Công nghệ từng giúp khai sinh nhiều nghề mới nhưng nó cũng khiến một số công việc biến mất với tốc độ nhanh hơn và AI có thể đẩy nhanh xu hướng này.
Cuộc tranh luận về việc liệu trí tuệ nhân tạo (AI) có thay thế con người hay không nhận nhiều sự quan tâm.
Theo ông Stephen Jen, CEO công ty quản lý tài sản Eurizon SLJ (Anh), nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy chúng ta có thể đã đến một bước ngoặt.
Trong lịch sử, tiến bộ công nghệ thường giải phóng con người khỏi công việc cũ để chuyển sang vai trò mới. Thống kê cho thấy 60% người lao động ngày nay làm những công việc mà vào năm 1940 chúng chưa ra đời.
Nhiều cuộc tranh luận cho rằng "AI có thể thay thế con người trong lao động hay không? đang diễn ra trên toàn cầu. Ảnh minh họa: REUTERS/Dado Ruvic
Tuy nhiên, xu hướng này dường như đã đảo ngược.
David Autor, nhà kinh tế học tại Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ), lập luận từ năm 1980 đến nay việc làm mới không đủ bù đắp cho số đã mất vì tự động hóa. Ông nhận thấy những cỗ máy khỏe hơn con người (như máy kéo) thường giúp tăng năng suất, trong khi những cỗ máy thông minh hơn lại có xu hướng thay thế lao động.
Và AI đang trên đà trở nên thông minh hơn hầu hết con người.
Sức mạnh tính toán khổng lồ từ công nghệ bán dẫn ngày nay cho phép máy móc đạt đến trí thông minh đa chiều. Các báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và PwC - một trong bốn công ty dịch vụ chuyên nghiệp lớn nhất thế giới - ước tính 15-30% số việc làm ở các nước phát triển có nguy cơ bị thay thế trong những thập kỷ tới.
Nếu kịch bản này xảy ra, tác động sẽ rất lớn. Tỷ lệ thất nghiệp cao do máy móc ngày càng rẻ và hiệu quả có thể dẫn đến giảm phát. Khi đó, chính phủ có thể phải can thiệp, tái phân phối thu nhập từ các doanh nghiệp sở hữu công nghệ sang người lao động mất việc. Cuộc cạnh tranh toàn cầu về công nghệ cũng sẽ trở thành yếu tố quyết định thắng thua trong nền kinh tế thế giới.
CEO Stephen Jen cho rằng các kịch bản này đều là phỏng đoán nhưng lập luận rằng AI sẽ tạo ra việc làm mới cũng chưa có cơ sở. "Cần thận trọng với các dự báo dựa trên những giả định đáng ngờ", ông nói.
Một số ý kiến cho rằng tự động hóa có thể bù đắp cho sự sụt giảm lực lượng lao động do dân số già hóa, điều đã thấy ở Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tuy nhiên, già hóa dân số diễn ra từ từ, trong khi công nghệ lại tăng tốc theo cấp số nhân. Với sự đột phá hiện nay, nhiều người đang đặt cược vào công nghệ thay vì sức lao động của con người.