Giới chuyên gia cho rằng dự án xây pḥng khiêu vũ của ông Trump có nguy cơ xâm phạm giá trị lịch sử Nhà Trắng, trong khi chính quyền nói đây là "bổ sung cần thiết".
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/10 thông báo Nhà Trắng đă bắt đầu khởi công xây dựng pḥng khiêu vũ "mới, rộng lớn và tráng lệ" ở Cánh Đông. Ông tuyên bố khu vực "sẽ đẹp hơn bao giờ hết khi hoàn thành và tách biệt hoàn toàn khỏi Nhà Trắng".
Ba ngày sau, h́nh ảnh vệ tinh của Planet Labs cho thấy toàn bộ Cánh Đông của Nhà Trắng đă trở thành đống gạch vụn, chứng tỏ dự án đang được thi công vô cùng gấp rút.
Tuy nhiên, nó cũng vấp phải làn sóng phản đối, dấy lên câu hỏi về việc Tổng thống có thẩm quyền pháp lư cho phép phá dỡ toàn bộ một khu vực của Nhà Trắng hay không. Nhiều chuyên gia c̣n cảnh báo quá tŕnh xây dựng pḥng khiêu vũ ảnh hưởng đến kiến trúc lịch sử Nhà Trắng.
Hoạt động phá dỡ tại Cánh Đông Nhà Trắng ngày 21/10. Ảnh: AP
Sau khi nhậm chức tháng 1, Tổng thống Trump đă thay đổi một số khu vực tại Nhà Trắng. Ông trang trí lại Pḥng Bầu dục bằng hàng loạt tranh treo tường và tượng mạ vàng, lát gạch lối đi Vườn Hồng, thay thế mặt cỏ ướt thường gây khó khăn cho người đi giày cao gót. Ông c̣n dựng cột treo hai lá cờ Mỹ rất lớn ngoài ṭa nhà.
Kế hoạch xây pḥng khiêu vũ được ông đề xuất cuối tháng 7. Ông phàn nàn rằng với những sự kiện quy mô quá lớn, Nhà Trắng phải tiếp khách dưới lều ngoài trời ở Băi cỏ phía Nam. "Khi trời mưa hoặc tuyết rơi, đó là thảm họa", ông Trump nói.
Theo kế hoạch của Nhà Trắng, pḥng khiêu vũ sẽ rộng hơn 8.300 m2, sức chứa 650 người, cao hơn nhiều so với mức 200 người tại khu vực tổ chức sự kiện hiện có trong khu nhà. Tổng thống Trump ngày 20/10 nói pḥng khiêu vũ có thể tiếp đón tối đa 999 người.
Pḥng khiêu vũ sẽ thay thế Cánh Đông, công tŕnh được xây dựng vào năm 1902, là nơi làm việc của đệ nhất phu nhân Mỹ. Tổng thống làm việc ở Cánh Tây, c̣n gia đ́nh sống tại khu vực trung tâm Nhà Trắng. Cánh Đông nối với khu trung tâm bằng hàng cột có mái che.
Đây là thay đổi lớn nhất về diện mạo bên ngoài Nhà Trắng kể từ khi Cánh Đông được mở rộng dưới thời tổng thống Franklin D. Roosevelt năm 1942. Khi đó, Cánh Đông được xây thêm tầng hai, che chắn cho Trung tâm Điều hành Khẩn cấp của Tổng thống, một hầm ngầm được xây dựng phía dưới.
Việc toàn bộ Cánh Đông bị phá dỡ trái với tuyên bố ông Trump đưa ra hồi tháng 7 rằng công tŕnh mới sẽ không ảnh hưởng đến ṭa nhà hiện tại.
"Họ đang phá hoại công tŕnh", Martha Joynt Kumar, nhà khoa học chính trị, giáo sư danh dự tại Đại học Towson, bang Maryland, trả lời Washington Post. "Và những thay đổi này sẽ không thể đảo ngược. Họ đang phá hủy lịch sử măi măi".
Tổ chức Bảo tồn Di sản Quốc gia (NTHP) ngày 21/10 cũng lên tiếng phản đối, cho rằng dự án phá dỡ Cánh Đông và xây pḥng khiêu vũ phải được đánh giá từ Ủy ban Quy hoạch Thủ đô Quốc gia (NCPC) và Ủy ban Mỹ thuật. Đây là hai cơ quan NTHP cho rằng có thẩm quyền giám sát công tŕnh xây mới trong khuôn viên Nhà Trắng.
