[trungthuc]

Công ty trí tuệ nhân tạo Anthropic vừa đồng ý sẽ trả 1,5 tỷ USD để giải quyết vụ kiện tập thể của các tác giả sách, những người cho rằng công ty đã lấy các bản sao lậu từ tác phẩm của họ để đào tạo chatbot AI.

Tiểu thuyết kinh dị đầu tay "The Lost Night" của Andrea Bartz, nguyên đơn chính trong vụ án, nằm trong số những tác phẩm được tìm thấy trong hồ sơ dữ liệu. (Minh họa)

Nếu được thẩm phán chấp thuận, thỏa thuận giải quyết này có thể đánh dấu bước ngoặt trong các cuộc chiến về pháp lý giữa các công ty AI và các nhà văn, nghệ sĩ thị giác và các chuyên gia sáng tạo khác đã tố cáo họ liên tiếp vi phạm bản quyền.

Công ty đã đồng ý trả cho tác giả hoặc các công ty xuất bản khoảng 3,000 USD cho mỗi cuốn sách trong số khoảng 500,000 cuốn sách bị lấy "lậu" để được giải quyết theo sự thỏa thuận này.

"Theo những gì mà chúng tôi được biết, đây là vụ cho thu hồi và phạt vạ về chuyện vi phạm bản quyền lớn nhất từ trước cho đến nay", Justin Nelson, luật sư của các tác giả, cho biết. "Đây cũng là vụ án đầu tiên thuộc loại này trong kỷ nguyên AI".

Tác giả của tiểu thuyết gia kinh dị bà Andrea Bartz và các nhà văn hư cấu Charles Graeber và Kirk Wallace Johnson của M, đã nộp đơn kiện vào năm ngoái và hiện đang đại diện cho một nhóm lớn các nhà văn và công ty xuất bản có sách đã bị Anthropic cho tải trái phép xuống để đào tạo chatbot Claude.

Một thẩm phán Liên bang đã đưa ra phán quyết hỗn hợp vào tháng 6, nhận định rằng việc đào tạo chatbot AI về loại sách có bản quyền tuy không phải là bất hợp pháp nhưng Anthropic đã cố tình mua lại hàng triệu cuốn sách thông qua các trang web đã vi phạm bản quyền. Các chuyên gia cho biết nếu Anthropic không chịu giải quyết, việc thua kiện sau phiên tòa dự kiến diễn ra vào tháng 12 có thể khiến công ty có trụ sở tại San Francisco này sẽ phải trả cái giá đắt hơn nữa.

Thomas Long, một chuyên gia phân tích pháp lý của Wolters Kluwer, cho biết: "Chúng tôi đang xem xét khả năng cao là phải bồi thường hàng tỷ USD, đủ để làm tê liệt hoặc thậm chí khiến cho Anthropic bị phá sản".

Thẩm phán liên bang William Alsup tại San Francisco đã lên lịch phiên điều trần vào ngày 8/9 để xem xét các điều khoản nhằm giải quyết vụ kiện tụng và thỏa thuần này.

Anthropic cho biết trong một bản tuyên bố vào ngày 5/9 rằng nếu thỏa thuận này được chấp thuận, "sẽ giải quyết các khiếu nại còn lại của các nguyên đơn".

Theo một phần của thỏa thuận, công ty cũng đã đồng ý cho hủy các tập tin sách gốc mà họ đã cho tải xuống.

Sách được biết đến là nguồn dữ kiện quan trọng về nguyên tắc là hàng tỷ từ ngữ được xâu chuỗi cẩn thận với nhau, vốn rất cần thiết để xây dựng các mô hình ngôn ngữ AI lớn đằng sau các chatbot như Claude của Anthropic và đối thủ chính của nó, ChatGPT của OpenAI.

Phán quyết của Alsup vào tháng 6/2025 cho thấy Anthropic đã cho tải xuống hơn 7 triệu cuốn sách số hóa mà họ "biết rõ là đã bị sao chép lậu". Vụ này bắt đầu với gần 200,000 cuốn sách từ một thư viện trực tuyến có tên Books3, do các chuyên gia nghiên cứu AI bên ngoài OpenAI cho tập hợp lại để phù hợp với bộ sưu tập dữ kiện khổng lồ mà ChatGPT được đào tạo.

Tiểu thuyết kinh dị đầu tay "The Lost Night" của Bartz, nguyên đơn chính trong vụ án, nằm trong số những tác phẩm được tìm thấy trong hồ sơ dữ kiện không lồ này.

