Cuộc đàm phán giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh được giới chuyên gia đánh giá - chỉ giúp kéo dài thời gian chứ chưa tạo dựng được ḷng tin trong ḥa giải tranh chấp thương mại.
Ông Trump cam kết cắt giảm thuế quan, tăng cường xuất khẩu năng lượng của Mỹ sang Trung Quốc và được đảm bảo quyền tiếp cận các nguyên tố đất hiếm. Nhưng với rất ít chi tiết cụ thể, hội nghị thượng đỉnh được chờ đợi từ lâu này chỉ mang tính h́nh thức hơn là thực chất và không mang lại nhiều lợi ích cho thương mại toàn cầu.
Cuộc gặp thượng đỉnh đầy căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh vào ngày 30/10, bên lề Hội nghị cấp cao Diễn đàn APEC 2025, được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết những căng thẳng thương mại toàn cầu kéo dài nhiều tháng và thúc đẩy thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Trong khi ông Trump đánh giá cuộc đàm phán "tuyệt vời" với điểm 12/10, Bắc Kinh lại thận trọng hơn, kêu gọi Washington duy tŕ các kênh liên lạc mở.
Tờ DW b́nh luận, đối với bất kỳ ai hy vọng vào sự cải thiện lớn hơn trong quan hệ Mỹ-Trung Quốc, thời lượng ngắn ngủi của cuộc gặp là lời nhắc nhở nghiêm túc rằng, sự thiếu tin cậy giữa hai cường quốc vẫn c̣n rất sâu sắc. Cuộc gặp được theo dơi sát sao tại Busan, Hàn Quốc, chỉ vẻn vẹn 1 giờ 40 phút , so với thời gian dự kiến từ ba đến bốn giờ của tổng thống Mỹ.
Tổng thống Trump tiết lộ rất ít chi tiết mới về thỏa thuận hạn chế mà Nhà Trắng đă công bố hồi đầu tuần này, bao gồm việc tạm dừng tăng thuế quan, hoăn các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nối lại nhập khẩu đậu nành từ Mỹ.
Trong khi đó, hăng thông tấn nhà nước Trung Quốc Tân Hoa Xă dẫn lời ông Tập Cận B́nh cho biết, hai nhà lănh đạo đă đạt được "sự đồng thuận cơ bản" về quan hệ kinh tế và thương mại. Ông kêu gọi cả hai bên tập trung vào lợi ích lâu dài của hợp tác và không rơi vào "ṿng xoáy trả đũa".
Deborah Elms, người đứng đầu bộ phận chính sách thương mại tại Viện nghiên cứu Chính sách thương mại Hinchrich Foundation ở Hong Kong (Trung Quốc) lưu ư về "một kết quả thú vị" từ cuộc đàm phán, đó là việc thiếu một thông báo được chuẩn bị sẵn vào cuối cuộc họp và không có cuộc họp báo chung nào.
"Tôi nghĩ rằng, cả hai bên vẫn c̣n thiếu sự rơ ràng về những ǵ có thể được công bố và lo ngại về khả năng thay đổi các cam kết", bà Elms chia sẻ nhận định với DW.
Phản ứng của thị trường đối với cuộc đàm phán khá trầm lắng. Đà tăng ban đầu của chứng khoán Trung Quốc nhanh chóng giảm xuống khi các nhà đầu tư chờ đợi những chi tiết cụ thể về việc thực hiện “thỏa thuận ngừng bắn mong manh” này. Chỉ số chứng khoán tương lai của Mỹ cũng giảm vào sáng thứ Năm.
"Cổ phiếu tăng giá trước cuộc gặp giữa hai nhà lănh đạo Mỹ-Trung nhưng sau đó lại giảm do thiếu thông tin chi tiết", chiến lược gia về tài sản Anna Wu tại Van Eck Associates Corp, nói với Bloomberg. Bà Wu nói thêm rằng, thỏa thuận này được coi là một "thỏa thuận ngừng bắn mang tính chiến thuật" và cảnh báo rằng tương lai "có thể vẫn nhiều biến động".
