T́nh h́nh Myanmar là bài sát hạch quan trọng đầu tiên đối với chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden theo phương châm hợp tác với đồng minh để giải quyết các thách thức quốc tế.
Quân đội Myanmar đă tiến hành một cuộc đảo chính vào thứ Hai (1/2) và bắt giữ nhiều lănh đạo đảng Liên minh Quốc gia v́ Dân chủ (NLD) cầm quyền, trong đó có cả Cố vấn nhà nước Aung San Suu Kyi và Tổng thống Win Myint.
Thử thách đầu tiên cho giải pháp đa phương
Tờ Zaobao (Singapore) nhận định, cuộc khủng hoảng này chính là bài sát hạch đầu tiên đối với chính quyền tân Tổng thống Mỹ Joe Biden vừa mới nhậm chức. V́ khác với chính sách “Nước Mỹ trên hết” mà chính quyền tiền nhiệm của Tổng thống Donald Trump theo đuổi, chính quyền Biden cam kết hợp tác chặt chẽ với các đồng minh để giải quyết các thách thức quốc tế quan trọng.
Như thế, sự kiện quân đội Myanmar giành quyền kiểm soát đất nước chính là bài sát hạch quan trọng đầu tiên của chính quyền Biden trong việc t́m kiếm một giải pháp đa phương, cũng là phép thử lớn đầu tiên dành cho Mỹ và các đồng minh trong hợp tác xây dựng chiến lược châu Á mới chống lại mô h́nh Trung Quốc.
Một thành tựu đối ngoại quan trọng trong nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama - mà ông Joe Biden làm Phó Tổng thống - là kết thúc sự nắm quyền của quân đội kéo dài nhiều thập kỷ ở Myanmar. Hiện nay, nhiều thành viên trong nhóm chính sách châu Á của Biden, trong đó có trưởng nhóm Kurt Campbell, đều là những nhân tố kỳ cựu thời đó.
Tất cả, đang đ̣i hỏi Tổng thống Mỹ Biden đứng trước áp lực phải phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ.
Nan giải trong xây dựng thế đối trọng Trung Quốc
Chính biến quân sự tại Myanmar đă khiến những nỗ lực của chính quyền Biden ở châu Á nhằm chống lại mô h́nh của Trung Quốc gặp phải thử thách. Đây là biến cố hóc búa cho Mỹ trong nỗ lực xây dựng chính sách đối trọng Trung Quốc hiệu quả ở châu Á - Thái B́nh Dương.
Một chiến lược quan trọng của Mỹ để chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc là tập hợp các đối tác châu Á nhằm gây dựng một khu vực “tự do và cởi mở”.
Nếu muốn xử lư quân đội Myanmar, ông Biden gặp phải thế lưỡng nan: làm sao để có thể xử lư nghiêm khắc các tướng lĩnh quân đội mà không gây tổn hại cho đông đảo người dân Myanmar?
Sebastian Strangio, tác giả cuốn sách “Dưới bóng râm khổng lồ: Đông Nam Á trong thế kỷ Trung Quốc” (In the Dragon's Shadow: Southeast Asia in the Chinese Century), cho biết: “Không nghi ngờ ǵ về cái giá phải trả trong cuộc đảo chính, nhưng rơ ràng quân đội Myanmar cho rằng có thể chấp nhận. Các sự kiện gần đây ở Đông Nam Á cho thấy, trước sức mạnh đang lên của Trung Quốc và suy thoái của Mỹ và các nước phương Tây khác không c̣n đủ thẩm quyền đạo đức cũng như phương tiện kinh tế và chính trị để chủ đạo quy tắc nghị sự trong khu vực.”
Thượng Nghị sĩ Robert Menendez, Chủ tịch sắp nhậm chức của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đă kêu gọi áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm khắc đối với các nhà lănh đạo quân sự của Myanmar.
Nhưng Trung Quốc cho thấy thái độ thờ ơ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân gọi Myanmar là “láng giềng thân thiện”, đồng thời hối thúc các bên xử lư thỏa đáng những chia rẽ trong khuôn khổ hiến pháp và pháp luật, để ổn định chính trị và trật tự xă hội.
Theo luật pháp, năm nay Tổng tư lệnh Min Aung Hlaing của quân đội Myanmar đă đến tuổi nghỉ hưu. Ông này cũng bị Mỹ và Anh áp cấm vận do những cáo buộc liên quan đến vấn đề người Rohingya. Nhưng đồng thời, Min Aung Hlaing lại được Bắc Kinh trọng đăi: vào tháng trước khi gặp vị tướng 64 tuổi này, ông Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đă bày tỏ ca ngợi t́nh hữu nghị “đồng bào” giữa hai nước, và khen ngợi quân đội Myanmar xem chấn hưng quốc gia là sứ mệnh.
Tính đến cuối năm ngoái, Trung Quốc là nhà đầu tư lớn thứ hai vào Myanmar, chỉ đứng sau Singapore, với số tiền được phê duyệt là 21,5 tỷ USD (tương đương 28,6 tỷ USD). Trung Quốc chiếm khoảng 1/3 tổng kim ngạch thương mại của Myanmar, gấp hơn 10 lần so với Mỹ.
VietBF @ Sưu tầm