(PL)- Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo đóng cửa nhà tù CIA ở Afghanistan.
Báo cáo điều tra CIA sử dụng nhục hình đối với nghi can khủng bố do Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ công bố hôm 9-12 nêu CIA đã thiết lập các nhà tù bí mật ở nước ngoài.
Trong báo cáo, vị trí tám nhà tù bí mật được thể hiện bằng tám mã màu và tên các nước có nhà tù được làm mờ.
Dù vậy, AFP xác định các nhà tù này được lập ở Romania, Bosnia-Herzegovina, Litva, Morocco, Thái Lan, Iraq và Afghanistan. Tổng cộng có 119 tù nhân bị thẩm vấn và tra tấn ở đây từ năm 2002 đến 2008.
Tại Ba Lan, lần đầu tiên một quan chức Ba Lan thừa nhận có nhà tù bí mật của CIA.
Hôm 10-12 (giờ địa phương), cựu Tổng thống Aleksander Kwasniewski (1995-2005) cho biết có một thỏa thuận giữa Mỹ và Ba Lan về thiết lập trung tâm giam giữ của CIA ở Ba Lan.
Ngày 10-12, cựu Tổng thống Ba Lan Aleksander Kwasniewski (ngoài cùng bên trái) chính thức thừa nhận CIA xây nhà tù bí mật ở Ba Lan. Ảnh: AP
Thỏa thuận nêu tù nhân sẽ được đối xử như tù binh chiến tranh. Tuy nhiên, do vấn đề thủ tục kéo dài nên phía Mỹ vẫn chưa ký thỏa thuận.
Ban đầu Ba Lan không biết CIA sử dụng nhục hình. Sau đó, lo ngại CIA hoạt động mờ ám, Ba Lan gây sức ép và CIA mới ngừng hoạt động từ năm 2003.
Ông Aleksander Kwasniewski thuật lại năm 2003, ông đã thông báo vấn đề trên cho Tổng thống George W. Bush. Tổng thống Bush đã bênh vực CIA và khăng khăng cho rằng hoạt động đó mang lại nhiều lợi ích về an ninh quốc gia.
Từ sáu năm nay, cơ quan công tố Ba Lan ở Krakow đã bí mật điều tra nhưng chưa có kết quả.
Tại Afghanistan, ngày 11-12, Tổng thống Ashraf Ghani phát biểu trên truyền hình cam kết sẽ điều tra về nhà tù bí mật của CIA ở Afghanistan. Ông khẳng định chuyện CIA sử dụng nhục hình đã vi phạm mọi nguyên tắc tôn trọng nhân quyền trên thế giới.
Ông nhắc lại kể từ ngày 1-1-2015, Mỹ không còn quyền giam giữ tù nhân ở Afghanistan nữa.
Tại Litva, Tổng thống Dalia Grybauskaite khẳng định Litva sẵn sàng đảm nhận trách nhiệm. Cơ quan công tố Litva đang điều tra về nhà tù bí mật của CIA lập trên lãnh thổ Litva.
Tại Liên minh châu Âu (EU), báo Le Monde (Pháp) cho biết từ năm 2006, Quốc hội châu Âu đã điều tra về việc Mỹ sử dụng lãnh thổ EU để chuyển giao và giam giữ trái phép các nghi can khủng bố trước khi chuyển đến các nhà tù.
Quốc hội châu Âu đã yêu cầu Ủy ban châu Âu làm rõ vai trò tham gia chương trình thẩm vấn của CIA của các nước như Đức, Cyprus, Đan Mạch, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Ireland và Thụy Điển.
Các nước gồm Áo, Ý, Anh và Bồ Đào Nha cũng bị nêu tên vì thiếu hợp tác.
Hiện nay, các nhóm tự do và môi trường trong Quốc hội châu Âu đã yêu cầu đến lượt các nước EU phải thông báo chịu trách nhiệm.
HOÀNG DUY
PLO