[pizza]

Ukraine đang đối diện với khủng hoảng sinh tồn, và toàn bộ giới tinh hoa chính trị của nước này cần phải cùng gánh trách nhiệm đưa cuộc chiến đến hồi kết, theo tạp chí The Nation.

Sau những cuộc gặp đầy kịch tính giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump với Tổng thống Vladimir Putin ở Alaska và với Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Washington, viễn cảnh về một hội nghị thượng đỉnh trực tiếp giữa lãnh đạo Nga và Ukraine vẫn còn xa vời. Ông Trump từng kỳ vọng sẽ tự mình đóng vai trò “chủ tọa” cuộc gặp, nhưng Tổng thống Putin thẳng thừng từ chối cam kết. Gần đây, ông Trump thậm chí còn gợi ý rằng Tổng thống Zelensky và Tổng thống Putin nên tự giải quyết với nhau.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng bất lực. Liên tục nhấn mạnh khẩu hiệu “Không có quyết định nào về Ukraine mà không có Ukraine”, châu Âu muốn chứng minh điều đó bằng cách đưa ông Zelensky và ông Putin đến bàn đối thoại. Nhưng ngay cả khi cuộc gặp này diễn ra, nó sẽ không đủ. Một cuộc gặp chỉ có ý nghĩa khi nội dung thực chất được đặt lên bàn, thay vì chỉ là biểu tượng.

Lịch sử chiến tranh cho thấy đàm phán hòa bình thường kéo dài và song hành với giao tranh. Ukraine cũng không phải ngoại lệ: vừa đánh vừa đàm vốn là kịch bản thường thấy, theo The Nation.

Ảo tưởng về chiến thắng quân sự
Trong suốt cuộc chiến, ông Zelensky và các đối tác phương Tây quan tâm nhiều hơn đến việc tìm kiếm vũ khí thay vì thảo luận về ngừng bắn. Họ tin rằng thắng lợi trên chiến trường cùng các lệnh trừng phạt kinh tế sẽ giúp đánh bại Nga.

Giới truyền thông và các “tướng quân bàn giấy” phương Tây cũng góp phần duy trì ảo tưởng đó. Các thông tin về thương vong, đào ngũ hay dư luận trong nước kêu gọi hòa đàm đều hiếm khi xuất hiện. Một khảo sát hồi tháng 6 của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev cho thấy 43% người Ukraine sẵn sàng chấp nhận Nga kiểm soát trên thực tế các vùng lãnh thổ bị chiếm, nhưng không công nhận về mặt pháp lý để chấm dứt chiến tranh.

Những vấn đề cốt lõi
Trọng tâm của đàm phán là quy chế an ninh của Ukraine và các cam kết bảo đảm an ninh. Nhưng sự ngờ vực lẫn nhau là rất lớn, lịch sử dối trá thì quá dài. Trong mắt Tổng thống Putin, gốc rễ của xung đột chính là việc phương Tây thúc ép Ukraine từ bỏ trung lập để gia nhập NATO.

Thực tế, chỉ vài tuần sau khi chiến tranh toàn diện bùng nổ năm 2022, các phái đoàn Nga – Ukraine từng đạt được một dự thảo thỏa thuận tại Istanbul, trong đó Ukraine đồng ý quay lại thế trung lập. Nhưng khi ấy, Thủ tướng Anh Boris Johnson, với sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đã tới Kiev để thuyết phục ông Zelensky hủy bỏ thỏa thuận và tiếp tục chiến đấu.

Đổi đất lấy hòa bình?
Ba năm trôi qua, sau khi hàng trăm nghìn binh sĩ hai bên ngã xuống, vấn đề diện tích lãnh thổ giờ ít quan trọng hơn khả năng Ukraine duy trì một nhà nước dân chủ và tiếp tục khát vọng gia nhập Liên minh châu Âu.

Ông Trump thì tuyên bố sẽ không đưa lính Mỹ sang Ukraine, lo ngại nguy cơ leo thang thành chiến tranh thế giới. Trong một cuộc gặp với ông Zelensky ở Nhà Trắng hồi tháng 2, ông đã cảnh báo: “Anh đang đánh cược với Thế chiến III!” – một lời nói đầy giận dữ và cũng mang nỗi sợ hạt nhân.

Nếu tiến trình hòa đàm có khởi sắc, nhiều dấu hiệu cho thấy Kiev sẽ buộc phải nhượng bộ đau đớn. Nga khó có thể bị ép rút khỏi phần lãnh thổ rộng lớn mà họ đang chiếm đóng. Ông Zelensky có thể lập luận rằng “cái giá của hòa bình” chính là chấm dứt thương vong và đưa hàng nghìn tù binh trở về. Nhưng phe dân tộc chủ nghĩa cực hữu chắc chắn sẽ chỉ trích ông là kẻ bán nước.

Con đường duy nhất: Đoàn kết dân tộc
The Nation bình luận, để tránh rơi vào thế đơn độc,ông Zelensky cần thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc. Những gương mặt kỳ cựu như cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko, cựu tổng thống Petro Poroshenko, Thị trưởng Kiev Vitaly Klitschko hay cựu Tổng tư lệnh Valery Zaluzhny nên được đưa vào vòng thương lượng.

Làm hòa với Nga sau ba năm ác mộng đòi hỏi sự dũng cảm chính trị phi thường. Ông Zelensky không thể và không nên gánh vác một mình. Ukraine đang đối diện với khủng hoảng sinh tồn – và toàn bộ giới tinh hoa đất nước cần cùng nhau chia sẻ trách nhiệm, kể cả những nhượng bộ khó nuốt, để giành lấy hòa bình.

VietBF@ sưu tập