[pizza]

Ấn Độ đã tiết kiệm được hàng tỷ USD nhờ tăng nhập khẩu dầu giá rẻ của Nga sau khi chiến sự ở Ukraine nổ ra, nhưng các mức thuế trừng phạt do Mỹ áp đặt có hiệu lực từ ngày 27/8 sẽ nhanh chóng xóa bỏ lợi nhuận này và Ấn Độ chưa có giải pháp dễ dàng nào.

Theo hãng tin Reuters, các nhà phân tích ước tính Ấn Độ đã tiết kiệm ít nhất 17 tỷ USD nhờ tăng nhập khẩu dầu từ Nga kể từ đầu năm 2022. Theo tổ chức nghiên cứu Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI) tại New Delhi, quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế bổ sung lên tới 50% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ có thể khiến xuất khẩu giảm hơn 40%, tương đương gần 37 tỷ USD chỉ trong năm tài khóa từ tháng 4/2025 đến tháng 3/2026.

Tác động từ các mức thuế này sẽ kéo dài và có thể gây khó khăn chính trị cho Thủ tướng Narendra Modi, khi hàng nghìn việc làm trong các ngành thâm dụng lao động như dệt may, đá quý và trang sức đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng.

Phản ứng của Ấn Độ trong những tuần tới có thể định hình lại quan hệ đối tác nhiều thập kỷ với Nga và điều chỉnh mối quan hệ ngày càng phức tạp với Mỹ.

Ông Happymon Jacob, người sáng lập Hội đồng Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng, nói: “Ấn Độ cần Nga để mua thiết bị quốc phòng trong vài năm tới, mua dầu giá rẻ, có sự hậu thuẫn địa chính trị trên lục địa và ủng hộ chính trị trong các vấn đề nhạy cảm. Điều đó khiến Nga trở thành đối tác vô giá của Ấn Độ”.

Tuy nhiên, ông nói thêm: “Bất chấp khó khăn giữa Ấn Độ và Mỹ dưới thời ông Trump, Mỹ vẫn là đối tác chiến lược quan trọng nhất của Ấn Độ. Ấn Độ đơn giản là chưa có đủ điều kiện để chọn nghiêng hẳn về một bên”.

Hai nguồn tin chính phủ Ấn Độ cho biết nước này muốn hàn gắn quan hệ với Mỹ và sẵn sàng tăng mua năng lượng từ Mỹ, nhưng do dự trong ngừng hoàn toàn nhập khẩu dầu Nga. Ngoại trưởng Ấn Độ nói với báo giới ngày 26/8 rằng các cuộc thảo luận với Mỹ vẫn đang diễn ra. Quan chức hai nước tiến hành hội đàm trực tuyến về thương mại, an ninh năng lượng gồm cả hợp tác hạt nhân và khai thác khoáng sản chiến lược.

Kịch bản giá dầu 200 USD/thùng

Hiện dầu thô Nga chiếm gần 40% tổng nhập khẩu dầu của Ấn Độ, từ mức gần như bằng không trước chiến sự. Các nhà phân tích cho rằng dừng nhập dầu Nga đột ngột cũng không chỉ có nghĩa là Ấn Độ nhượng bộ trước sức ép mà còn không khả thi về mặt kinh tế. Hoạt động mua dầu Nga chủ yếu do tập đoàn Reliance Industries của tỷ phú Mukesh Ambani thực hiện. Đây là công ty vận hành tổ hợp lọc dầu lớn nhất thế giới tại bang Gujarat.

Theo các ước tính nội bộ của chính phủ Ấn Độ, giá dầu thô toàn cầu có thể tăng hơn gấp ba, lên khoảng 200 USD/thùng nếu Ấn Độ vốn là nước tiêu thụ và nhập khẩu dầu lớn thứ ba thế giới ngừng mua dầu Nga. Ấn Độ cũng sẽ mất mức chiết khấu tới 7% mà dầu Nga hiện mang lại so với giá chuẩn quốc tế.

