Khoảnh khắc lịch sử trong nền chính trị gia trưởng
Quốc hội Nhật Bản đă bầu Sanae Takaichi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của nước này—một dấu mốc lớn ở quốc gia lâu nay bị xem là gia trưởng trong chính trị và công sở. Ở tuổi 64, Takaichi—tay trống heavy metal, mê mô-tô—đi một hành tŕnh khác thường: từ MC truyền h́nh đến biểu tượng của cánh bảo thủ – dân tộc.
Con đường lên đỉnh quyền lực: khủng hoảng LDP và canh bạc liên minh
Sau thất bại bầu cử của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và việc chấm dứt liên minh 26 năm với Komeito, Takaichi thắng ghế thủ tướng nhờ bắt tay với Nippon Ishin (Japan Innovation Party). Tuy nhiên, liên minh mới chưa thật vững, báo hiệu một nhiệm kỳ nhiều thương lượng và thỏa hiệp trong Hạ viện.
Tuyên bố đầu tiên: “Kinh tế mạnh – lợi ích quốc gia tối thượng”
Trong họp báo ra mắt, Takaichi nhấn mạnh sẽ “làm táo bạo, không sợ thay đổi” để xử lư lạm phát, chi phí sinh hoạt leo thang (từ giá gạo tăng gấp đôi đến sức ép tỷ giá/thu nhập), đồng thời bảo vệ lợi ích Nhật Bản bằng ngoại giao và an ninh. Bà được dự đoán sẽ tiếp tục tinh thần “Abenomics” với chi tiêu tài khóa lớn và giữ thế phối hợp chặt chẽ với ngân hàng trung ương.
Cabinet “lịch sử kép”: nữ Thủ tướng và nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên
Tân nội các có điểm nhấn biểu tượng khi Satsuki Katayama được giao ghế Bộ trưởng Tài chính—lần đầu một phụ nữ nắm “túi tiền” quốc gia. Dù vậy, số nữ bộ trưởng trong toàn nội các vẫn c̣n khiêm tốn, tạo ra tranh luận rằng cải cách giới tính có đi kèm quyền lực thực hay chỉ mang tính biểu tượng.
Di sản Abe và các góc cạnh gây tranh căi
Là “hậu duệ chính trị” của cố Thủ tướng Shinzo Abe, Takaichi ủng hộ sửa Hiến pháp hoà b́nh, từng viếng Yasukuni (gồm cả tên tội phạm chiến tranh), có lập trường diều hâu với Trung Quốc – Triều Tiên, ủng hộ quan hệ gần gũi hơn với Đài Loan. Ở xă hội, bà phản đối hôn nhân đồng giới và họ kép sau kết hôn—các quan điểm có thể khiến bà mất điểm với cử tri trẻ và phái cấp tiến.
Thách thức chồng lớp: lạm phát, dân số, niềm tin chính trị
Kinh tế – giá cả: áp lực giá sinh hoạt, đồng yên yếu, kỳ vọng kích thích mới nhưng thị trường lo nợ công.
Dân số – lao động: sinh suất thấp, lực lượng lao động co lại, phản ứng mạnh với nhập cư quy mô lớn.
Niềm tin – liêm chính: LDP khủng hoảng v́ “quỹ đen”, mất đa số; Takaichi phải tái định vị h́nh ảnh đảng, thu phục cử tri trung dung.
Trump sắp đến Tokyo: phép thử sớm cho ngoại giao Takaichi
Chỉ vài ngày nữa, Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến thăm Nhật. Takaichi tuyên bố muốn “nâng tầm quan hệ Nhật–Mỹ”. Điều này đồng nghĩa bà sẽ phải cân bằng giữa yêu cầu tăng chi quốc pḥng, thuế – thương mại thất thường từ Washington và ổn định chuỗi cung ứng với các đối tác châu Á—trong khi Bắc Kinh – Seoul tỏ ra dè dặt trước lập trường cứng rắn của bà.
“Iron Lady” kiểu Nhật: tái thương hiệu hay tái cấu trúc?
Takaichi công khai ngưỡng mộ Margaret Thatcher. Song, như nhiều học giả lưu ư, Nhật Bản của 2025 khác nước Anh thập niên 1980: nút thắt của Tokyo là già hoá – nợ công – tăng trưởng èo uột – chuỗi cung ứng địa chính trị. V́ vậy, nhiệm vụ trước mắt của bà là “rebranding LDP” và ổn định liên minh nghị viện, hơn là đảo chiều chiến lược lớn ngay lập tức.
Kịch bản gần hạn
Kinh tế: tung gói kích thích “vừa đủ”—ưu tiên giảm sốc chi phí sinh hoạt, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ; theo dơi phản ứng thị trường với chiến lược nợ.
Nội trị: củng cố liên minh với Ishin, nhắm đủ phiếu cho ngân sách và cải cách thể chế; giảm rủi ro “đổi thủ tướng như thay áo”.
Đối ngoại: chốt “bộ ba” Mỹ–Nhật–Hàn trong răn đe khu vực, song giữ điểm cân bằng để không phá quan hệ thương mại với láng giềng.
Việc Sanae Takaichi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên là biểu tượng quyền lực mới ở Tokyo. Nhưng để biểu tượng không phai nhanh, bà phải hạ cánh bằng kết quả: kiểm soát giá cả, giữ nhịp tăng trưởng, ổn định chính trường và chứng minh rằng “Iron Lady” kiểu Nhật không chỉ gơ trống cho khí thế, mà điều khiển được dàn nhạc chính sách trong một thời khắc đầy biến động.