Cột khói đen dựng đứng giữa những tòa tháp
Chiều Thứ Tư, bầu trời khu Tai Po, vùng Tân Giới phía Bắc Hồng Kông, bỗng bị xé toạc bởi một cột lửa đỏ rực và khói đen cuồn cuộn. Trong vài phút, ngọn lửa lan rộng khắp nhiều tòa chung cư cao tầng của khu nhà ở Wang Fuk Court – một quần thể gồm tám khối nhà, gần 2.000 căn hộ – biến cả khu dân cư thành một bức tường lửa dựng đứng. Video từ hiện trường cho thấy ít nhất năm tòa nhà liền kề cùng bốc cháy dữ dội, lửa phun ra từ các khung cửa sổ, cuốn theo những mảnh vật liệu đang rơi. Trên mặt đất, xe thang cứu hỏa vươn những cần cao hết cỡ, phun những cột nước trắng xóa lên tầng trên, nhưng căn hộ này vừa được dập tắt thì căn hộ bên cạnh lại bùng lên như lò than.

Giàn giáo tre và lưới công trình biến thành “bấc đèn” khổng lồ
Điều khiến đám cháy trở nên đặc biệt kinh hoàng chính là hệ thống giàn giáo tre và lưới che công trình bao trùm quanh các tòa nhà đang sửa chữa. Những bó tre vốn quen thuộc trong mọi công trình Hồng Kông – niềm tự hào về một kỹ thuật xây dựng truyền thống – lần này lại trở thành “bấc đèn” hoàn hảo cho ngọn lửa. Chỉ trong chốc lát, lửa leo dọc theo thân giàn giáo, trườn qua lớp lưới xanh bao quanh mặt ngoài, nối tòa nhà này với tòa nhà kế bên. Từ xa nhìn lại, người ta thấy cả một dải mặt tiền bốc cháy, như thể ai đó đổ xăng lên mặt ngoài rồi phóng hỏa. Khói đen đặc quánh trùm lên toàn khu, che khuất cả đường chân trời của thành phố phía sau.

Bốn người chết, nhiều người mắc kẹt giữa biển lửa
Chính quyền Hồng Kông xác nhận có bốn nạn nhân đã thiệt mạng, ba người khác được đưa vào bệnh viện, trong đó hai người trong tình trạng nguy kịch, người còn lại tạm thời ổn định. Cảnh sát cho biết nhận được hàng loạt cuộc điện thoại cầu cứu từ những cư dân bị kẹt trong các tầng lầu đang bốc khói. Nhiều gia đình buộc phải thu mình trong căn hộ đóng kín cửa, lấy khăn ướt che miệng mũi chờ lực lượng cứu hộ tiếp cận. Truyền thông địa phương đưa tin một trong bốn người thiệt mạng có thể là lính cứu hỏa, song nhà chức trách chưa xác nhận chi tiết này. Trong khi đó, ngoài đường, thân nhân của cư dân Wang Fuk Court đứng ngồi không yên, mắt dán lên những ô cửa sổ đỏ rực trên cao, vừa hy vọng vừa sợ hãi chờ tên người thân xuất hiện trên danh sách được giải cứu.

Đám cháy cấp 4 – khi thành phố giáp ranh Thâm Quyến rung chuyển
Đám cháy bùng lên vào giữa buổi chiều, nhanh chóng được nâng cấp lên mức báo động số 4 – cấp độ nghiêm trọng thứ nhì trong hệ thống báo cháy của Hồng Kông. Tai Po vốn là khu dân cư tương đối yên bình, nằm gần biên giới với Thâm Quyến (Trung Quốc đại lục), nơi nhiều gia đình trẻ và người cao tuổi chọn làm chỗ ở vì không khí thoáng hơn khu trung tâm. Thế nhưng chiều hôm đó, khu ngoại ô này bỗng hóa chiến trường, với còi hụ, xe cứu hỏa, cứu thương, cảnh sát phong tỏa đường phố. Từ những khu chung cư khác, từ trường học, từ công viên gần đó, người dân nín thở dõi theo những cột khói khổng lồ như những cây cột trời cháy dở.

Giàn giáo tre dưới làn đạn chỉ trích
Bamboo scaffolding – giàn giáo tre – từ lâu đã là hình ảnh quen thuộc của Hồng Kông. Những bó tre đan sít, buộc bằng dây nylon, phủ lưới xanh, ôm quanh các tòa nhà chọc trời đã trở thành một phần bản sắc của thành phố. Hệ thống này rẻ, linh hoạt, dễ lắp đặt, phù hợp với môi trường đô thị chật chội. Nhưng không ít chuyên gia an toàn đã cảnh báo: một khi xảy ra hỏa hoạn, tre và lưới nylon sẽ biến mặt ngoài tòa nhà thành dải vật liệu dễ cháy, giúp ngọn lửa lan nhanh theo chiều đứng và chiều ngang. Chính quyền Hồng Kông đầu năm nay đã tuyên bố sẽ dần loại bỏ giàn giáo tre trong các dự án công cộng vì lo ngại an toàn. Thế nhưng, vụ cháy Wang Fuk Court cho thấy rủi ro ấy không chỉ nằm trong lý thuyết. Khi các tòa nhà được bao kín bởi tre và lưới, lực lượng cứu hỏa cũng khó tiếp cận trực tiếp bề mặt công trình; nhiều cầu thang thoát hiểm, cửa sổ, ban công có thể bị che khuất, khiến việc giải cứu cư dân càng thêm gian nan.

Sau biển lửa là những câu hỏi nhức nhối
Bốn sinh mạng đã mất, những căn hộ cháy đen, hàng nghìn cư dân phải sơ tán, nhưng cùng với nỗi đau ấy là những câu hỏi buộc thành phố phải đối mặt. Những khối nhà cao tầng san sát, được quấn kín bằng giàn giáo tre, liệu có khác nào các “ngọn đuốc” khổng lồ chờ ngày bén lửa? Hệ thống báo cháy, cửa thoát hiểm, kế hoạch di tản cư dân – đặc biệt là người già, trẻ nhỏ – đã được chuẩn bị và kiểm tra nghiêm túc hay chưa? Và nhất là, trong một đô thị dày đặc cao ốc như Hồng Kông, mô hình xây dựng nào đủ an toàn để những bi kịch như chiều hôm ấy không lặp lại? Biển lửa ở Tai Po sẽ còn ám ảnh người Hồng Kông rất lâu. Giữa những cột khói đen dựng thẳng trời và những khung bê tông cháy sém, người ta nhận ra một sự thật lạnh lùng: chỉ cần một sơ suất nhỏ trong hệ thống an toàn, cả một khu dân cư hàng nghìn người có thể biến thành địa ngục trong vài phút. Những bó tre từng là biểu tượng của sự khéo léo, tiết kiệm và thích nghi nay đang đứng trước sức ép phải thay đổi. Bởi ở một thành phố dày đặc nhà cao tầng như Hồng Kông, mỗi quyết định chậm trễ về an toàn đều có thể phải trả giá bằng sinh mạng con người.