Trong một tuyên bố gay gắt trong tháng này, Ấn Độ cáo buộc Mỹ có “tiêu chuẩn kép” khi chỉ trích nước này nhập khẩu dầu Nga trong khi bản thân vẫn tiếp tục mua urani hexafluoride, palladium và phân bón từ Nga. Ấn Độ nói các nước khác cũng tăng mua dầu Nga, như Trung Quốc, thì lại không bị trừng phạt.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cáo buộc Ấn Độ trục lợi khi tăng mạnh nhập khẩu dầu Nga và gọi điều đó là “không thể chấp nhận”. Ông nói trong cuộc phỏng vấn với CNBC tuần trước rằng khác với Ấn Độ, lượng nhập khẩu dầu Nga của Trung Quốc chỉ tăng từ 13% lên 16%.

Theo Bộ Ngoại giao Ấn Độ, nhập khẩu dầu thô Nga nhằm đảm bảo chi phí năng lượng ổn định và có thể chi trả cho người tiêu dùng Ấn Độ. Đây là nhu cầu bắt buộc do tình hình thị trường toàn cầu.

Ấn Độ cảnh báo rằng ngừng nhập khẩu dầu Nga (hiện ở mức khoảng 2 triệu thùng mỗi ngày) sẽ làm gián đoạn toàn bộ chuỗi cung ứng và khiến giá nhiên liệu trong nước tăng vọt. Ấn Độ nhấn mạnh rằng chính quyền tiền nhiệm của ông Joe Biden từng ủng hộ việc nước này mua dầu Nga để giữ ổn định giá toàn cầu. Nga tuyên bố rằng nước này kỳ vọng Ấn Độ sẽ tiếp tục mua dầu.

Thủ tướng Modi chưa trực tiếp bình luận về các mức thuế của Mỹ nhưng nhiều lần cam kết ủng hộ nông dân Ấn Độ. Đây được xem là phản ứng gián tiếp trước yêu cầu của ông Trump về mở cửa lĩnh vực nông nghiệp rộng lớn của Ấn Độ cho Mỹ.

Nông dân là khối cử tri then chốt và ông Modi đối mặt cuộc bầu cử khó khăn ở bang nông thôn Bihar cuối năm nay. Ông cũng cam kết cắt giảm mạnh thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) trước tháng 10 để kích cầu trong nước.

Quan hệ ba bên

Trong một loạt hoạt động ngoại giao nhằm thúc đẩy đa cực, các quan chức cấp cao Ấn Độ đã tới Nga những ngày gần đây, trong khi ông Modi dự kiến thăm Trung Quốc tháng này. Quan hệ Ấn Độ - Trung Quốc bắt đầu ấm lên khoảng một năm trước, sau vụ đụng độ chết người ở biên giới năm 2020.

Ông Modi dự kiến gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) khai mạc vào 31/8. Tuy nhiên, theo các nguồn tin, Ấn Độ vẫn rất thận trọng trong quan hệ với Trung Quốc và chưa tính đến khả năng tổ chức hội nghị ba bên như Nga mong muốn.

Các chuyên gia nói những nước khác có thể theo dõi phản ứng của Ấn Độ trước mức thuế của Mỹ. Nhà phân tích Jacob nhận định: “Điều rút ra cho các quốc gia khác là nếu Ấn Độ - một cường quốc kinh tế và quân sự mới nổi - phải chịu sức ép dữ dội từ Mỹ, thì họ có thể còn ít khả năng chống đỡ hơn. Ngoài ra, một số nước có thể cho rằng Trung Quốc có thể trở thành đối trọng, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump có các động thái khó đoán và quyết liệt”.

Các chuyên gia quan hệ quốc tế nhận định rằng những động thái gần đây của ông Trump đã đẩy quan hệ Mỹ - Ấn Độ trở lại giai đoạn tồi tệ nhất kể từ khi Mỹ áp đặt trừng phạt vì Ấn Độ thử hạt nhân năm 1998. Ngoài thương mại, xung đột có thể ảnh hưởng đến các lĩnh vực khác như thị thực lao động cho chuyên gia công nghệ Ấn Độ và hoạt động thuê ngoài dịch vụ.

Ngay cả khi Ấn Độ có thể đảo ngược một phần mức thuế, nhiều hệ quả vẫn sẽ tồn tại, đặc biệt trong thương mại.

Ông Ajay Srivastava, nhà sáng lập GTRI và là cựu quan chức thương mại Ấn Độ, nói: “Các đối thủ như Trung Quốc, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí cả Pakistan, Nepal, Guatemala và Kenya sẽ hưởng lợi, có thể khiến Ấn Độ bị loại khỏi các thị trường then chốt ngay cả khi thuế quan được dỡ bỏ”.

VietBF@ sưu tập