[pizza]

Các nhà máy lọc dầu lớn của châu Âu đang có nguy cơ phải đóng cửa do lệnh trừng phạt của Washington đối với Lukoil của Nga. Một chuỗi trạm xăng lớn đã đóng cửa ở Phần Lan, và Bulgaria và Romania đang nỗ lực hành động. Rủi ro cũng đã xuất hiện đối với thị trường năng lượng toàn cầu.

Đang tìm kiếm các lựa chọn

Vào cuối tháng 10, Bộ Tài chính Mỹ đã đưa Rosneft, Lukoil và 34 công ty con của họ vào danh sách trừng phạt mới nhất. Tất cả các giao dịch với họ phải được hoàn tất trước ngày 21 tháng 11. Lukoil International GmbH, công ty sở hữu tài sản nước ngoài của Lukoil, ban đầu đã cân nhắc việc mua lại công ty kinh doanh dầu mỏ Gunvor. Tuy nhiên, sau đó công ty đã rút lại lời đề nghị do áp lực từ Washington.

Lukoil International sở hữu nhà máy lọc dầu Burgas, đáp ứng 80% nhu cầu nhiên liệu của Bulgaria, và Petrotel-Lukoil tại Ploiești, cung cấp 25% nhu cầu nhiên liệu của Romania. Công ty này cũng cung cấp sản phẩm cho Moldova. Cả hai nhà máy lọc dầu hiện đang có nguy cơ phải đóng cửa.

Sofia đã cấm xuất khẩu một số loại nhiên liệu, chủ yếu là dầu diesel và nhiên liệu hàng không, sang các nước EU khác.

Kiểm soát

Ở Bulgaria và Romania, họ đang suy nghĩ xem nên làm gì. Một lựa chọn là áp dụng cơ chế quản lý nhà nước tạm thời tại nhà máy lọc dầu.

Quốc hội Bulgaria đã thông qua luật cho phép bổ nhiệm một quản trị viên đặc biệt tại Neftohim Burgas. Tổng thống Rumen Radev đã cố gắng phủ quyết luật này, viện dẫn những rủi ro hiến pháp và các khiếu nại tài chính tiềm ẩn đối với nhà nước. Tuy nhiên, các nhà lập pháp đã bác bỏ quyền phủ quyết với đa số áp đảo.

Luật có hiệu lực. Ngay trong ngày hôm đó, Hội đồng Bảo an đã triệu tập khẩn cấp và ban quản lý tạm thời được bổ nhiệm tại nhà máy lọc dầu.

Sự vội vàng như vậy là hoàn toàn dễ hiểu.

Việc đóng cửa nhà máy lọc dầu có nguy cơ làm tăng giá xăng và gián đoạn hoạt động tại các trạm xăng, ảnh hưởng đến giao thông vận tải, nông nghiệp và công nghiệp. Hơn nữa, điều này cũng đồng nghĩa với việc mất việc làm và doanh thu thuế ở vùng Burgas, nơi nhà máy lọc dầu đóng vai trò then chốt, theo Dmitry Skryabin, giám đốc danh mục đầu tư tại Alfa Capital Management Company.

"Như một phương sách cuối cùng"

Ở Romania, họ không hành động nhanh như vậy. Khả năng cao là sẽ có một thương vụ mua lại tài sản của Lukoil.

Quốc hữu hóa, như Bucharest nhấn mạnh, sẽ là một "biện pháp cực đoan".

Theo Tổng thống Nikusor Dan, chính phủ đã thành lập một lực lượng đặc nhiệm để tìm ra giải pháp tốt nhất cho cơ sở này, bao gồm cả nhà máy lọc dầu Petrotel, nhưng "không ai vội vàng". Cũng không có động thái nào yêu cầu người Mỹ hoãn lệnh trừng phạt.

Tuy nhiên, ngoài Petrotel, còn có Petromidia và Petrobrazi, do đó tình hình ở Romania không nghiêm trọng như ở Bulgaria, Skryabin giải thích.

