[Romano]

Trong khi nhiều hãng hàng không quốc tế cho phép phi công chợp mắt ngắn trong hành trình để giảm mệt mỏi, thì tại Mỹ quy định của Cục Hàng không Liên bang (FAA) lại cấm tuyệt đối việc phi công ngủ giữa chuyến bay, ngay cả trong những chuyến bay kéo dài hàng chục giờ.

Theo quy định của FAA, các phi công Mỹ phải tỉnh táo trong toàn bộ thời gian bay, dù ở giai đoạn bay hành trình khi máy bay hoạt động ổn định và ít yêu cầu thao tác phức tạp.

Trong khi đó, tại châu Âu, Canada hay Australia, hình thức “ngủ kiểm soát” (controlled rest) đã được áp dụng chính thức nhiều năm nay. Đây là giấc ngủ ngắn có kế hoạch, được thực hiện bởi một phi công trong khi người còn lại duy trì toàn bộ nhiệm vụ bay.

Các cơ quan hàng không châu Âu quy định rõ: Thời gian ngủ không vượt quá 45 phút, sau đó là 20 phút phục hồi, phi công phải tỉnh táo hoàn toàn ít nhất 30 phút trước khi hạ cánh.Nghiên cứu của Cơ quan an toàn hàng không Liên minh châu Âu (EASA) cho thấy hình thức này giúp phi công duy trì sự tỉnh táo và khả năng phản ứng tốt hơn trong giai đoạn hạ cánh, đây vốn là thời điểm dễ xảy ra sai sót nhất.Ngược lại, tại Mỹ, FAA cho rằng việc cho phép phi công ngủ trong buồng lái có thể gây hiểu nhầm về mức độ an toàn và khó kiểm soát rủi ro. Thay vào đó, cơ quan này chỉ cho phép phi công nghỉ ngơi tại khu vực riêng biệt khi có tổ bay thay thế, áp dụng cho các chuyến bay đường dài có nhiều phi công.

Nhiều chuyên gia hàng không và công đoàn phi công Mỹ cho rằng quy định hiện hành không còn phù hợp với thực tế. Lịch bay dày đặc, các chuyến bay đêm xuyên múi giờ khiến phi công dù được nghỉ đúng giờ vẫn khó tránh khỏi mệt mỏi sinh học.

Ông John Cox - cựu phi công thương mại và chuyên gia an toàn hàng không - nhận định: “Không ai muốn phi công ngủ gật, nhưng một giấc ngủ ngắn, được kiểm soát, còn tốt hơn là để họ phải chiến đấu với cơn buồn ngủ ở độ cao 12.000m”.

Theo nhiều nhà vận động, cho phép ngủ kiểm soát không làm giảm an toàn bay, mà trái lại, giúp giảm thiểu sai sót do mệt mỏi.Một yếu tố kỹ thuật cũng khiến việc ngủ kiểm soát khó triển khai tại Mỹ là thiết kế buồng lái của Boeing 787 Dreamliner. FAA từng phát hiện rằng, trong trường hợp mất áp suất, một tấm bảng trong buồng lái có thể bung ra và va vào đầu phi công nếu ghế được ngả quá sâu.

Để khắc phục, FAA yêu cầu lắp thiết bị giới hạn cơ học, khiến ghế cơ trưởng không thể ngả hoàn toàn, điều này khiến việc nghỉ ngắn trong buồng lái gần như bất khả thi.

Các hãng hàng không châu Âu phản đối quy định này, cho rằng rủi ro từ mệt mỏi thực tế cao hơn nhiều so với khả năng xảy ra sự cố hiếm gặp kia. Tuy nhiên, FAA vẫn giữ lập trường, củng cố quan điểm không cho phép nghỉ tại chỗ trong buồng lái.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia đã công nhận mệt mỏi là mối đe dọa nghiêm trọng đối với an toàn bay, và áp dụng các biện pháp nghỉ có kiểm soát để phòng ngừa, thì Mỹ vẫn duy trì cách quản lý dựa trên lịch làm việc và giờ nghỉ trên mặt đất.

Các chuyên gia dự báo, với nhiều dữ liệu quốc tế chứng minh lợi ích của ngủ kiểm soát, cuộc tranh luận giữa FAA và các hiệp hội phi công Mỹ sẽ còn tiếp tục nóng trong thời gian tới.

Cho đến khi có thay đổi, hành khách trên các chuyến bay mang quốc tịch Mỹ có thể yên tâm rằng phi công của họ sẽ luôn thức suốt hành trình, dù chuyến bay kéo dài bao lâu đi nữa.