Bối cảnh: Hạn chót sát nút, đàm phán vẫn bế tắc
Chính phủ liên bang lại trôi dần về nguy cơ đóng cửa vào đêm thứ Ba. Tổng thống Donald Trump dự kiến gặp lănh đạo Dân chủ trong ngày thứ Hai sau khi từng hủy kế hoạch họp, nhưng cả hai phía đều không nhúc nhích: Dân chủ giữ yêu cầu gia hạn tín thuế Obamacare (ACA) nâng cao; Nhà Trắng, qua Thư kư Báo chí Karoline Leavitt, nói thẳng “không có ǵ để đàm phán.”
Phía Dân chủ, Hakeem Jeffries khẳng định không chấp nhận hứa hẹn suông kiểu “bàn sau” về tín thuế.
“Game of chicken”: Ai sẽ chớp mắt trước?
Như mọi lần, hai bên gh́m nhau tới phút chót — thậm chí để shutdown xảy ra — rồi xem bên nào chịu sức ép dư luận hơn mà “chớp mắt”. Nhưng lần này, bài toán đổ lỗi khó đoán hơn thường lệ.
Cử tri không thích dùng shutdown làm đ̣n bẩy
Lịch sử cho thấy, bên đ̣i nhượng bộ thường bị đổ lỗi nhiều hơn. Thăm ḍ lâu nay cũng phản ánh tâm lư chung:
— Quinnipiac 2023: Cử tri ghi danh nói 87%–11% rằng dùng shutdown để mặc cả chính sách là không phù hợp.
— CNN (2023): 81%–19% cho rằng đe dọa đóng cửa để đạt mục tiêu chính trị là không chấp nhận được.
Theo lô-gic này, Dân chủ — đang đ̣i một nhượng bộ chính sách — không ở thế thuận so với đề xuất CR “sạch” của Cộng ḥa.
Nhưng lần này có thể khác
Dữ liệu thăm ḍ sớm lại gợi ư Cộng ḥa/GOP có thể chịu nhiều trách nhiệm hơn trong mắt công chúng, và cử tri đồng cảm với yêu cầu của Dân chủ:
— Strength in Numbers–Verasight (2 tuần trước): 34% nói sẽ đổ lỗi cho Cộng ḥa Quốc hội, 23% cho Dân chủ, 34% cho cả hai như nhau.
— Khi hỏi liệu Dân chủ có nên giữ phiếu cho tới khi khôi phục tài trợ y tế (tóm tắt yêu cầu hiện nay), người Mỹ đồng ư 52%–36%.
— Ngay cả khi shutdown v́ Dân chủ bỏ phiếu phản đối sau khi Cộng ḥa không đồng ư khôi phục tài trợ y tế, tỷ lệ đổ lỗi vẫn 35% GOP vs 24% Dân chủ.
(Dĩ nhiên, đây là một khảo sát và cần thận trọng diễn giải.)
Lập trường hai bên: Tín thuế ACA vs. “clean CR”
— Dân chủ muốn gia hạn ngay các tín thuế ACA nâng cao để tránh phí bảo hiểm/đồng chi trả/khấu trừ tăng vọt cho hàng triệu người.
— Cộng ḥa muốn một dự luật tài trợ tạm thời “sạch” để giữ chính phủ mở, c̣n chuyện ACA sẽ bàn gần hạn hết hiệu lực vào cuối năm. Lănh đạo Thượng viện John Thune nói trên “Meet the Press”: “Hăy thả con tin. Hăy giải phóng người dân Mỹ” — ngụ ư không dùng shutdown để mặc cả ACA.
Điểm yếu với Trump/GOP: Sức ép từ vấn đề y tế
— KFF (6/2025): Người Mỹ ủng hộ gia hạn tín thuế ACA 77%–22%.
— Tony Fabrizio (nhà thăm ḍ của chính Trump) từng khuyến cáo GOP nên gia hạn, cảnh báo thiệt hại chính trị nếu để bị gắn với việc phí tăng và mất bảo hiểm.
— Thăm ḍ CNN (7/2025) và AP-NORC (9/2025): Người Mỹ bất tín nhiệm cách ông Trump xử lư y tế ở mức 62%–38% và 64%–35%; thậm chí 30% cử tri Cộng ḥa cũng bất b́nh (AP-NORC).
Kịch bản trước mắt
Thỏa hiệp muộn: Gia hạn ngắn tín thuế ACA gắn với CR, mỗi bên nhượng một bước để né shutdown.
CR “sạch” qua trước: Mở cửa chính phủ, dời ACA tới cuối năm — rủi ro tranh căi bùng lại.
Shutdown ngắn ngày: Hai bên thử đ̣n dư luận, bên tổn thương chính trị hơn sẽ chớp mắt trước.
Những con số đáng chú ư
— 77%–22%: Ủng hộ gia hạn tín thuế ACA (KFF).
— 87%–11% & 81%–19%: Không chấp nhận dùng shutdown làm đ̣n bẩy (Quinnipiac, CNN).
— 34% vs 23% (35% vs 24% sau mô phỏng): Công chúng nghiêng đổ lỗi về GOP hơn (Strength in Numbers–Verasight).
Kết luận
Dân chủ đang đặt trọng tâm vào một yêu cầu phổ biến với cử tri (tín thuế ACA), c̣n Nhà Trắng khẳng định “không đàm phán.” Trong tṛ cân năo này, bên nào bị công chúng quy trách nhiều hơn v́ shutdown sẽ là bên chớp mắt — và với “bài toán y tế” đang bất lợi cho Trump/GOP, cục diện có thể khác những lần trước.