Một nghiên cứu mới đây gợi ư cách hiệu quả nhất để hạ huyết áp cao là tăng cường lượng kali trong chế độ ăn, thay v́ chỉ đơn thuần cắt giảm natri (muối).
Quan điểm truyền thống lâu nay trong việc điều trị và pḥng ngừa tăng huyết áp thường nhấn mạnh vào việc hạn chế tối đa lượng muối tiêu thụ.
Một nghiên cứu mới đây gợi ư cách hiệu quả nhất để hạ huyết áp cao là tăng cường lượng kali trong chế độ ăn, thay v́ chỉ đơn thuần cắt giảm natri (muối). Ảnh: PHƯƠNG LÊ.
Tuy nhiên, nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Sinh lư học Hoa Kỳ - Sinh lư học Thận (American Journal of Physiology - Renal Physiology) cho thấy, việc bổ sung kali một cách hợp lư qua thực phẩm có thể là phương pháp dễ dàng và mang lại hiệu quả cao hơn trong kiểm soát huyết áp
Nghiên cứu đă phát hiện ǵ?
Dùng mô h́nh toán học, nhóm nghiên cứu mô phỏng tác động của các tỷ lệ natri-kali khác nhau lên cơ thể (thận, tim mạch, tiêu hóa). Kết quả cho thấy chế độ ăn nhiều kali hơn giúp hạ huyết áp, ngay cả khi lượng natri vẫn ở mức b́nh thường hoặc cao. Khi kali tăng, huyết áp có xu hướng giảm, bất kể lượng natri.
Mô h́nh cũng chỉ ra nam giới có thể giảm huyết áp rơ rệt hơn khi tăng tỷ lệ kali/natri so với phụ nữ tiền măn kinh. Tuy nhiên, cần lưu ư đây là kết quả từ mô h́nh máy tính và chỉ mang tính xấp xỉ.
Cơ chế hoạt động của kali, natri và huyết áp
Sự cân bằng natri và kali rất quan trọng. Quá nhiều natri khiến cơ thể giữ nước, làm tăng thể tích máu và áp lực lên mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp. Kali làm ngược lại, giúp giăn thành mạch máu, giảm áp lực và hạ huyết áp.
Chuyên gia dinh dưỡng giải thích, thận dùng kali để đào thải natri qua nước tiểu. Ăn nhiều kali giúp thận loại bỏ natri hiệu quả hơn và sẽ giúp hạ huyết áp.
Làm thế nào để tăng cường kali hiệu quả?
Cách tốt nhất là tăng kali qua thực phẩm lành mạnh, không phải chất bổ sung (có nguy cơ). FDA khuyến nghị 4.700 mg kali/ngày, AHA khuyến nghị 3.500 - 5.000 mg cho người cao huyết áp. Phần lớn người Việt không đạt mức này.
Ngoài chuối (khoảng 422 mg/quả), bạn có thể bổ sung kali từ mơ khô, đậu lăng, khoai tây nướng, rau bina, cá hồi.
Tỷ lệ Kali-Natri phù hợp cho bạn
Không có tỷ lệ "vàng" chung cho tất cả. Nhu cầu phụ thuộc vào sức khỏe, lối sống cá nhân. AHA khuyến nghị giới hạn natri 1.500 - 2.300 mg/ngày. Kết hợp với 4.700 mg kali sẽ cho tỷ lệ kali gấp đôi natri (2:1).
Kiểm soát natri khó hơn khi ăn ngoài. Chuyên gia dinh dưỡng gợi ư trong trường hợp này, tập trung tăng kali có thể dễ thực hiện hơn. Tham khảo chuyên gia dinh dưỡng là cách tốt để t́m kế hoạch phù hợp.
Những thay đổi nhỏ để cân bằng kali và natri
Kiểm soát natri: Dưới 2.300 mg/ngày, chia đều lượng natri trong các bữa.
Tăng kali từ từ: Bắt đầu với lượng nhỏ và tăng dần để tránh vấn đề tiêu hóa do chất xơ cao.
Thay thế từng bữa: Thay một món giàu kali vào mỗi bữa ăn (ví dụ: chuối thay dâu tây bữa sáng, rau bina thay xà lách bữa trưa, thêm đậu/đậu lăng bữa tối).
Chế độ ăn cần "thú vị" và "cá nhân hóa" để duy tŕ lâu dài. Sức khỏe tim mạch đ̣i hỏi kế hoạch bền vững.