[Romano]

Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright đã làm rõ những phát biểu được Tổng thống Donald Trump đưa ra tuần trước trên mạng xã hội Truth Social về việc nối lại các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân.Tạp chí Newsweek tối 2/11 cho biết phát biểu với phóng viên Peter Doocy trong chương trình The Sunday Briefing của kênh Fox News, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wrigh nói rằng người dân sẽ không nhìn thấy các vụ nổ hay bất kỳ điều gì tương tự như các cuộc thử nghiệm hạt nhân trước đây mà Mỹ từng tiến hành.

Ông Wrigh nói: “Tôi nghĩ rằng những cuộc thử nghiệm mà chúng ta đang nói đến hiện nay là thử nghiệm hệ thống. Đây không phải là các vụ nổ hạt nhân. Đây là những gì chúng tôi gọi là các vụ nổ không tới hạn”.

Ông Wright giải thích thêm rằng những cuộc thử nghiệm này bao gồm “tất cả các bộ phận khác của vũ khí hạt nhân nhằm bảo đảm chúng tạo ra hình dạng thích hợp và có thể khởi động phản ứng nổ hạt nhân”, nhưng không bao gồm việc kích nổ thực tế đầu đạn nguyên tử.

Ngay trong ngày 2/11, tạp chí Newsweek đã liên hệ Nhà Trắng để hỏi về vấn đề thử nghiệm hạt nhân. Lầu Năm Góc chuyển cho Newsweek tuyên bố được Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đưa ra tuần trước, trong đó nêu rõ: “Mỹ sẽ bảo đảm rằng chúng ta sở hữu kho vũ khí hạt nhân mạnh mẽ và đáng tin cậy nhất, để duy trì HÒA BÌNH THÔNG QUA SỨC MẠNH”.

Theo Newsweek, chính sách vũ khí hạt nhân của Mỹ có tác động toàn cầu, ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao và an ninh quốc tế. Lần cuối cùng Mỹ tiến hành thử nghiệm vũ khí hạt nhân là năm 1992 tại Khu Thử nghiệm An ninh Quốc gia Nevada, dưới lòng đất.

Năm 1996, Mỹ ký Hiệp ước Cấm Thử nghiệm Hạt nhân Toàn diện (CTBT), “cấm mọi vụ nổ thử nghiệm hạt nhân, dù cho mục đích quân sự hay dân sự”. Tuy nhiên, Thượng viện Mỹ đã bác bỏ việc phê chuẩn hiệp ước này vào năm 1999.

Khi các đối thủ như Liên bang Nga, Trung Quốc và Iran đang đẩy nhanh chương trình hạt nhân của họ, những tín hiệu công khai của chính quyền Trump đã thu hút sự theo dõi chặt chẽ từ các nhà lập pháp, công chúng, cũng như các đồng minh và đối thủ của Mỹ.

Phát biểu làm rõ của ông Wright mang lại cái nhìn sâu hơn về cách chính quyền đang tiếp cận vấn đề răn đe hạt nhân và cuộc tranh luận đang diễn ra về việc làm thế nào để duy trì độ an toàn và tin cậy của kho vũ khí Mỹ mà vẫn tránh vi phạm các lệnh cấm quốc tế về thử nghiệm hạt nhân.

Ngày 30/10, Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social rằng Mỹ “có nhiều vũ khí hạt nhân hơn bất kỳ quốc gia nào khác” và điều đó “đã được hoàn thành, bao gồm việc hiện đại hóa cũng như cải tạo toàn bộ các loại vũ khí hiện có” trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh: “Bởi vì sức công phá khủng khiếp, tôi RẤT GHÉT phải làm điều đó, nhưng không còn lựa chọn nào khác! Liên bang Nga đứng thứ hai, và Trung Quốc đứng thứ ba khá xa, nhưng sẽ bắt kịp trong vòng 5 năm tới. Do các chương trình thử nghiệm của các quốc gia khác, tôi đã chỉ thị Bộ Chiến tranh bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân của chúng ta ở mức tương đương. Quá trình này sẽ bắt đầu ngay lập tức. Cảm ơn sự quan tâm của quý vị đối với vấn đề này!”

Sau đó, các phóng viên trên chuyên cơ Air Force One đã hỏi ông Trump về bài đăng đó, tìm hiểu chi tiết về việc Mỹ sẽ nối lại thử nghiệm như thế nào.

Tổng thống Mỹ đã trả lời rằng: “Tôi sẽ cho tiến hành một số cuộc thử nghiệm. Các nước khác đang làm điều đó. Nếu họ làm, chúng ta cũng sẽ làm”, nhưng ông từ chối cung cấp thêm chi tiết.Trong chương trình The Sunday Briefing, khi được hỏi liệu cư dân gần khu thử nghiệm hạt nhân của quân đội Mỹ ở Nevada “có thể sẽ nhìn thấy một đám mây hình nấm xuất hiện hay không”, ông Wright trả lời: “Không, không cần lo lắng về điều đó”.

Liên đoàn Các Nhà Khoa học Mỹ (FAS) ước tính rằng nước này hiện có khoảng 3.700 đầu đạn hạt nhân, trong đó khoảng 1.700 đang được triển khai; còn Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) cho biết tổng số đầu đạn của Mỹ là 5.177, so với 5.459 của Liên bang Nga. SIPRI lưu ý rằng “Liên bang Nga và Mỹ cùng sở hữu khoảng 90% tổng số vũ khí hạt nhân trên thế giới”. Hai nước từng chạy đua vũ trang hạt nhân trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Theo hãng tin AP, chỉ có Triều Tiên là quốc gia đã tiến hành một vụ nổ thử nghiệm hạt nhân trong thế kỷ này, lần gần nhất vào năm 2017 trong khi Liên bang Nga và Trung Quốc chỉ thử nghiệm các hệ thống phóng, chứ không phải đầu đạn.

Bắc Kinh và Moskva đã tăng cường chương trình vũ khí hạt nhân của họ trong những năm gần đây, nhưng cả hai đều chưa xác nhận vi phạm lệnh tạm ngừng thử nghiệm.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth hôm 31/10 cho biết Lầu Năm Góc đang “nhanh chóng” triển khai chỉ thị của ông Trump. Ông Hegseth nói tại cuộc họp với Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) rằng Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ hợp tác với Bộ Năng lượng nước này trong các thử nghiệm hạt nhân, nhấn mạnh rằng “Tổng thống đã nói rõ: Chúng ta cần một năng lực răn đe hạt nhân đáng tin cậy”.

Tuy nhiên tới nay, chính quyền Trump vẫn chưa công bố bất kỳ lịch trình cụ thể nào cho việc nối lại các cuộc thử nghiệm nổ hạt nhân, và các quan chức cấp cao tiếp tục nhấn mạnh rằng các hoạt động được lên kế hoạch không liên quan đến nổ hạt nhân thực sự.

Tình hình vẫn đang được các nhà lập pháp và quan sát viên quốc tế theo dõi sát sao, kèm theo lời kêu gọi tăng cường minh bạch và thảo luận công khai hơn.