Fentanyl, thuốc giảm đau mạnh gấp 100 lần morphin, đang là nguyên nhân gây ra hơn 52.000 cái chết tại Mỹ trong một năm qua và trở thành loại ma túy chết chóc nhất nước này.
Ngày 30/10, trên chuyên cơ Không lực Một từ châu Á quay trở về Mỹ, Tổng thống Trump thông báo sẽ giảm thuế nhập khẩu cho Trung Quốc liên quan đến vấn đề fentanyl thêm 10%. Trước đó, Fentanyl (một loại ma túy) từng là vấn đề khơi mào cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.
Vốn là một loại thuốc được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt từ những năm 1960 để giảm đau và gây mê, Fentanyl có sức mạnh gấp 50 lần heroin. Một liều lượng chỉ 2 miligam, tương đương kích thước 5 đến 7 hạt muối, đủ để tước đi mạng sống của một người trưởng thành. Chính tác động này đã biến nó thành "cỗ máy giết người" khi rơi vào thị trường chợ đen, truyền thông Mỹ cho hay.
Theo báo cáo mới nhất của cơ quan tình báo nước này, chỉ trong 12 tháng tính đến tháng 10/2024, Fentanyl cướp đi sinh mạng của hơn 52.000 người, tức trung bình hơn 150 người mỗi ngày. Con số đẩy cuộc khủng hoảng thuốc giảm đau opioid, vốn đã âm thầm gây ra hàng trăm nghìn cái chết tại Mỹ trong thế kỷ này, lên một mức độ thảm khốc chưa từng có.
Tác động của cuộc khủng hoảng không chỉ dừng lại ở con số tử vong mà còn tạo ra gánh nặng khổng lồ cho nền kinh tế. Thiệt hại do "đại dịch" opioid gây ra trong năm 2020 ước tính lên tới gần 1,5 nghìn tỷ USD, tương đương 7% GDP của Mỹ năm đó. Để chặn đứng nguồn cung, một số nhà lập pháp Mỹ đang thúc đẩy các biện pháp quyết liệt, bao gồm cả việc đưa Fentanyl vào danh sách cấm hoàn toàn, kể cả trong lĩnh vực y tế.
Ảnh minh họa: Bodhiaddiction
Mối đe dọa lớn nhất hiện nay đến từ Fentanyl sản xuất lậu (IMF). Loại này thường được trộn lẫn với các chất cấm khác như heroin, cocaine, methamphetamine, hoặc bào chế dưới dạng viên nén giả mạo các loại thuốc kê đơn như oxycodone. Việc thêm IMF khiến ma túy rẻ hơn, mạnh hơn và dễ gây nghiện hơn. Một trong những hiểm họa lớn nhất là người dùng thường không biết mình đang sử dụng Fentanyl. Chất này có thể được bán dưới dạng bột, dung dịch trong thuốc xịt mũi, hoặc được ép thành viên thuốc giả, phân phối qua mạng xã hội với nhiều tên lóng như Apache, China Girl, Murder 8...
Giống các opioid khác như morphin hay heroin, Fentanyl tạo cảm giác hưng phấn, thư giãn và giảm đau, nhưng kèm theo các tác dụng phụ nguy hiểm như lú lẫn, buồn ngủ, đặc biệt là suy hô hấp. Khi quá liều, người dùng có thể nhanh chóng rơi vào hôn mê, da lạnh và ẩm, cơ thể tím tái rồi tử vong do ngừng thở. Các chuyên gia y tế cảnh báo về "bộ ba triệu chứng" điển hình của ngộ độc opioid là hôn mê, đồng tử co nhỏ như đầu đinh ghim và suy hô hấp.
Do gây ra những thay đổi trong não bộ, Fentanyl có khả năng gây nghiện rất cao. Tình trạng này được chẩn đoán là "rối loạn sử dụng opioid", một bệnh lý mạn tính có thể điều trị bằng các loại thuốc như methadone, buprenorphine kết hợp với liệu pháp hành vi.