Thẩm phán Alsup có viết rằng, Anthropic sau đó đã lấy thêm ít nhất 5 triệu bản từ trang web lậu Library Genesis hay LibGen và ít nhất 2 triệu bản từ Pirate Library Mirror.

Hồi tháng trước, Hội Tác giả đã thông báo với hàng ngàn thành viên rằng họ dự kiến "mức bồi thường tối thiểu sẽ là 750 USD cho mỗi tác phẩm và có thể cao hơn nhiều" nếu Anthropic bị tòa án kết luận là đã cố ý vi phạm bản quyền tại phiên tòa. Mức bồi thường cao hơn trong thỏa thuận dàn xếp, khoảng 3,000 USD cho mỗi tác phẩm, có thể phản ảnh ra số lượng sách bị ảnh hưởng ít hơn, sau khi đã cho loại trừ các bản sao và những tác phẩm không có bảo vệ về bản quyền.

Mary Rasenberger, Giám đốc điều hành của Hiệp hội tác giả, đã gọi thỏa thuận này là "một kết quả tuyệt vời cho các tác giả, công ty xuất bản và chủ nhân bản quyền nói chung, gửi một thông điệp mạnh mẽ tới ngành kỹ nghệ AI rằng, sẽ có những hậu quả nghiêm trọng khi họ cho sao chép tác phẩm của tác giả để đào tạo ứng dụng trái phép AI của họ, cướp đi khả năng sáng tạo của những người đã dày công viết lách ra nhiều tác phẩm để đời".

Liên minh Quyền Lợi ở Đan Mạch, một tổ chức đã từng tranh đấu thành công để cho đóng cửa một trong những "thư viện sách lậu ngầm" này, cho biết rằng sự thỏa thuận này sẽ không giúp ích gì nhiều cho các nhà văn và nhà xuất bản châu Âu có tác phẩm không có đăng ký với Văn phòng Bản quyền ở Hoa Kỳ.

Thomas Heldrup, người đứng đầu bộ phận bảo vệ và thực thi nội dung của nhóm, cho biết: "Một mặt, thật là an ủi khi thấy rằng việc biên soạn các tập dữ kiện nhằm đào tạo AI bằng cho cách tải xuống hàng triệu cuốn sách từ các trang web chia sẻ bất hợp pháp rốt cuộc cũng phải trả một giá rất nặng".

Mặt khác, Heldrup cho biết, việc mở rộng phát triển công ty trước rồi sau đó nộp một khoản tiền phạt tương đối nhỏ so với quy mô của việc kinh doanh khi đã vi phạm các quy tắc là phù hợp với chiến lược của ngành kỹ nghệ hiện nay.

Heldrup cũng cho biết: "Tôi hiểu rằng các công ty này coi thỏa thuận như thỏa thuận với Anthropic là cái giá phải trả cho việc kinh doanh trong một không gian đang có sự cạnh tranh khốc liệt nhất với hàng chục tỷ USD".

Công ty tư nhân Anthropic, được thành lập ra bởi các cựu nhân vật đứng đầu của OpenAI vào năm 2021, đầu tuần này đã định giá công ty này ở mức 183 tỷ USD sau khi đã huy động thêm 13 tỷ USD nguồn đầu tư.

Anthropic cũng cho biết họ hi vọng sẽ đạt doanh thu 5 tỷ USD trong năm nay nhưng giống như OpenAI và nhiều công ty khởi nghiệp AI khác, công ty chưa bao giờ báo cáo có lãi, thay vào đó, họ phải dựa vào giới đầu tư để hỗ trợ chi phí cao trong việc hình thành và phát triển kỹ thuật AI với kỳ vọng đem về lợi nhuận thật cao trong tương lai không xa.

Thỏa thuận dàn xếp này có thể có ảnh hưởng đến các vụ kiện tranh chấp khác, bao gồm vụ kiện đang diễn ra của các tác giả và báo chí chống lại OpenAI và đối tác kinh doanh Microsoft, cũng như các vụ kiện chống lại Meta và Midjourney. Và ngay khi các điều khoản nhằm dàn xếp nội vụ của Anthropic được đệ trình, một nhóm tác giả khác đã khởi kiện Apple vào ngày 5/9 tại ngay tòa án liên bang ở San Francisco, California.

Long, chuyên gia phân tích pháp lý, có cho biết: "Điều này chỉ ra rằng có thể trong những trường hợp khác, các nhà văn sáng tạo và công ty AI có thể đạt được sự thỏa thuận bên ngoài mà không cần phải ra xét xử trước tòa án".

Nguồn: AP