nước ngoài, trong đó riêng tại Mỹ khoảng 104.000 người không có giấy tờ. Dù là con số tranh cãi hay mỗi nơi thống kê mỗi kiểu, chỉ riêng việc nó bị nhắc đi nhắc lại cũng đủ làm các nước “siết tay” khi xét visa: hồ sơ càng phải dày, chứng minh càng phải kỹ, câu hỏi càng phải gắt.

Vô địch cảm xúc 90 phút dễ hơn vô địch “niềm tin visa” 90 ngày

Thắng trận banh, ta có một đêm không ngủ. Hộ chiếu mạnh, ta có cả đời khỏi lo “đứng xếp hàng, nắng vẫn xếp, mưa vẫn xếp”. Nên cứ vui với bóng đá, nhưng đừng tự ru ngủ mình: “không cần qua tư bản rẫy chết” là xong. Không phải ai cũng thích đi Tây, nhưng ai cũng muốn tới lúc cần thì đừng bị chặn ở quầy visa.

À mà cười vừa thôi nha: “Ai cười chuẩn bị 7,5 nhe.” 😄(*)

=========

(*)Câu này là tiếng lóng/cà khịa kiểu: cười nhiều coi chừng bị Việt Nam Cộng Sản Đảng phạt 7,5 triệu đồng, thường người ta dùng để trêu vụ “phạt nguội/phạt hành chính”.

Trong những ngày sóng gió, quyền lực không chỉ đo bằng quân số hay quân phục. Nó đo bằng lòng tin, bằng kỷ luật nội bộ, và bằng việc phe nào giữ được “chính danh” trong mắt số đông. Chiến dịch do phe quân đội, thường gắn với Tướng Giang, rốt cuộc đã hụt hơi trước Thế Lực Hưng Yên vì một chuỗi nguyên nhân vừa “đời” vừa lạnh lùng: bê bối, tham nhũng, mất lòng dân, đòn khống chế từ hồ sơ, và chia rẽ ngay trong hàng ngũ.

1) Bê bối tình dục: một cú trượt làm sụp “tư thế đạo đức”
Vụ Hoàng Xuân Chiến bị tố sờ mó nhân viên quân sự Hàn Quốc đã trở thành một vết cắt sâu vào hình ảnh kỷ luật của phe quân đội. Khi người ta cần nhìn thấy sự nghiêm minh, họ lại nhìn thấy chuyện tai tiếng. Và trong chính trường, chỉ cần một câu chuyện đủ lan, nó có thể biến cả một lực lượng thành đề tài bàn tán—để rồi uy nghiêm rơi rụng theo từng tiếng cười.

2) “Tuấn Chile”: scandal nhỏ, hậu quả lớn
Câu chuyện vệ sĩ của Lương Cường bị tố sờ mó nhân viên khách sạn ở Chile khiến “mặt trận hình ảnh” càng rạn thêm. Scandal đôi khi không cần đúng-sai tuyệt đối để gây sát thương; chỉ cần nó bám được vào tâm trí đám đông, nó sẽ kéo niềm tin xuống, kéo sự tôn trọng xuống, và kéo cả tinh thần đồng minh xuống theo.

3) Tham nhũng trong quân đội, cảnh sát biển, vũ khí và vết nhơ AIC
Muốn lật một thế lực, phe đối trọng phải có một lời hứa đủ sạch: “Tôi lên để sửa.” Nhưng những tiếng xấu về tham nhũng trong quân đội, cảnh sát biển, mua sắm vũ khí, cùng các liên đới bị nhắc tới với vụ AIC lại làm phe quân đội rơi vào thế nghịch: nói chống tham nhũng mà người ta vẫn nhìn thấy bóng dáng lợi ích nhóm. Khi “chính danh” đã thủng, lời kêu gọi đoàn kết sẽ trở nên mỏng như giấy.

4) Quan hệ mờ ám với Trung Quốc: đòn đánh vào cảm xúc xã hội
Một trong những điểm bị bàn tán nặng nề là nghi vấn một số nhân vật trong Bộ Quốc phòng có quan hệ lén lút, quá thân với Trung Quốc, thậm chí có lời đồn rằng Tướng Lương Cường từng tìm cách xin cầu viện từ Trung Quốc để đối phó phe Tô Lâm.
Dù thực hư thế nào, đây là thứ “đòn cảm xúc” cực mạnh, vì trong tâm lý xã hội Việt Nam, sự lệ thuộc hoặc quá thân cận với Trung Quốc thường bị nhìn bằng con mắt cảnh giác.

