[Romano]

Nếu không cải tổ bộ máy và có chiến lược rõ ràng, châu Âu sẽ khó bắt kịp tốc độ phục hồi của ngành hạt nhân toàn cầu - nơi Mỹ và châu Á đang dẫn đầu cả về vốn đầu tư, công nghệ và tốc độ triển khai.Theo tờ Le Point (Pháp), trong khi Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc đang tăng tốc đầu tư vào năng lượng hạt nhân, châu Âu - dù đã khởi động lại các dự án và tạo thêm hàng chục nghìn việc làm, vẫn bị đánh giá là đang chậm chân trong cuộc đua phục hưng ngành công nghiệp này.

Tại Triển lãm Hạt nhân Thế giới vừa diễn ra ở ngoại ô thủ đô Paris, khoảng 1.000 doanh nghiệp đến từ hơn 100 quốc gia đã giới thiệu các công nghệ mới trong lĩnh vực hạt nhân dân sự.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trong 5 năm qua, đầu tư toàn cầu vào điện hạt nhân đã tăng 50%, đánh dấu sự “hồi sinh” rõ rệt của ngành.Tại Pháp, ngành công nghiệp hạt nhân hiện sử dụng 247.000 lao động, tăng mạnh so với 220.000 cách đây vài năm, theo số liệu của Liên đoàn các ngành công nghiệp hạt nhân (Gifen).

Các tập đoàn lớn như Orano, Framatome hay Assystem đang đồng loạt khởi động các dự án mới, bao gồm chương trình EPR2 và các nhà máy tại Romans-sur-Isère và La Hague.

Tuy nhiên, giới chuyên môn cảnh báo Pháp và Liên minh châu Âu (EU) có thể bị tụt lại nếu chính quyền không sớm đưa ra các quyết định chiến lược rõ ràng.

Ngành hạt nhân Pháp dự kiến cần tuyển thêm 100.000 nhân lực trong 10 năm tới. Dù lượng hồ sơ ứng tuyển tăng nhanh, các doanh nghiệp than phiền về chất lượng nhân lực, do nhiều năm ngành công nghiệp này bị xem nhẹ.

Tuy nhiên, tiến độ ra quyết định ở cấp nhà nước vẫn ì ạch. Chương trình năng lượng dài hạn (PPE) của Pháp chưa được Quốc hội thông qua, trong khi quyết định đầu tư cuối cùng cho các lò phản ứng mới phải chờ đến cuối năm 2026. Các doanh nghiệp cảnh báo sự chậm trễ này khiến họ không thể ký kết những hợp đồng cung ứng, làm giảm tốc độ phục hồi của toàn ngành.

Trong khi đó, Mỹ đã rót 9 tỷ USD vào các dự án lò phản ứng mô-đun nhỏ từ năm 2019, kèm theo kế hoạch bổ sung 80-100 tỷ USD cho 8-10 lò mới.

Tại châu Âu, mức hỗ trợ còn rất hạn chế. Ví dụ, Pháp chỉ chia 130 triệu euro (khoảng 150 triệu USD) cho 11 start-up trong lĩnh vực hạt nhân. Các doanh nghiệp khởi nghiệp như Calogena hay Blue Capsule than phiền về quy định thuế bất hợp lý và thủ tục hành chính kéo dài, khiến dự án bị chậm nhiều năm so với đối thủ Mỹ.

Các chuyên gia cho rằng, thời gian kéo dài cũng đồng nghĩa với chi phí đội lên: cùng một nhà máy điện hạt nhân, chi phí sản xuất có thể dao động từ 35 euro đến 125 euro/MWh tùy vào phương án tài trợ.

Dù vậy, ngành hạt nhân châu Âu vẫn cho thấy dấu hiệu khởi sắc. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đã bắt đầu đầu tư mở rộng. Tập đoàn Equans cho biết đang sản xuất các bộ phận thép chịu nhiệt cho lò EPR2, với kế hoạch tăng nhân sự từ 60 người lên hơn 400 người vào năm 2028.

Theo giới phân tích, nếu không cải tổ bộ máy hành chính và có chiến lược dài hạn rõ ràng, châu Âu sẽ khó bắt kịp tốc độ phục hồi của ngành hạt nhân toàn cầu - nơi Mỹ và châu Á đang dẫn đầu cả về vốn đầu tư, công nghệ và tốc độ triển khai./.