Chính phủ Mỹ, qua năm đời tổng thống cả Cộng Ḥa lẫn Dân Chủ, không chỉ cho phép mà c̣n hỗ trợ các công ty Mỹ bán công nghệ giám sát cho công an, cơ quan chính phủ, và doanh nghiệp Trung Quốc. Mặc dù chính Washington thường xuyên cảnh báo về nguy cơ an ninh quốc gia và vi phạm nhân quyền.
Trong hơn một năm qua, Quốc Hội Mỹ đă bốn lần thất bại trong nỗ lực đóng lỗ hổng mà họ gọi là “kẽ hở nguy hiểm:” Trung Quốc né tránh lệnh cấm xuất cảng chip AI tiên tiến của Mỹ bằng cách thuê qua dịch vụ điện toán đám mây của các công ty Mỹ, như Microsoft Azure và Amazon Web Services (AWS).
Theo báo cáo, hơn 100 nhà vận động hành lang từ các tập đoàn công nghệ và hiệp hội thương mại đă lao vào vận động, khiến mọi nỗ lực siết chặt kiểm soát đều thất bại, mới nhất là vào tháng trước.
Trump nới lỏng kiểm soát đổi lấy phần trăm lợi nhuận
Trong khi Tổng Thống Donald Trump chuẩn bị gặp Chủ Tịch Tập Cận B́nh của Trung Quốc tại Nam Hàn tuần này, hồ sơ về xuất cảng công nghệ Mỹ sang quốc gia có nền kinh tế lớn thứ nh́ thế giới lại trở thành điểm nóng.
AP cho biết, Tháng Tám vừa qua, ông Trump công bố thỏa thuận với các hăng sản xuất chip như Nvidia và AMD nhằm dỡ bỏ hạn chế xuất cảng chip cao cấp sang Trung Quốc – đổi lại chính phủ Mỹ sẽ nhận 15% doanh thu từ các thương vụ này.
Các chuyên gia an ninh cảnh báo rằng những chip này có thể được Trung Quốc sử dụng trong quân đội và t́nh báo.
Cũng trong Tháng Tám, ông Trump tuyên bố chính phủ Mỹ đă mua 10% cổ phần của Intel, trị giá khoảng $11 tỷ, đánh dấu lần đầu tiên người nộp thuế Mỹ có “phần lời” trong giao dịch công nghệ với Trung Quốc.
Lỗ hổng “đám mây” và các công ty bị trừng phạt vẫn hoạt động
Ví dụ, SDIC Contech, một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, đă xin quyền truy cập vào dịch vụ dữ liệu lớn của AWS và Microsoft Azure, trong khi Viện KhoaHhọc Kỹ Thuật Qi Zhi Thượng Hải – do nhà nước bảo trợ – t́m mua gói Azure OpenAI trị giá $280,000.
Ngay cả các công ty bị trừng phạt v́ vi phạm nhân quyền như Dahua và Hikvision vẫn sử dụng AWS để bán dịch vụ giám sát quốc tế.
Hikvision quảng bá nền tảng “HikCentral” – cho phép lưu trữ và phân tích h́nh ảnh – và có thể triển khai trên Azure.
Tuy nhiên, ngoài mặt Microsoft luôn miệng phủ nhận hợp tác trực tiếp với Hikvision, c̣n OpenAI khẳng định tuân thủ chính sách của Microsoft, không cho phép Trung Quốc truy cập vào mô h́nh AI của ḿnh.
Mỹ có “cổ phần” trong bộ máy theo dơi dân chúng của Bắc Kinh
Theo điều tra, Trung Quốc đang sử dụng các dịch vụ đám mây của Mỹ để huấn luyện mô h́nh AI dù bị cấm tiếp cận loại chip tiên tiến.
Các công ty Mỹ đă góp phần thiết kế và xây dựng hệ thống giám sát của Trung Quốc, vốn được dùng để theo dơi, bắt giữ và đàn áp hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Các công ty như Microsoft, Amazon Web Services, Intel, IBM, Nvidia – thông qua hợp đồng, dịch vụ đám mây hoặc đối tác trung gian – vẫn cung cấp công nghệ cho Trung Quốc dù đă có lệnh cấm.
Microsoft phủ nhận hợp tác trực tiếp, nhưng bằng chứng cho thấy hạ tầng của họ vẫn là nơi chứa đựng dữ liệu giám sát của Trung Quốc.
Ông Zhou Fengsuo, cựu lănh đạo sinh viên Thiên An Môn, nay là công dân Mỹ, nói với AP: “Washington đang để các tập đoàn công nghệ định hướng chính sách quốc gia. Tất cả v́ lợi nhuận. Và đó là thất bại chiến lược của Hoa Kỳ.”
Khi quốc gia bán đi linh hồn của chính ḿnh
Nếu có ai tự hỏi tại sao một quốc gia từng lên án Trung Quốc trong việc theo dơi công dân lại trở thành nhà cung cấp công nghệ cho chính mạng lưới kiểm soát đó, th́ câu trả lời rất đơn giản: Tiền và quyền lực.
Trong hai thập niên qua, ngành công nghệ Mỹ chi hàng trăm triệu đô la để vận động hành lang, mua lấy sự im lặng của Quốc Hội.
Các chính phủ kế tiếp từ Bush, Obama, Biden đến Trump – đều nói một đằng, làm một nẻo. Tất cả đều rao giảng về “tự do, nhân quyền, và đạo đức” trong các bài phát biểu, rồi lặng lẽ mở đường cho các doanh nghiệp Mỹ kư hợp đồng với Bắc Kinh.
Và hôm nay, dưới thời chính quyền Trump, Washington đă đi xa hơn thế. Chính phủ không chỉ cho phép, mà c̣n chia lợi nhuận với các công ty xuất cảng công nghệ sang Trung Quốc. Đây không c̣n là sự thỏa hiệp mà là “liên doanh.”
Khi nước Mỹ bắt đầu đầu tư vào chính công nghệ mà họ từng lên án là “vũ khí kiểm soát con người” th́ không nên nói về chính sách thương mại nữa mà hăy nói về sự đồng lơa có hệ thống, được tô điểm bằng khẩu hiệu “tăng trưởng và việc làm.”