5) Thế Lực Hưng Yên thắng bằng cơ chế: dùng số đông Trung ương để khóa thế cờ
Dù có tới 9 Ủy viên Bộ Chính Trị ủng hộ, phe quân đội vẫn không bẻ được bàn cờ. Thế Lực Hưng Yên đã chiếm vị trí “Tổng Chủ” (Tổng Bí Thư kiêm Chủ tịch nước) và quan trọng hơn: vận dụng phiếu của số đông Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương để thâu tóm quyền lực. Khi nền móng đã khóa chặt, những mũi đánh ở “đỉnh tháp” chỉ còn là tiếng động chứ không còn là đòn quyết định.

6) Bộ Công An trong tay Thế Lực Hưng Yên: hồ sơ đen và sức mạnh khống chế
Bộ Công An bị xem là át chủ bài của Thế Lực Hưng Yên vì nắm các hồ sơ đen, điểm yếu và chuyện nhạy cảm của phần lớn các ủy viên Ban Chấp hành. Trong một cơ chế bỏ phiếu, đôi khi người ta không chọn theo điều mình tin, mà chọn theo điều mình sợ. Chỉ cần nỗi sợ đủ lớn, liên minh sẽ tự tan trước khi kịp hình thành thành lũy.

7) Chia rẽ nội bộ: hiềm khích cũ làm gãy liên minh mới
Phe đối trọng không thể thắng nếu ngay trong nội bộ đã không cùng nhịp. Sự không kết hợp giữa Lương Cường, Phạm Minh Chính với Phan Văn Giang, cộng với hiềm khích từ thời còn ở Bộ Quốc phòng—khi đấu đá giữa ông Cường và ông Giang bị cho là đã kéo dài, cả hai đều từng nhắm chiếc ghế bộ trưởng, rồi kết cục ông Giang thắng còn ông Cường ôm hận—khiến đội hình vốn cần một khối thép lại trở thành những mảnh ghép không chịu khớp. Chính trị là hợp lực; đã không tin nhau, thì kế hoạch hay đến đâu cũng chỉ là bản nháp.


Cuộc chơi quyền lực không chỉ cần lực, mà cần lý do để người ta đứng chung hàng. Phe quân đội thất bại vì mang trên vai quá nhiều gánh nặng: bê bối làm sứt hình ảnh, tham nhũng làm thủng chính danh, nghi vấn thân Trung Quốc làm mất cảm tình xã hội, hồ sơ đen của Bộ Công An làm các lá phiếu chùn tay, và chia rẽ nội bộ làm mọi mũi tấn công lệch hướng. Khi đối thủ vừa nắm cơ chế, vừa nắm điểm yếu, lại vừa có số đông, thì “chiến dịch” dù ồn ào đến mấy cũng kết thúc trong im lặng.

Kính gửi quý thành viên và quý độc giả VietBF,

Nhân mùa Giáng Sinh 2025 đang về, Ban Điều Hành VietBF xin gửi đến toàn thể quý vị lời chúc an lành – ấm áp – hạnh phúc nhất.

Cảm ơn quý thành viên đã luôn đồng hành, đóng góp bài vở, chia sẻ tin tức, giữ lửa thảo luận và xây dựng một cộng đồng VietBF ngày càng phong phú, văn minh, gắn kết. Mỗi lượt ghé thăm, mỗi bình luận, mỗi lần chia sẻ của quý vị chính là sức sống của diễn đàn.

Chúc quý vị và gia đình:

Một mùa Noel bình an trong tâm hồn

Sum vầy bên người thân, bạn bè

Nhiều sức khỏe, may mắn, và niềm vui trong những ngày cuối năm

Và một năm mới sắp đến thật thuận lợi, hanh thông, rực rỡ

Merry Christmas & Happy Holidays!
Trân trọng,
Ban Điều Hành VietBF 🎅✨