Hollywood từ lâu đă có lịch sử thiện cảm với những nhân vật lao động t́nh dục. Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên một nữ diễn viên giành giải Oscar nhờ hóa thân vào vai diễn này.
Bộ phim "Anora" đă gây ấn tượng mạnh mẽ tại lễ trao giải Oscar vừa qua, đạt được năm giải thưởng quan trọng, trong đó có hạng mục "Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất" cho Mikey Madison. Trong phim, Mikey Madison hóa thân thành Ani, một lao động t́nh dục kết hôn với con trai của một tài phiệt Nga và phải đối mặt với quyền lực gia đ́nh của anh ta.
Đạo diễn Sean Baker tiếp tục khai thác những nhân vật bên lề xă hội với t́nh yêu và sự thông cảm. Nhưng ngay cả khi nhân vật Ani bị đánh đập, phim vẫn duy tŕ tính hài hước, tránh trường hợp buồn thương như Louise Brooks trong "Pandora's Box" hay Vivien Leigh trong "Waterloo Road". Khán giả có thể cảm nhận được sự mạnh mẽ và kiên định của Ani, một phụ nữ không dễ bị khuất phục dù hoàn cảnh có khắc nghiệt đến đâu.
"Anora" và trào lưu những nhân vật bán dâm trên màn ảnh Hollywood
Dù được vinh danh với nhiều giải thưởng, bộ phim vẫn gây tranh căi. Maddie, một thành viên của East London Strippers Collective, cho rằng nhân vật Ani thiếu sức sống và không thể hiện trọn vẹn con người của cô. Cô nhận định: "Nếu bộ phim nhấn mạnh hơn về việc hợp pháp hóa, nó sẽ có ảnh hưởng lớn hơn". Cách xây dựng nhân vật trong "Anora" phần nào khác biệt so với những h́nh tượng lao động t́nh dục trên màn ảnh Hollywood trước đây, nhưng liệu điều đó có đủ để thay đổi cách nh́n của công chúng hay không vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.
Tuy nhiên, Hollywood từ lâu đă có lịch sử thiện cảm với những nhân vật lao động t́nh dục. Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên một nữ diễn viên giành giải Oscar nhờ hóa thân vào vai diễn này.
Xu hướng trao giải cho các nhân vật trong ngành t́nh dục
Từ những ngày đầu của Oscar năm 1929, Janet Gaynor đă giành giải "Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất" với vai diễn trong "Street Angel", trong khi Gloria Swanson nhận đề cử với "Sadie Thompson". Kể từ đó, giải Oscar đă nhiều lần trao cho những diễn viên hóa thân thành lao động t́nh dục, từ Elizabeth Taylor trong "BUtterfield 8", Jane Fonda trong "Klute" đến Emma Stone trong "Poor Things". Dường như điện ảnh luôn có sự ám ảnh với những nhân vật như vậy.
Hollywood thường xây dựng những nhân vật lao động t́nh dục dưới ánh nh́n lăng mạn, biến họ thành những nàng láng giềng kiểu "Pretty Woman" - câu chuyện Cô Bé Lọ Lem hiện đại, nơi một cô gái nghèo khó có thể t́m thấy t́nh yêu và thay đổi cuộc đời nhờ một người đàn ông giàu có. Nhưng "Anora" được xem như "phản Pretty Woman", dù vẫn duy tŕ tính tích cực và ḷng kiên nhẫn của nhân vật chính. Ani không chờ đợi một người đàn ông giải cứu, mà tự t́m cách đối mặt với số phận của ḿnh.
Câu hỏi đặt ra là: Tại sao Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật điện ảnh lại đặc biệt yêu thích những vai diễn lao động t́nh dục? Phải chăng nhà làm phim nam giới thường khó h́nh dung về phụ nữ từ những lĩnh vực khác? Hay đây là những vai "cứng rắn" mà diễn viên nữ muốn thử thách? Các nhân vật lao động t́nh dục trong phim có sức hút mạnh mẽ bởi họ thường đại diện cho sự nổi loạn, sự bí ẩn và một cuộc sống khác biệt với những ǵ xă hội coi là chuẩn mực.
Molly Haskell, nhà phê b́nh điện ảnh, đă phản biện xu hướng này: "Đây là những h́nh tượng mà nam giới đặt vào phụ nữ, biến họ trở thành những khao khát và biểu tượng." Trong nhiều bộ phim, phụ nữ được khắc họa thông qua lăng kính của đạo diễn nam, khiến họ thường rơi vào những h́nh mẫu nhất định, trong đó có h́nh tượng lao động t́nh dục. Họ vừa bị xă hội dè bỉu, vừa được điện ảnh thần tượng hóa.
Bên cạnh những bộ phim thương mại lăng mạn hóa công việc này, điện ảnh thế giới cũng có những tác phẩm tiếp cận chủ đề này theo góc nh́n hiện thực hơn, chẳng hạn như "Lilya 4-Ever" của Lukas Moodysson hay "Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080, Bruxelles" của Chantal Akerman. Những bộ phim này phản ánh chân thực cuộc sống khắc nghiệt của những người phụ nữ làm nghề này, không tô vẽ hay lăng mạn hóa số phận của họ.
Khi xă hội ngày càng có nhiều người tham gia lao động t́nh dục v́ lư do kinh tế, việc xóa bỏ kỳ thị đối với ngành nghề này trở thành vấn đề cần được bàn tán. Sam, một thành viên khác của East London Strippers Collective, cho rằng: "Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa mà ngành này đă bớt bị kỳ thị hơn so với trước đây." Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là định kiến đă hoàn toàn biến mất. Nhiều người vẫn xem đây là một nghề bị gán mác tiêu cực, và h́nh tượng lao động t́nh dục trong phim ảnh có thể vô t́nh củng cố hoặc phá bỏ định kiến này.
VietBF@sưu tập