Vệ tinh Starlink của SpaceX đang rơi khỏi quỹ đạo nhanh hơn trước, dấy lên câu hỏi về vấn đề an toàn và rác vũ trụ.
Mô phỏng vệ tinh Starlink hoạt động trên quỹ đạo. Ảnh: Wikipedia
Interesting Engineering hôm 9/10 đưa tin Jonathan McDowell, nhà thiên văn học tại Trung tâm Vật lư thiên văn Harvard-Smithsonian ghi nhận trung b́nh 1-2 vệ tinh Starlink rơi khỏi quỹ đạo mỗi ngày trong năm 2025. Theo ông, con số có thể tăng lên khoảng 5 vệ tinh mỗi ngày khi SpaceX tiếp tục mở rộng mạng lưới Starlink trên toàn cầu.
Với nỗ lực tăng tốc trong những năm gần đây, SpaceX phóng hơn 2.000 vệ tinh chỉ riêng trong năm 2025. Các đối thủ của SpaceX cũng đang chạy đua để bắt kịp với dịch vụ Internet vệ tinh riêng, chẳng hạn Amazon khởi động kế hoạch triển khai hơn 3.200 vệ tinh với lô đầu tiên phóng đầu năm nay.
McDowell lo ngại nếu các cḥm vệ tinh trở nên quá đông đúc, chúng có thể gây ra phản ứng dây chuyền tai hại gọi là hội chứng Kessler. Vài vụ va chạm giữa những vệ tinh có thể tạo ra nhiều rác vũ trụ hơn và ṿng xoáy mảnh vỡ bao phủ Trái Đất. Vệ tinh của SpaceX đủ thấp để không có khả năng thúc đẩy phản ứng dây chuyền đó nhưng sự thống trị của họ trong ngành công nghiệp có thể buộc các đối thủ phải nâng tầm hoạt động lên cao hơn, nơi vệ tinh của họ có thể mất hàng thập kỷ hoặc thế kỷ để rơi khỏi quỹ đạo.
Các nhà khoa học cho biết vệ tinh Starlink hồi quyển không nguy hiểm mà mối đe dọa lớn nằm ở vật thể rơi mất kiểm soát. Không giống thiết kế tự bốc cháy của Starlink, nhiều mảnh vỡ rơi mất kiểm soát từ vệ tinh và tầng tên lửa không c̣n hoạt động có thể tồn tại sau hành tŕnh bay qua khí quyển và rơi xuống mặt đất.
Dù vệ tinh Starlink rơi khỏi quỹ đạo không trực tiếp đe dọa con người, giới nghiên cứu đang xem xét liệu quá tŕnh cháy trong khí quyển của chúng có thể để lại hậu quả tinh vi hơn không. Những chất gây ô nhiễm như hạt oxit nhôm được giải phóng trong quá tŕnh hồi quyển có thể ảnh hưởng đến thành phần hóa học và nhiệt độ của tầng thượng quyển. Mô h́nh ban đầu cho thấy tác động lâu dài có thể lớn hơn so với dự đoán trước đây.
Thành lập năm 2002, SpaceX trở thành trụ cột của ngành công nghiệp không gian toàn cầu, thiết kế tên lửa tái sử dụng và xây dựng mạng lưới vệ tinh Starlink phát sóng Internet. Hiện nay, có khoảng 20.000 vật thể đang được theo dơi trên quỹ đạo thấp của Trái Đất, bao gồm 12.000 vệ tinh đang hoạt động, trong đó 8.500 thuộc cḥm Starlink. Phần lớn vệ tinh này có tuổi thọ khoảng 5 năm, được thiết kế để cháy rụi hoàn toàn trong khí quyển trước khi chạm tới mặt đất.
Trong một báo cáo năm 2023, Cục Hàng không Liên bang Mỹ cảnh báo đến năm 2035, khoảng 28.000 mảnh vỡ từ vệ tinh Starlink có thể sót lại sau quá tŕnh hồi quyển, làm khả năng người dân trên mặt đất bị đụng trúng tăng lên 61% mỗi năm.