Một cố vấn chính phủ và các nhà quan sát ngoại giao cảnh báo rằng Trung Quốc đang chấp nhận một "rủi ro lớn" khi kư một thỏa thuận hợp tác 25 năm với Iran.
Thỏa thuận lịch sử
Cả hai bên đều ca ngợi thỏa thuận được Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị và người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif kư vào tuần trước. Đây được coi là một bước quan trọng trong việc nâng tầm mối quan hệ giữa hai nước và Bắc Kinh hy vọng thỏa thuận sẽ giúp tăng cường ảnh hưởng của Trung Quốc ở Trung Đông.
Hai bên không công khai chi tiết kế hoạch trong khi truyền thông Trung Quốc chỉ đưa tin rằng nó liên quan đến hợp tác trong các lĩnh vực như thương mại, kinh tế và vận tải.
Theo ông Triệu Lập Kiên, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, thỏa thuận không bao gồm bất kỳ hợp đồng và mục tiêu cụ thể nào, cũng như không nhắm vào bất kỳ bên thứ ba nào.
Tuy nhiên, theo báo cáo của New York Times, Trung Quốc đă đồng ư đầu tư 400 tỷ USD vào Iran trong ṿng 25 năm để đổi lấy nguồn cung dầu ổn định nhằm cung cấp nhiên liệu cho nền kinh tế đang phát triển của nước này.
Sun Degang, chuyên gia nghiên cứu về Trung Đông tại Đại học Phúc Đán, cho biết Trung Quốc có thể muốn theo đuổi các thỏa thuận tương tự với các nước khác trong khu vực, bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, các quốc gia Ả Rập - nhiều quốc gia thù địch với Iran - hoặc thậm chí cả Israel.
Ông Sun nói: "Kế hoạch hợp tác toàn diện giữa Trung Quốc và Iran là một lựa chọn chiến lược trên toàn cầu, đặc biệt là để đối phó với t́nh h́nh hiện tại khi Mỹ và phương Tây đang gây bất ổn trật tự quốc tế".
Nhưng các nhà quan sát ngoại giao Trung Quốc khác cảnh báo rằng thỏa thuận kư với một quốc gia bị Mỹ trừng phạt và đối mặt với triển vọng kinh tế không chắc chắn, sẽ mang lại "rủi ro lớn" và sẽ đặt ra thách thức đối với chính sách đối ngoại của Trung Quốc.
"Iran hy vọng có thể ràng buộc với Trung Quốc cả về chính trị và kinh tế. Đây là một thách thức đối với chính sách ngoại giao của Trung Quốc và sẽ là sự thay đổi về mặt cơ bản đối với chính sách đối ngoại của Trung Quốc", một chuyên gia ẩn danh chuyên cố vấn cho chính phủ Trung Quốc về Trung Đông cho hay.
"Liệu có đáng để Trung Quốc tự trói ḿnh vào một quốc gia bị trừng phạt và cô lập như vậy không?"
Quan hệ Iran và Trung Quốc đi lên?
Hăng tin Iran Fars News cho biết thỏa thuận nên được coi là một chương tŕnh chính trị, chiến lược, kinh tế và văn hóa nhằm theo đuổi mối quan hệ toàn diện về lâu dài với các điều khoản về đầu tư và tài chính cũng như sự ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế.
"Trong lĩnh vực quân sự và quốc pḥng, các vấn đề như đào tạo, chuyển giao công nghệ quốc pḥng, chống khủng bố và tập trận chung đă được thảo luận. Một trong những điểm nổi bật là thỏa thuận về thương mại tiền tệ quốc gia", báo cáo cho biết.
Tài liệu cũng nhiều lần đề cập đến Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, nói rằng Iran có thể hưởng lợi từ việc tham gia tích cực vào kế hoạch này.
Tuy nhiên, chuyên gia tư vấn cho chính phủ Trung Quốc về chính sách Trung Đông cho biết một số nội dung có thể khó đạt được, ví dụ như thỏa thuận dầu mỏ trị giá 400 tỷ USD như một số trang tin đă đăng tải..
Ông nói rằng nếu con số này là chính xác th́ nó mang lại rủi ro rất lớn, nhưng một thỏa thuận chung hơn sẽ mang lại ít nhược điểm tiềm ẩn hơn.
Ông nói: "Trung Quốc có thể cung cấp cơ sở hạ tầng để đổi lấy xuất khẩu dầu trong những trường hợp b́nh thường, nhưng môi trường kinh tế và thương mại của Iran không tốt do ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt".
Một chuyên gia chính sách Trung Đông khác cho biết thỏa thuận này có thể khiến các quốc gia Trung Đông khác lo ngại rằng Bắc Kinh có thể có xu hướng tập trung hơn vào mối quan hệ với Tehran.
Ông nói, Ả Rập Xê-út - một trong những đối thủ lớn nhất của Iran - sẽ theo dơi chặt chẽ xem Trung Quốc đă mua bao nhiêu dầu từ Iran, đồng thời nói thêm rằng Bắc Kinh sẽ cần trấn an các đối thủ khác trong khu vực rằng Iran không phải là đối tác duy nhất của Trung Quốc.
"Trung Quốc không chọn phe ở Trung Đông, và chính sách không liên kết của họ vẫn không thay đổi. Chuyến thăm Trung Đông cũng cho thấy Trung Quốc đă có thái độ chủ động hơn ở Trung Đông và sẽ đầu tư nhiều hơn về sức mạnh và nguồn lực ngoại giao trong khu vực," chuyên gia ẩn danh nói.
Ông Vương Nghị cũng đă đến thăm Ả Rập Xê-út, Thổ Nhĩ Kỳ, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain và Oman trong chuyến công du của ḿnh và đề xuất sáng kiến 5 điểm về ḥa b́nh và ổn định ở Trung Đông.
VietBF @ Sưu tầm