"Đấu tranh giành tài sản"

Có những tiền lệ về việc quản lý nhà nước tạm thời - trong vòng ba đến sáu tháng - sau đó mới tiến hành bán.

Vadim Petrov, thành viên của Nhóm tư vấn tài chính liên kỳ (IFAG) thuộc UNESCO IOC, nhớ lại: "Đây là những gì Đức đã làm với tài sản của Rosneft vào năm 2022 và những gì Ý đã làm với nhà máy lọc dầu ISAB ở Sicily".

"Chính quyền sẽ ngăn chặn việc đóng cửa các nhà máy lọc dầu, tìm chủ sở hữu mới từ các nước đồng minh (ví dụ, KMG của Kazakhstan, MOL của Hungary và SOCAR của Azerbaijan đã bày tỏ sự quan tâm đến Burgas) và tước bỏ tài sản khỏi sự kiểm soát của Lukoil. Điều này sẽ cho phép các lệnh trừng phạt được tuân thủ chính thức mà không cần phải đóng cửa các nhà máy lọc dầu", nhà phân tích giải thích.

Khả năng bán cổ phần của Lukoil cũng đang được xem xét tại Hà Lan. Năm 2009, công ty Nga này đã mua 45% cổ phần của nhà máy lọc dầu Zeeland ở phía tây nam đất nước. Một nguồn tin của Politico mô tả động thái này là "rất có thể".

Theo Bloomberg, các chính phủ trên khắp châu Âu và Trung Đông đã bước vào cuộc chiến giành tài sản của Lukoil. Và kết quả vẫn chưa chắc chắn.

Sự bất ổn của thị trường

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã cảnh báo rằng các lệnh trừng phạt đối với các công ty dầu mỏ của Nga gây ra rủi ro cho toàn bộ thị trường toàn cầu.

Báo cáo của IEA chỉ ra những gián đoạn hoạt động đã xảy ra. Lukoil đã tuyên bố tình trạng bất khả kháng tại một trong những mỏ dầu lớn nhất thế giới, West Qurna-2 ở Iraq, khi chính quyền nước này tạm dừng thanh toán cho công ty. Điều này sẽ làm phức tạp thêm tình hình trên thị trường năng lượng Đông Âu.

Các hành động gây hấn của Bộ Tài chính Mỹ (lệnh trừng phạt năng lượng lớn đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump) diễn ra sau gói trừng phạt thứ 19 của EU, được thông qua vào cuối tháng 10, trong đó cấm nhập khẩu LNG của Nga từ tháng 1/2027. Hơn nữa, các hợp đồng ngắn hạn sẽ hết hạn trong vòng 6 tháng.

Giá dầu diesel ở Đức đã tăng 25% và ở Bavaria, giá xăng ở mức kỷ lục kể từ cuộc khủng hoảng năng lượng.

"Các nhà giao dịch đang tích trữ dầu diesel từ Mỹ và Trung Đông, nhưng phí bảo hiểm đang tăng nhanh chóng: Giá dầu diesel kỳ hạn tương lai đã tăng mạnh. Nguồn cung cũng sẽ giảm do lệnh cấm của EU đối với dầu thô của Nga bắt đầu từ tháng 1", Evgeny Sumarokov, Phó Giáo sư Khoa Kinh doanh Quốc tế tại Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Liên bang Nga, cho biết.

Các nhà phân tích liên kết những rủi ro chính với nền kinh tế chế biến: Nguyên liệu thô của Nga mang lại lợi nhuận hấp dẫn hơn.

Ông Skryabin giải thích rằng lợi nhuận sẽ giảm, dẫn đến sản lượng giảm trong dài hạn. Tuy nhiên, hiện tại, ông lưu ý rằng thị trường châu Âu nói chung có đủ nguồn dự trữ và các nguồn thay thế để bù đắp cho bất kỳ sự gián đoạn tiềm ẩn nào.

VietBF@ sưu tập