Sau hơn một tháng bế tắc chính trị khiến chính phủ liên bang Mỹ phải đóng cửa, những tín hiệu tích cực đầu tiên đă xuất hiện. Các thượng nghị sĩ hàng đầu của đảng Cộng ḥa và đảng Dân chủ đang thảo luận về một “lối thoát” tiềm năng, mở ra hy vọng khôi phục hoạt động cho hàng loạt cơ quan liên bang.
Thượng viện Mỹ ngày 3/11 nối lại các cuộc thảo luận về dự luật ngân sách tạm thời trong bối cảnh chính phủ liên bang bước sang ngày đóng cửa thứ 34, tiến gần đến việc phá vỡ kỷ lục 35 ngày từng diễn ra dưới nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump năm 2019. Trước đó, đă có 13 cuộc bỏ phiếu thủ tục nhằm thông qua dự luật ngân sách tạm thời giúp duy tŕ hoạt động của chính phủ đến hết ngày 21/11, song tất cả đều không thành công. Không có cuộc bỏ phiếu nào được tiến hành trong ngày 3/11.
Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.
Phát biểu sau phiên họp, Lănh đạo phe đa số tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ Cộng ḥa John Thune bày tỏ sự “lạc quan” về triển vọng đạt được thỏa thuận trong tuần này, nhưng thừa nhận vẫn c̣n nhiều trở ngại: “Vấn đề không phải là ai thắng, ai thua hay ai bị đổ lỗi. Điều đáng quan tâm là người dân Mỹ, những người đang trở thành con tin trong cuộc đối đầu chính trị này. Các bên có thể cho rằng điều đó có lợi về mặt chính trị, nhưng chính các gia đ́nh Mỹ mới là những người phải gánh chịu hậu quả nếu t́nh trạng đóng cửa chính phủ tiếp diễn”.
Kể từ khi năm tài chính mới bắt đầu vào ngày 1/10 mà không có dự luật ngân sách nào được thông qua, hơn 670.000 công chức liên bang đă phải nghỉ việc tạm thời, trong khi 730.000 người khác buộc phải làm việc không lương. Việc đóng cửa khiến các chương tŕnh hỗ trợ người thu nhập thấp, chi trả cho quân đội và hoạt động tại các sân bay bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ước tính khoảng 1,7 ngh́n tỷ USD, tương đương 1/3 chi tiêu thường niên của chính phủ đang bị “đóng băng”.
Đảng Dân chủ tiếp tục gắn việc thông qua ngân sách với yêu cầu gia hạn trợ cấp y tế theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng (Obamacare), trong khi Nhà Trắng khẳng định chỉ đàm phán sau khi chính phủ được mở cửa trở lại.
Lănh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện, Hạ nghị sĩ Hakeem Jeffries, nhấn mạnh: “Lập trường của chúng tôi rất rơ ràng: Hăy mở cửa lại chính phủ, sát cánh cùng các công chức tận tụy, và hướng tới một thỏa thuận chi tiêu giúp giảm gánh nặng chi phí sinh hoạt cho người dân”.
Trong bối cảnh đàm phán bế tắc, một nhóm nghị sĩ ôn ḥa thuộc cả hai đảng đă đề xuất kế hoạch tạm gia hạn các khoản trợ cấp Obamacare trong hai năm, kèm theo giới hạn thu nhập mới. Một nỗ lực được xem là hiếm hoi nhằm t́m tiếng nói chung giữa hai đảng.
T́nh trạng đóng cửa khiến hàng triệu người Mỹ bị ảnh hưởng trực tiếp. Bộ Nông nghiệp thông báo chỉ có thể chi trả 50% phúc lợi từ Chương tŕnh Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP) trong tháng 11 do thiếu ngân sách. Khoảng 42 triệu người, trong đó hơn một phần ba là trẻ em, đang đứng trước nguy cơ thiếu lương thực. Nhiều sân bay trên khắp nước Mỹ cũng phải hoăn hoặc hủy hàng ngh́n chuyến bay v́ thiếu nhân viên kiểm soát không lưu.
Áp lực chính trị đang gia tăng khi New Jersey và Virginia hôm nay bầu Thống đốc mới. Kết quả tại hai bang được xem là phép thử quan trọng đối với chiến lược của mỗi đảng. Nếu Đảng Dân chủ giành thắng lợi, họ có thể tiếp tục duy tŕ lập trường cứng rắn. Ngược lại, nếu kết quả bất ngờ nghiêng về phía Cộng ḥa, cục diện có thể thay đổi.
Các cuộc thương lượng tại Quốc hội mới chỉ là bước khởi đầu và bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần vượt qua rào cản 60 phiếu tại Thượng viện. Tuy vậy, sau hơn một tháng đ́nh trệ, ngay cả những dấu hiệu nhỏ nhất về sự nhượng bộ cũng được xem là đáng khích lệ.