[Romano]

Chuỗi các vụ UAV xâm nhập không phận Bỉ, Đan Mạch và Ba Lan gần đây đang tạo ra một “phép thử chiến lược” với NATO. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo rằng Moscow đang khai thác các khoảng trống chính trị và kỹ thuật của châu Âu, biến chiến tranh lai (hybrid warfare) thành công cụ thử nghiệm ý chí liên minh và khả năng phản ứng quân sự của khối.

Chiến tranh lai- hình thái xung đột của thời đại mới

Ba năm rưỡi kể từ khi chiến sự Nga- Ukraine bùng nổ, mặt trận hiện nay không chỉ còn là những cánh đồng Donbas hay thành phố Kharkiv, mà đã lan rộng ra toàn châu Âu - trong hình thức mới: chiến tranh lai (hybrid warfare).

Những ngày đầu tháng 11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp tục gửi đi một thông điệp cứng rắn: “Nga đang thử sức NATO. Mỗi vụ xâm phạm không phận, mỗi chiếc UAV vượt biên giới là một phép thử xem châu Âu phản ứng ra sao.”

Lời cảnh báo của ông xuất hiện giữa lúc các nước thành viên NATO ngày càng chia rẽ về cách đối phó với Moscow: nên đáp trả mạnh mẽ để răn đe, hay kiềm chế để tránh leo thang thành xung đột trực tiếp giữa hai khối hạt nhân.

Trong vài tuần gần đây, châu Âu đã trải qua một làn sóng các vụ drone xâm phạm không phận và sự kiện liên quan: từ việc nhiều lần xuất hiện máy bay không người lái gần các căn cứ quân sự và sân bay ở Bỉ (kể cả đóng cửa tạm thời sân bay Brussels và Liège), đến những báo cáo tương tự ở Đan Mạch, Ba Lan và vùng Baltic.

Trong lời cảnh báo mới nhất, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhận định châu Âu đang trở thành “phép thử” cho một hình thái xung đột mới - chiến tranh lai (hybrid warfare) – nơi ranh giới giữa hòa bình và chiến tranh ngày càng mờ nhạt. Không còn giới hạn trong những trận tuyến truyền thống, chiến tranh lai kết hợp tấn công quân sự với chiến tranh thông tin, không gian mạng, gây rối nội bộ và thao túng dư luận. Những vụ UAV xâm phạm không phận, các cuộc tấn công mạng, chiến dịch tuyên truyền và can thiệp bầu cử được xem như “đòn thăm dò” nhằm kiểm định năng lực phản ứng và mức độ đoàn kết của phương Tây. Theo Tổng thống Zelensky, đó không chỉ là hành động khiêu khích mà là chiến lược dài hạn của Moscow- một cuộc chiến không tiếng súng nhưng có sức công phá lớn, thách thức nền tảng an ninh và niềm tin chiến lược của châu Âu.

Nhìn từ góc độ chiến lược, tuyên bố của ông Zelensky không chỉ là diễn đạt cảm xúc lúc căng thẳng, đó là một nhận xét có cơ sở về tính hệ thống của các vụ việc, chúng thường trùng lặp về thời điểm, mục tiêu (hạ tầng dân sự và quân sự) và phương thức (UAV nhỏ, khó lần ra nguồn gốc), phù hợp với mô hình chiến tranh lai (hybrid warfare) mà Moscow từng bị cáo buộc sử dụng.

Những đợt UAV xâm phạm không phận Ba Lan, Đức hay Phần Lan gần đây không đơn thuần là lỗi điều hướng, mà là “bài kiểm tra năng lực phòng vệ và tinh thần đoàn kết của NATO.”

“Vùng xám” - lựa chọn chiến lược và rủi ro toàn cầu

Theo các chuyên gia an ninh phương Tây, chiến tranh lai trở thành “vũ khí lý tưởng” với Moscow vì nó cho phép đạt được hiệu quả răn đe mà không cần vượt qua ngưỡng đối đầu trực tiếp với NATO. Những vụ UAV xâm nhập, tấn công mạng hay thao túng thông tin đều được thiết kế để gieo rắc hoài nghi, chia rẽ nội bộ và làm suy yếu niềm tin giữa các thành viên liên minh. Nga hiểu rõ rằng chỉ một cuộc tấn công có thể phủ nhận được, diễn ra “dưới ngưỡng kích hoạt Điều 5 của NATO”, cũng đủ tạo ra hiệu ứng tâm lý lan rộng, khiến châu Âu phải tiêu tốn nguồn lực phòng thủ trong khi không thể xác định rõ kẻ thù.

Tuy nhiên, chiến lược vùng xám này cũng chứa đựng rủi ro cao. Mỗi vụ xâm phạm không phận hay tấn công hạ tầng năng lượng đều tiềm ẩn nguy cơ leo thang ngoài kiểm soát. Nếu các nước NATO quyết định phản ứng cứng rắn hơn, chẳng hạn triển khai hệ thống phòng thủ hoặc tuần tra chung, điều đó có thể dẫn đến va chạm trực tiếp, đẩy quan hệ Nga - phương Tây vào vòng căng thẳng mới.