Tiến triển hạn chế, mâu thuẫn cốt lơi vẫn c̣n
Trong khi đó, phát biểu với các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một sau cuộc đàm phán, Tổng thống Trump cho biết, Trung Quốc đă đồng ư kư một thỏa thuận kéo dài một năm nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định đất hiếm – nhóm khoáng sản chiến lược được sử dụng trong sản xuất công nghệ cao. Trung Quốc hiện kiểm soát khoảng 70% nguồn cung đất hiếm toàn cầu. Bộ Thương mại Trung Quốc đă xác nhận thông tin này.
Trong thời gian qua, Bắc Kinh bị cáo buộc “vũ khí hóa” vị thế thống lĩnh thị trường đất hiếm bằng cách siết chặt kiểm soát xuất khẩu, yêu cầu giấy phép ngay cả đối với những sản phẩm chứa lượng nhỏ khoáng sản có nguồn gốc từ Trung Quốc hoặc sử dụng công nghệ tinh chế của nước này.
Bà Alicia Garcia-Herrero, Kinh tế trưởng khu vực châu Á – Thái B́nh Dương của Ngân hàng đầu tư Pháp Natixis, chỉ ra“Việc Mỹ quyết định giảm 10% thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc (từ 57% xuống c̣n 47%) mà chưa có thông tin cụ thể về cách Bắc Kinh sẽ nới lỏng giấy phép xuất khẩu đất hiếm”. Bà cho rằng, đất hiếm chính là “con bài” giúp Trung Quốc chiếm ưu thế trong các cuộc đàm phán thương mại.
Ông Trump cũng tiết lộ, hai bên đă thảo luận về vấn đề chất bán dẫn công nghệ cao, lĩnh vực có vai tṛ quan trọng trong các thiết bị quân sự và trí tuệ nhân tạo (AI). Ông ám chỉ rằng, Trung Quốc có thể sẽ tăng mua chip của Mỹ, dù không bao gồm ḍng chip cao cấp Blackwell của NVIDIA. Bắc Kinh hiện chưa xác nhận thông tin này.
Sau khi Mỹ áp đặt hạn chế xuất khẩu để ngăn Trung Quốc tiếp cận chip tiên tiến, Bắc Kinh đă rót hàng tỷ USD phát triển ngành bán dẫn trong nước, thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới công nghệ nội địa.
Trên mạng xă hội Truth Social sau cuộc gặp, ông Trump viết rằng, Trung Quốc đă đồng ư sớm bắt đầu mua năng lượng của Mỹ, bao gồm một “thương vụ quy mô lớn” liên quan đến dầu và khí đốt từ bang Alaska.
Tổng thống Mỹ cũng thông báo, Bắc Kinh sẽ mua một lượng “rất lớn” đậu tương và các sản phẩm nông nghiệp khác của Mỹ, sau khi các giao dịch này từng bị gián đoạn bởi chiến tranh thương mại.
Phía Bắc Kinh phản hồi thận trọng hơn, chỉ xác nhận rằng hai bên đă thống nhất tăng cường hợp tác trong lĩnh vực năng lượng và thương mại.
Trên thực tế, giới quan sát cho rằng, mặc dù căng thẳng đă giảm bớt, các cuộc đàm phán đạt được ít tiến bộ hơn nhiều so với dự kiến. Ngoài việc thiếu nội dung cụ thể trong các thỏa thuận, các vấn đề cấu trúc quan trọng, như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo và cạnh tranh chiến lược, phần lớn đă bị bỏ qua.
Cả nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc vẫn đang phải đối mặt với những tác động kéo dài của cuộc chiến thương mại kéo dài gần một năm. Thuế quan cao, chuỗi cung ứng bị gián đoạn và sự bất ổn của nhà đầu tư tiếp tục gây áp lực lên tăng trưởng.
Khủng hoảng bất động sản và nhu cầu tiêu dùng nội địa yếu kém của Trung Quốc đă làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng. Trong khi đó, Mỹ phải đối mặt với áp lực lạm phát dai dẳng và sản lượng công nghiệp suy yếu, làm dấy lên lo ngại về một sự suy thoái rộng hơn.
Mặc dù việc tạm thời giảm bớt căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể mang lại sự nhẹ nhơm trong ngắn hạn, các nhà phân tích vẫn lo ngại, nguy cơ leo thang trở lại cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc vẫn rất cao, nếu không có những cải cách sâu rộng hơn hoặc hợp tác bền vững.