Tào Côn giành được ngôi Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc bằng cách trắng trợn hối lộ 5.000 đồng bạc cho mỗi một nghị viên Quốc hội bỏ phiếu cho ông. Việc này dẫn đến tranh căi trong Chính phủ Bắc Dương và quốc hội, lúc này chỉ c̣n trên danh nghĩa chứ thậm chí không có quyền lực tổ chức bầu cử.
Tào Côn (曹锟; chữ Hán: 仲珊), sinh năm 1862 tại Thiên Tân trong một gia đ́nh nghèo, là một trong những nhân vật nổi bật trong thời kỳ chuyển giao đầy hỗn loạn của Trung Hoa. Ông gắn bó lâu dài với quân Bắc Dương – lực lượng ṇng cốt dưới quyền Viên Thế Khải – và nhanh chóng vươn lên trở thành một lănh tụ của phe Trực Lệ, nhóm quân phiệt có ảnh hưởng mạnh ở miền Bắc. Với tư cách sĩ quan trong quân đội, vị tướng giàu tham vọng ấy từng tham chiến trong nhiều cuộc chiến lớn, để rồi bất ngờ leo lên ngôi Tổng thống nhờ một cú hối lộ chấn động.
Binh nghiệp từ lính đến tướng lĩnh của Tào Côn
Tào Côn khởi đầu sự nghiệp quân sự trong Chiến tranh Thanh–Nhật (1894–1895) khi tham chiến tại Triều Tiên. Sau đó, ông gia nhập tổ chức huấn luyện Tân quân (New Army) – tiền thân của quân Bắc Dương – dưới sự chỉ đạo của Viên Thế Khải. V́ có năng lực và trung thành, Tào Côn nhanh chóng được gia tăng thâm niên, thậm chí là chỉ huy tướng lĩnh.
Sau khi Phùng Quốc Chương qua đời, Tào Côn thế chỗ để trở thành lănh tụ phe Trực Lệ. Vào thời điểm này, Trung Hoa đang trải qua một giai đoạn chia cắt chính trị – binh phiệt tung hoành, chính quyền trung ương yếu ớt – và Tào Côn là một trong những nhân vật quyền lực nhất tại Bắc Kinh.
Tào Côn. Ảnh: Picryl.
Năm 1918, Quốc hội Trung Hoa Dân Quốc hứa trao quyền phó Tổng thống cho Tào Côn – động thái nhằm cân bằng quyền lực với phe Duyên An của Viên Thế Khải – nhưng Quốc hội không đủ đông người để hội họp hợp pháp. Cảm thấy bị phản bội, Tào Côn quay sang đối đầu với phái Duyên An và chiến thắng trong cuộc binh biến.
Năm 1920, Tào Côn dẫn quân đánh thắng khắp Bắc Kinh, buộc Từ Thế Xương và Lê Nguyên Hồng từ chức, từ đó mở đường để Tào Côn tiến gần hơn đến vị trí tối cao.
Chiến thắng bằng... 5.000 đồng bạc mỗi phiếu
Đầu năm 1923, với uy tín của phe Trực Lệ và vị thế vững chắc tại Bắc Kinh, Tào Côn quyết định tranh cử Tổng thống. Tuy nhiên, Quốc hội bấy giờ không có quyền lực thực chất, chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Để đảm bảo chiến thắng, Tào “trắng trợn hối lộ” mỗi nghị sĩ 5.000 đồng bạc – một khoản tiền khổng lồ thời đó – để họ bỏ phiếu cho ông. Hành vi này gây chấn động và bị báo chí gọi là “bribing president”. Lễ bầu diễn ra ngày 5/10/1923, với kết quả nghiêng hoàn toàn về phía Tào Côn, dù có cả lá phiếu cho tên cướp nổi tiếng Sun Meiyao hay ghi “5.000 đồng bạc”.
Ngày 10/10/1923, Tào Côn chính thức nhậm chức Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc tại Bắc Kinh. Một ngày sau, ông ban hành Hiến pháp 1923, được xem là tiến bộ và dân chủ nhất vào thời điểm đó. Tuy nhiên, bản hiến pháp được soạn quá vội và bởi một quốc hội chỉ phục vụ h́nh thức, nên nhanh chóng bị bỏ qua trong thực tế.
Chiếc ghế Tổng thống của Tào Côn không kéo dài được bao lâu. Năm 1924, trong cuộc chiến giữa phe Trực Lệ và Trương Tác Lâm (Bắc Lỗ quân phiệt), ông bị Tướng Phùng Ngọc Tường – trước là đồng minh, sau là kẻ thù – phát động chính biến. Phùng Ngọc Tường chiếm Bắc Kinh, ép Tào Côn từ chức và giam giữ. Em trai Tào, Tào Duệ, bị giam trong nhà và tự sát. Sau hai năm tù, năm 1926, Tào Côn được thả ra như một cử chỉ ḥa giải với nhóm Ngô Bội Phu.
Sau khi phục hồi tự do, Tào Côn không c̣n tham vọng quyền lực. Ông dần rút khỏi chính trị, sống đời ẩn dật tại Thiên Tân. Từ năm 1926 đến tận 1945, Tào Côn vẫn giữ quan hệ nhất định với Quốc Dân Đảng, nhưng không nắm giữ chức vụ quan trọng nào. Nỗi ám ảnh bị phản bội và phế truất luôn theo ông suốt thời gian c̣n lại.
Cuối cùng, Tào Côn qua đời tại căn nhà ở Thiên Tân vào tháng 5/1938, hưởng thọ 75 tuổi. Dù quá khứ nhiều tranh căi, chính phủ Trung Hoa Dân Quốc đă truy phong ông quân hàm Đại tướng – một sự công bằng muộn màng nhưng cũng phần nào khẳng định vị thế lịch sử của một nhân vật từng nắm giữ “ghế Tổng thống bằng tiền”
VietBF@ sưu tập