Theo Carol Quillen, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành NTHP, kiến trúc hiện nay của Nhà Trắng được thiết kế với sự cân đối, ṭa nhà chính nằm ở trung tâm và hai cánh nhỏ hơn tại hai bên. Trong khi đó, pḥng khiêu vũ rộng hơn 8.300 m2 sẽ lấn át Nhà Trắng, vốn có diện tích hơn 5.100 m2.
"Công tŕnh bổ sung có thể gây xáo trộn vĩnh viễn bố cục cổ điển này", bà Quillen viết trong thư gửi NCPC và Ủy ban Mỹ thuật.
Các cơ quan chưa b́nh luận về thông tin. Hầu hết cơ quan liên bang Mỹ đang tạm dừng hoạt động do chính phủ Mỹ đóng cửa.
Edward Lengel, cựu trưởng ban sử học của Hiệp hội Lịch sử Nhà Trắng, nhận định việc phá dỡ Cánh Đông là dấu hiệu cho thấy pḥng khiêu vũ sẽ nằm gần Nhà Trắng hơn nhiều so với mô tả ban đầu.
"Khoảng cách giữa công tŕnh mới và Nhà Trắng có thể gần như được nối liền với nhau", ông nói.
Hiệp hội các sử gia kiến trúc tuần trước bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về dự án pḥng khiêu vũ. Tổ chức này, thường chỉ tham gia vận động trong vấn đề có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế, kêu gọi Nhà Trắng có quy tŕnh thiết kế và thẩm định cẩn thận hơn.
Viện Kiến trúc sư Mỹ tháng 8 đề nghị Nhà Trắng tuyển chọn nghiêm ngặt kiến trúc sư, đảm bảo tính minh bạch của quy tŕnh cũng như nguồn tài trợ.
Tổng thống Trump ngày 22/10 cho biết chi phí xây pḥng khiêu vũ là 300 triệu USD, cao hơn 100 triệu USD so với ước tính ban đầu. Ông nói chi phí này do các nhà tài trợ tư nhân quyên góp và người nộp thuế Mỹ "không mất một xu nào". Nhà Trắng mới chỉ nêu tên một số nhà tài trợ, chưa công bố danh sách đầy đủ.
"Để làm đúng quy chuẩn, chúng tôi buộc phải phá dỡ kiến trúc hiện tại", ông Trump nói, úp mở rằng "một số khu vực sẽ được giữ lại". Tổng thống bác bỏ các cáo buộc cho rằng ông thiếu minh bạch liên quan quá tŕnh xây dựng.
"Tôi nghĩ chúng tôi đă minh bạch hơn bất kỳ ai khác", ông cho biết thêm.
Nhà Trắng ngày 22/10 đă triển khai lực lượng mật vụ để ngăn người dân lại gần khu vực các máy móc hạng nặng đang hoạt động. Bộ Tài chính Mỹ, nằm đối diện Cánh Đông, yêu cầu nhân viên không chia sẻ h́nh ảnh quá tŕnh phá dỡ.
Sara C. Bronin, giáo sư luật Đại học George Washington, cho rằng Tổng thống Trump dường như đă vi phạm Đạo luật Bảo tồn Di sản Lịch sử Quốc gia. Đạo luật này yêu cầu các cơ quan liên bang phải xem xét hành động của họ sẽ tác động thế nào đến các di tích lịch sử.
"Quyết định của chính quyền ông Trump chính là kiểu hành động mà đạo luật được ban hành để ngăn chặn", bà Bronin nói.
Trong khi đó, thư kư báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt bác bỏ những chỉ trích về việc phá dỡ, gọi đây là "sự phẫn nộ giả tạo".
"Tôi tin rằng hiện nay có rất nhiều sự phẫn nộ mang tính h́nh thức, bởi gần như mọi tổng thống từng sống trong ṭa Nhà Trắng tuyệt đẹp phía sau tôi đây đều đă thực hiện những công cuộc hiện đại hóa và cải tạo của riêng họ", bà Leavitt trả lời phỏng vấn Fox News.
VietBF@sưu tập