Lệnh “hoăn” được kéo dài: chờ Quốc hội chấm dứt shutdown
Tối cao Pháp viện ngày thứ Ba đă gia hạn lệnh hành chính ngắn hạn cho phép chính quyền chưa phải chi trả toàn bộ tiền trợ cấp thực phẩm SNAP trong tháng 11. Động thái này rơ ràng nhằm câu thời gian vài ngày, hy vọng Quốc hội thông qua thỏa thuận mở lại chính phủ, qua đó khiến vụ kiện trở nên vô hiệu.
Phán quyết bị “đóng băng” và bất đồng tại ṭa tối cao
Lệnh vừa gia hạn tiếp tục chặn phán quyết ṭa cấp dưới buộc chính quyền trả đủ SNAP ngay tháng này. Justice Ketanji Brown Jackson—người trước đó ban hành lệnh hành chính hôm thứ Sáu—bày tỏ bất đồng với việc kéo dài thêm đến hết ngày thứ Năm.
SNAP là phao cứu sinh của 42 triệu người—và đang bị treo lơ lửng
SNAP giúp hơn 40 triệu người mua thực phẩm, chi trả b́nh quân khoảng 350 USD/hộ/tháng. Khoản trợ cấp được chuyển theo lịch rải đều trong tháng; ước gần 27 triệu lẽ ra đă nhận được đến thứ Hai. V́ ṿng kiện tụng, nhiều gia đ́nh đă 10 ngày không nhận đủ, trẻ em và người già chịu đói giữa lúc giá cả leo thang.
Tranh tụng pháp lư: “rót nhầm quỹ” hay bảo vệ bữa ăn?
Bộ Tư pháp lập luận ṭa cấp dưới đă vượt thẩm quyền khi yêu cầu Bộ Nông nghiệp (USDA) chuyển khoảng 4 tỷ USD giữa các quỹ để chi trả đủ. Phía chính phủ cho rằng mệnh lệnh này lôi tư pháp vào nỗ lực chính trị nhằm kết thúc shutdown.
Trong khi đó, một lệnh ṭa khác (không nằm trước Tối cao Pháp viện) buộc chính quyền dùng quỹ dự pḥng để trả một phần tháng 11—và USDA đă làm theo.
Bức tranh chắp vá ở các bang: nơi đủ, nơi thiếu, nơi chờ tính lại
Do loạt công văn hướng dẫn thay đổi liên tục, các bang phản ứng khác nhau: ít nhất 16 bang đă trả đủ tháng 11; khoảng 5 bang trả một phần trước; số c̣n lại đợi tính toán lại, có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để hoàn tất phân bổ. Người thụ hưởng hoang mang, siêu thị lẫn tổ chức từ thiện chịu áp lực.
Vai tṛ của Justice Jackson và lộ tŕnh xử lư
Hôm thứ Sáu, Justice Jackson (phụ trách khẩn cấp khu vực First Circuit) đă ban hành lệnh hành chính tạm thời nhằm đóng băng phán quyết buộc chi trả đủ, đợi ṭa phúc thẩm xem xét. Lệnh này nay được Tối cao Pháp viện gia hạn đến hết ngày thứ Năm; Jackson bất đồng nhưng không nêu lư do trong thông báo ngắn.
Nếu chính phủ mở cửa, vụ kiện “về không”—c̣n nếu không?
Nếu thỏa thuận ngân sách vượt qua lưỡng viện, các vụ kiện về SNAP nhiều khả năng sẽ bị hủy v́ không c̣n đối tượng. Ngược lại, nếu bế tắc kéo dài, tranh chấp “trả đủ hay trả thiếu” sẽ quay lại Tối cao Pháp viện, c̣n hàng chục triệu người thụ hưởng tiếp tục đợi tiền thực phẩm.
Cái giá con người của shutdown
Ngoài chuyến bay bị hủy và các dịch vụ công trục trặc, SNAP trở thành vết cắt hữu h́nh nhất: bữa ăn bị treo, gia đ́nh đảo lộn, các ngân hàng thực phẩm quá tải. Dù phe nào thắng trên nghị trường, không ai thắng khi đói ăn trở thành phép thử thể diện quốc gia.
Quyết định của ṭa chỉ mua thời gian—bữa tối vẫn cần tiền thật
Gia hạn lệnh hành chính đến thứ Năm chỉ mua thêm vài ngày cho giải pháp chính trị. Nhưng với những người dựa vào SNAP, hoá đơn thực phẩm không chờ ṭa án. Cửa ngân sách mở hay không sẽ định đoạt bữa ăn của hàng chục triệu người dân ngay trong tháng này.