Tám người trong hai gia đ́nh phải nhập viện cấp cứu sau khi ăn hải sản. Các bác sĩ chẩn đoán các chùm ca bệnh này bị ngộ độc ciguatera do ăn phải cá nhiễm độc tố ciguatoxin.
Loại cá ch́nh biển. Ảnh: BVCC.
Một đoàn gia đ́nh gồm 14 người đi du lịch tại biển Kỳ Anh, Hà Tĩnh và có tổ chức ăn tối với các món hải sản như cá ch́nh, tôm và hàu.
Vài giờ sau bữa ăn, nhiều người trong đoàn bắt đầu xuất hiện các triệu chứng tê b́ vùng lưỡi và miệng, đau nhức cơ, mỏi các khớp chân tay, toàn thân. Một số người có kèm theo rối loạn tiêu hóa (đi ngoài phân lỏng), cảm giác nóng rát họng và tức ngực.
Liên tiếp ca bệnh ngộ độc
Lo lắng trước t́nh h́nh trên, vào tối cùng ngày, 4 bệnh nhân trong gia đ́nh (gồm 1 nữ 55 tuổi, 1 nam 51 tuổi, 1 nam 24 tuổi và 1 nam 13 tuổi) đă nhanh chóng đến cấp cứu tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.
Tại thời điểm nhập viện, tất cả đều tỉnh táo nhưng có chung các triệu chứng tê lưỡi, đau nhức cơ thể và được chẩn đoán ngộ độc ciguatera.
Theo bác sĩ Nguyễn Huy Tiến, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, sau một ngày được điều trị tích cực, sức khỏe của cả 4 bệnh nhân đều ổn định hoàn toàn. Các triệu chứng tê lưỡi, đau nhức cơ thể đă hết, không để lại di chứng thần kinh khu trú. Tất cả bệnh nhân đă được cho ra viện an toàn và được hướng dẫn tiếp tục theo dơi sức khỏe tại nhà.
Một ngày sau, Trung tâm Chống độc tiếp nhận thêm 4 bệnh nhân trong cùng gia đ́nh anh V.A.T. (Hải Pḥng), gồm hai vợ chồng và hai con (16 và 19 tuổi). Cả nhà cùng ăn món cá hồng chế biến sẵn mang về. Sau khoảng 1,5 đến 4 giờ, cả 4 người xuất hiện triệu chứng đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, co rút và đau cơ toàn thân.
Riêng chị H. (vợ anh T.) và cháu Q. (con gái) có thêm biểu hiện rối loạn cảm giác. Chị H. kể lại sau khi ăn thấy đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, hoa mắt, xây xẩm và cảm giác xỉu xuống, huyết áp không thể đo được. Sau đó, người phụ nữ cảm thấy đôi bàn tay bỏng rát mỗi khi tiếp xúc với nước lạnh từ ṿi, cơ toàn thân yếu mỏi, không thể đi lại được.
Khi đến Trung tâm Chống độc, 4 người được phát hiện có nhịp tim chậm. Các bác sĩ giải thích t́nh trạng nặng của chị H. ban đầu do loạn nhịp tim, nhịp chậm dẫn đến máu lên năo giảm, năo bị thiếu oxy. Trung tâm Chống độc cũng chẩn đoán các bệnh nhân bị ngộ độc ciguatera. Hiện các bệnh nhân cải thiện tốt và sắp được ra viện.
Độc tố không màu, không mùi vị
Ngộ độc ciguatera t́nh trạng ngộ độc do ăn phải các loài cá sống ở rạn san hô đă tích lũy độc tố thần kinh cực mạnh tên là ciguatoxin.
Độc tố này bắt nguồn từ một loại vi tảo nhỏ bé tên là Gambierdiscus toxicus. Loài tảo này là thức ăn của nhiều loài cá ăn nhỏ. Sau đó, các loài cá này lại là thức ăn của các loài cá lớn hơn, cuối cùng là thức ăn của các loài cá sống ở rặng san hô như cá nhồng, cá mú, cá hồng, cá tầm, cá cháo, cá cam, cá ch́nh, cá mú, cá mó, cá vược, cá mập, cá dọn vệ sinh sọc lam,…
Do quá tŕnh "cá lớn nuốt cá bé" như trên, độc tố được tích lũy ngày càng nhiều ở trong các loài cá lớn, dẫn tới người ăn phải tới một lượng độc tố đủ gây ngộ độc.
"Ngộ độc ciguatera là loại ngộ độc cá biển thường gặp nhất, gặp nhiều hơn cả ngộ độc cá nóc, chỉ có điều là các bác sĩ ít chú ư tới. Điều nguy hiểm nhất là ciguatoxin hoàn toàn không màu, không mùi, không vị và không bị phá hủy bởi bất kỳ phương pháp chế biến nào như nấu chín, đông lạnh hay muối chua. Một con cá mang độc tố trông vẫn hoàn toàn b́nh thường", TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, cho biết.
Cũng theo bác sĩ Nguyên, các triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn từ vài giờ đến một ngày, bao gồm:
Tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, đau quặn bụng, tiêu chảy.
Thần kinh: Tê, ngứa ran quanh miệng, môi, lưỡi rồi lan đến tay chân. Triệu chứng đặc trưng nhất là rối loạn cảm giác nóng-lạnh: chạm vào nước hoặc vật lạnh có cảm giác đau buốt, bỏng rát như điện giật.
Tim mạch (nặng): Nhịp tim chậm, tụt huyết áp, có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Các triệu chứng thần kinh có thể kéo dài dai dẳng hàng tháng, thậm chí hàng năm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Việc điều trị tập trung giải quyết các triệu chứng, đặc biệt đảm bảo hô hấp trước nguy cơ bị liệt cơ gây suy hô hấp, đảm bảo nhịp tim v́ có thể loạn nhịp tim nguy hiểm, giảm đau,… không có thuốc giải độc đặc hiệu.
Theo bác sĩ Nguyên, với các loại cá nguy cơ cao gây ngộ độc ciguatera, người dân không nên ăn nhiều, không ăn các nội tạng của cá v́ là nơi tập trung nhiều độc tố.