|
Người ta focus vào chữ vaccine nhiều quá nên nghĩ đơn giản là vaccine (một khi chích vào rồi) th́ nó bảo vệ ḿnh (không bị nhiễm). Phải nói lại cho chính xác như sau: cái bảo vệ ḿnh, không phải là vaccines mà là antibodies của ḿnh. Antibodies này được (cơ thể) làm ra, khi chích vaccines vào.
Từ định nghĩa này, cho thấy:
1) Không cần biết là vaccine loại nào, của hăng nào. Cứ hễ chích vào, th́ nó tạo ra antibodies. Cho nên, đợt này chích Pfizer, năm sau chích J&J cũng được... chứ không nhất thiết là phải chích cùng loại.
2) Mục tiêu là để đưa cái antibodies của ḿnh lên tới Protective Level. Vấn đề ở đây là:
- Cái protective level của antibodies này, kéo dài trong bao lâu ? Những vaccines truyền thống (v́ có chất adjuvant) nên kéo dài rất lâu, có khi cả đời như vaccine về yellow fever, measles, BCG etc...
Nói thêm ở đây là được tạo ra (do vaccines) có 2 thành phần là B cell và T cell. Cái B cell nó gọi là immune memory. Một khi được tạo ra.nó sẽ chạy vô "tủy" và nằm trong đó. Khi cần th́ nó lại chạy ra để tạo antibodies tiếp. Chính v́ thế, nên những em bé (khi xương chưa phát triển) hoặc người quá lớn tuổi (xương bị co lại), th́ B cell trong tủy rất ít, nên khi cần th́ phải có thời gian rất lâu để tạo ra antibodies.
- Những vaccines loại mới như của Pfizer, Moderna, J&J và Astrazenecca, v́ không xử dụng adjuvant, nên dù có antibodies (sau khi chích vào), th́ cái antibodies này cũng giảm rất nhanh (trong ṿng max 6 đến 8 tháng). Cho nên, sau đó, nếu muốn antibodies lên lại ở protective level phải chích booster nữa. Mà nên nhớ, đây là chưa nói tới variants đó.
Cái lằn đỏ là level cần thiết để bảo vệ. Chích mũi đầu... antibodies chưa lên tới, phải chích mũi thứ 2, th́ nó mới vượt lên trên lằn đỏ này (protective level), nhưng sau đó (tự nhiên) nó sẽ giảm xuống với thời gian (từ 6 đến 8 tháng). Đến khi nó xuống dưới lằn đỏ th́ phải chích mủi thứ 3 (booster) để đưa nó lên lại. Cứ như thế là mỗi 6 đến 8 tháng phải chích lại một lần (mà nhớ là không cần chích lại cùng loại thuốc, v́ mục tiêu là antibodies chứ không phải vaccine).
Hơn nữa, bây giờ lại có đủ loại variants nên nhiều khi cái cũ chưa giảm (xuống khỏi lằn đỏ), lại phải chích nữa để deal với variants mới.
Đó là mới nói sơ lược... Nói thêm chi tiết, th́ phải đề cập tới cái B cell (nằm trong tủy). Theo lư thuyết (giải thích ở trên) th́ chuyện ǵ xảy ra, khi antibodies giảm xuống dưới lằn đỏ, và ḿnh không chích mũi booster số 3 (hoặc v́ không sản xuất kịp để mọi người có thể chích) ?
Lúc đó (lúc antibodies giảm xuống dưới lằn đỏ) và ḿnh bị nhiễm th́ B cell sẽ từ trong tủy nhào ra, và sẽ tự chế tạo antibodies để đưa nó lên trên lằn đỏ lại, với điều kiện: thời gian khi bị nhiễm và thời gian nó phác tác (v́ virus cần một khoảng thời gian gọi là incubation period để bắt đầu hoành hành) chậm hơn thời gian mà B cell đưa antibodies lên. Vấn đề là:
1) Những con virus trước đây (yellow fever, measles etc...), thời gian incubation là 6 tuần đến 6 tháng. Do đó, B cell có thời giờ làm antibodies trước khi nó hoành hành. Khi nó phát tác, th́ antibodies đă mạnh mẽ (trên protective level) nên có thể dứt điểm virus nhẹ nhàng...
2) Hiện nay, Covid (cũng giống như vài loại virus khác) có thời gian incubation quá nhanh (14 ngày). Nên khi bị nhiễm, mà antibodies đang ở chỗ thấp và B cell không kịp làm ra antibodies mới trong ṿng 14 ngày th́ coi như dính chấu...
Kết luận: Covid này c̣n kéo dài lắm... Đừng nghĩ là đă chích vaccine rồi th́ có thể đi vui chơi khắp nơi và tất cả sẽ trở lại b́nh thường nhanh chóng. Trái lại, b́nh thường th́ chưa chắc nhưng có thể sẽ phải chích tiếp mỗi 6 tuần đến 8 tháng. Trừ khi:
Novavax và Sanofi Pasteur cho ra vaccines được bào chế bằng adjuvant, nên thời gian antibodies bị giảm sẽ lâu hơn (thí dụ 1 hay 2 năm hay lâu hơn), có đủ thời giờ (để sản xuất) để có thể đạt được herd immunity trên toàn thế giới th́ lúc đó mới hy vọng trở lại b́nh thường...
Chúng ta cùng nhau cảnh giác cái con v́rus quái ác này…
Novavax th́ cở cuối mùa thu 2021 sẽ có. C̣n Sanofi th́ tới cuối năm 2021…
|