Lầu Năm Góc đă chuẩn bị sẵn kế hoạch cung cấp tên lửa hành tŕnh Tomahawk cho Ukraine, nhưng Tổng thống Donald Trump bất ngờ chặn lại sau cuộc điện đàm với ông Putin.
Lầu Năm Góc đă “bật đèn xanh” cho Nhà Trắng cung cấp tên lửa hành tŕnh tầm xa Tomahawk cho Ukraine, sau khi đánh giá rằng việc này sẽ không ảnh hưởng tiêu cực đến kho dự trữ của Mỹ, từ đó đặt quyết định cuối cùng vào tay Tổng thống Donald Trump, theo ba quan chức Mỹ và châu Âu am hiểu vấn đề cho biết.
Ông Trump nói hồi đầu tháng 10, trong bữa trưa làm việc với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, rằng ông “không muốn cung cấp những thứ chúng ta cần để bảo vệ đất nước ḿnh”.
Bộ Tham mưu Liên quân Mỹ đă gửi đánh giá này cho Nhà Trắng chỉ vài ngày trước cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky – người đă nhiều lần thúc giục Washington cung cấp loại vũ khí có tầm bắn khoảng 1.000 dặm (1.600 km) để tấn công sâu vào các cơ sở dầu mỏ và năng lượng bên trong lănh thổ Nga.
Đánh giá đó khiến các đồng minh châu Âu của Mỹ lạc quan hơn, hai quan chức châu Âu cho biết, bởi họ tin rằng Washington đă không c̣n lư do chính đáng để từ chối chuyển giao. Chỉ vài ngày trước khi gặp ông Zelensky, ông Trump cũng từng nói rằng Mỹ “có rất nhiều Tomahawk” và có thể cung cấp cho Ukraine “nếu cần”.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ và châu Âu đă hết sức bất ngờ khi ông Trump bất ngờ đổi giọng chỉ vài ngày sau đó, tuyên bố trong phần phát biểu mở đầu bữa trưa làm việc với ông Zelensky tại Nhà Trắng rằng Mỹ “cần” những quả Tomahawk ấy. Sau đó, trong cuộc trao đổi kín, ông Trump nói thẳng với ông Zelensky rằng Washington sẽ không cung cấp chúng – ít nhất là “chưa phải bây giờ”.
Quyết định của ông Trump được đưa ra chỉ một ngày sau cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đă cảnh báo rằng nếu Mỹ cung cấp Tomahawk cho Ukraine, những tên lửa đó có thể tấn công các thành phố lớn như Moscow và St. Petersburg, CNN dẫn nguồn tin cho biết. Ông Putin cũng nói thêm rằng động thái này sẽ không tạo ra khác biệt lớn trên chiến trường, nhưng sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho quan hệ Mỹ - Nga.
Nhà Trắng và Lầu Năm Góc từ chối b́nh luận về thông tin này.
Theo các nguồn tin của CNN, ông Trump chưa hoàn toàn loại bỏ khả năng cung cấp Tomahawk, và chính quyền đă chuẩn bị sẵn kế hoạch để chuyển giao chúng cho Ukraine nếu ông ra lệnh. Tổng thống Mỹ cũng được cho là đang thất vọng ngày càng sâu sắc với việc ông Putin không chịu nghiêm túc xem xét đàm phán ḥa b́nh.
Tuần trước, ông Trump đă phê duyệt thêm các lệnh trừng phạt mới đối với các công ty dầu khí Nga và tạm hủy cuộc gặp dự kiến tại Budapest với ông Putin để thảo luận về vấn đề Ukraine.
Dù Lầu Năm Góc không c̣n lo ngại về kho dự trữ, các quan chức quốc pḥng Mỹ vẫn đang t́m cách giải quyết bài toán huấn luyện và triển khai Tomahawk cho Ukraine. Theo các nguồn tin, vẫn c̣n nhiều vấn đề kỹ thuật cần khắc phục để Ukraine có thể sử dụng hiệu quả loại tên lửa này.
Một câu hỏi then chốt là Ukraine sẽ phóng Tomahawk bằng cách nào nếu được cung cấp. Thông thường, Tomahawk được phóng từ tàu mặt nước hoặc tàu ngầm, trong khi hải quân Ukraine gần như đă bị tê liệt. V́ vậy, các chuyên gia cho rằng những quả Tomahawk này có thể cần được phóng từ mặt đất. Quân đội Mỹ – gồm Thủy quân Lục chiến và Lục quân – đă phát triển bệ phóng mặt đất dành cho Tomahawk, và đây có thể là phương án hỗ trợ khả thi.
Ngay cả khi Mỹ không cung cấp bệ phóng, các quan chức châu Âu tin rằng Ukraine có thể tự xoay sở. Một quan chức lưu ư rằng các kỹ sư Ukraine từng chế tạo thành công thiết bị tích hợp đặc biệt để sử dụng tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp, vốn chỉ tương thích với các máy bay NATO hiện đại, trên phi đội tiêm kích thời Liên Xô mà Ukraine vẫn đang vận hành.
Trong một bài đăng trên X (Twitter) hồi đầu tuần, ông Zelensky viết rằng Ukraine hy vọng sẽ mở rộng năng lực tấn công tầm xa trước cuối năm nay, nhằm kết thúc chiến tranh “trên những điều kiện công bằng” cho đất nước.
“Các biện pháp trừng phạt toàn cầu và khả năng tấn công chính xác của chúng ta đang được phối hợp nhịp nhàng để kết thúc cuộc chiến này theo cách công bằng với Ukraine”, ông viết. “Mọi mục tiêu tấn công sâu phải được xác lập đầy đủ trước khi năm nay kết thúc, bao gồm cả việc mở rộng năng lực tấn công tầm xa”.