Trong bối cảnh đó, cảnh báo của Tổng thống Zelensky không chỉ là lời nhắc về sự cảnh giác, mà còn là tín hiệu cho thấy cuộc chiến lai đã rời khỏi Ukraine để gõ cửa châu Âu.

Drone bí ẩn – thông điệp chiến lược gửi tới châu Âu

Khi châu Âu còn cân nhắc từng phản ứng, Điện Kremlin lại phủ nhận mọi cáo buộc, đồng thời đổ lỗi cho phương Tây “kích động đối đầu”. Người phát ngôn Dmitry Peskov khẳng định Nga “muốn chấm dứt chiến sự”, nhưng chỉ khi đạt được các mục tiêu ban đầu, trong đó có việc Ukraine chấp nhận vị thế trung lập và công nhận vùng lãnh thổ Nga đang kiểm soát.

Đó là tuyên bố vừa mang tính răn đe, vừa cho thấy Moscow chưa có ý định lùi bước, dù chiến sự đang rơi vào thế bế tắc mà chính Zelensky mô tả là “ngõ cụt trên chiến trường nhưng không có hòa bình”.

Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), chỉ riêng trong quý III/2025 đã có hơn 40 vụ xâm phạm hoặc nghi vấn xâm phạm không phận NATO được ghi nhận, mức cao nhất kể từ khi chiến sự Nga–Ukraine bùng nổ năm 2022. Những “cuộc thử nghiệm” này không gây thương vong, nhưng tạo ra sức ép tâm lý và chính trị to lớn, bởi NATO buộc phải cân nhắc: phản ứng đến đâu thì đủ răn đe, và đến mức nào sẽ biến khủng hoảng thành xung đột trực tiếp.

Như lời Tổng thống Zelensky cảnh báo, “mỗi lần châu Âu im lặng, Moscow sẽ tiến thêm một bước.” Những vụ UAV bí ẩn bay qua lãnh thổ NATO không chỉ là hành động thăm dò kỹ thuật, mà còn là thử thách về ý chí chính trị của cả liên minh. Nếu để những “phép thử nhỏ” trôi qua mà không có thông điệp đủ mạnh, NATO có nguy cơ đối mặt với một thực tế lớn hơn: bị đẩy vào thế phòng thủ chiến lược ngay trong chính không phận của mình.

Với nhận định của Tổng thống Ukraine Zelensky rằng “yếu đuối được nhìn nhận như cơ hội”, các nhà phân tích lưu ý một nghịch lý: NATO cần phải vừa duy trì tính răn đe để ngăn chặn các phép thử tiếp theo, vừa tránh những phản ứng trực tiếp dễ biến thành đối đầu quân sự giữa các cường quốc hạt nhân. Đây là bài toán cực kỳ khó: nếu hành động quá yếu, Moscow (hoặc tác nhân lợi dụng tình thế) sẽ xem đó là tín hiệu để leo thang; nếu hành động quá mạnh, nguy cơ va chạm trực tiếp với Nga sẽ tăng cao.

Trong thế giằng co giữa răn đe và kiềm chế, tổng thống Ukraine Zelensky đang đẩy vấn đề lên bàn nghị sự của NATO: hoặc châu Âu hành động như một khối thống nhất, hoặc chấp nhận bị thử thách từng phần, cho đến khi sự chia rẽ trở thành điểm yếu.

Như lời ông cảnh báo: “Tất cả những cuộc xâm phạm ấy là phép thử cho châu Âu, và chúng nguy hiểm cho sự toàn vẹn của lục địa này.”

Lời cảnh báo của Tổng thống Zelensky và thách thức của thời đại mới

Lời cảnh báo của Tổng thống Ukraine Zelensky về các drone bí ẩn là một nhắc nhở chiến lược. Sự thận trọng quá mức hay thiếu đoàn kết sẽ khiến châu Âu trở thành mục tiêu thử nghiệm liên tục, trong khi phản ứng mạnh mẽ và phối hợp đồng bộ mới bảo vệ được an ninh tập thể.

Các vụ drone ở Bỉ, Đan Mạch, Ba Lan và nơi khác là minh chứng rằng chiến tranh ngày nay không chỉ đo bằng binh lực trên mặt đất, nó còn là cuộc đọ sức ở tầng vận hành thông tin, cảm biến và niềm tin chính trị. NATO và EU giờ phải trả lời hai câu hỏi đồng thời: làm sao để hiệu quả trong phòng thủ không quân-kinh tế-công nghệ; và làm sao để giữ được phối hợp chính trị, tránh chia rẽ trong lúc phải đưa ra những quyết định khó khăn. Nếu không, “phép thử” mà Zelensky cảnh báo sẽ còn tiếp diễn - và hậu quả cho an ninh châu Âu sẽ không còn là chuyện cá biệt nữa.