Một huyền thoại doanh thương miền Nam trước 1975
Trong bức tranh doanh nhân Sài G̣n thời Mỹ, Nguyễn Tấn Đời (sinh năm 1922, B́nh Ḥa – Long Xuyên, An Giang) là cái tên tiêu biểu bậc nhất. Ông lớn lên trong gia đ́nh điền chủ được kính trọng, được ăn học tử tế, từng đứng về phía tá điền, theo Việt Minh rồi rời bỏ v́ bất đồng, có thời gian chăn trâu cho Phó Tổng thống Nguyễn Ngọc Thơ. Bước vào Sài G̣n với hai bàn tay trắng, ông ngủ hiên phố, xin làm sổ sách cho hăng Pháp, rồi nh́n ra cơ hội ở vật liệu xây dựng và vải vóc.
Khởi nghiệp – ngă gục – và đứng dậy với “Đời Tân”
Phá sản v́ non kinh nghiệm, ông nhớ những nhà máy gạch bỏ hoang ở Thủ Đức, quyết mở xưởng gạch ngói. Ban đầu đạp xe đi tiếp thị, lên Ṭa Đô chánh xin danh sách chủ thầu để chào hàng. Không lâu sau, gạch bông Đời Tân thành thương hiệu số 1 miền Nam. Ông sang Pháp học kỹ thuật, đưa chất lượng Đời Tân lên chuẩn mới.
Đa ngành: thép – máy móc – phim ảnh – địa ốc – ngân hàng – dây điện
Thành công với gạch, ông xuất khẩu sắt thép sang Pháp, nhập máy móc Tây phương về Việt Nam và Campuchia, đầu tư tài chính, lập hăng phim, làm địa ốc, ngân hàng, sản xuất dây điện. Ông trở thành tài phiệt khét tiếng Sài G̣n thập niên 1950–1975, từng lập kế hoạch biến Thủ Thiêm thành khu đô thị hiện đại (đă được tổng thống chấp thuận nhưng chưa kịp triển khai).
Sau 1975: trắng tay nơi đất khách – và cơ đồ lần hai
Đến Canada ở tuổi ngoài 50, không tài sản, ông không chọn an phận. Ông năn nỉ con gái bán chiếc ṿng cẩm thạch làm vốn nhỏ. T́nh cờ gặp lại ông Sato – đối tác Nhật cũ – được hỗ trợ vốn và kỹ thuật mở nhà hàng Kobe đầu tiên. Từ điểm xuất phát ấy, ông mở rộng chuỗi nhà hàng, gây tiếng vang trên đất Canada.
Bứt phá sang Hoa Kỳ: chuỗi Kobe phủ khắp nhiều bang
Chỉ vài năm, từ 1980, ông tiến vào thị trường Mỹ, mở chi nhánh tại Washington D.C., Texas, Chicago, New York, California, Hawaii, Florida… Nguyễn Tấn Đời một lần nữa trở lại hàng tỉ phú – bằng lao động, kỷ luật và tầm nh́n.
Di sản & ngày đi xa
Chưa kịp trở về quê hương tiếp tục những dự định dang dở, ông qua đời ngày 6/7/1995 tại Orlando, Florida, hưởng thọ 73 tuổi. Trước khi mất, ông kịp để lại hồi kư và những nguyên tắc thành công cho hậu thế.
Triết lư thành công của Nguyễn Tấn Đời
– Tự thân vận động: thành công đến từ bàn tay – khối óc chính ḿnh.
– Tận dụng cơ hội nhưng phải có “tâm”: làm ăn ngay thẳng, lấy uy tín làm vốn.
– “Cơn mưa may mắn”: ai chuẩn bị “đồ chứa” tốt và lớn – tức đức độ, năng lực, kỷ luật tổ chức, kiên nhẫn, nhạy cảm, sáng kiến, biết quan sát – học hỏi – đúc kết – sẽ hứng được nhiều “nước trời cho”.
– Biến nghịch cảnh thành chất đốt: với ông, tiểu nhân hay quân tử đều là ân nhân – v́ họ rèn ư chí và đẩy ta tiến lên.
Một tấm gương để trân trọng
Từ anh công nhân đạp xe chào hàng đến tài phiệt Sài G̣n, rồi tị nạn trắng tay hóa tỉ phú xứ người, Nguyễn Tấn Đời là h́nh mẫu dấn thân và tái sinh. Câu chuyện của ông nhắc chúng ta rằng điểm xuất phát không quyết định đích đến; điều quyết định là phẩm chất, kỷ luật và ḷng can trường trong mọi hoàn cảnh.