Đằng sau cánh cửa buồng lái khép kín
Nhìn vào buồng lái với rừng nút bấm, đèn nhấp nháy và đồng hồ quay tít, nhiều người nghĩ phi công phải “động tay động chân” liên tục suốt chuyến bay. Thật ra, thế giới của họ vừa cực kỳ khoa học, vừa đầy bản năng, chính xác đến lạnh lùng nhưng cũng có không ít bí mật thú vị mà họ hiếm khi nói với hành khách ngồi yên phía sau.
1. Phi công không “cầm lái” suốt hành trình
Phần lớn thời gian trên trời là… autopilot làm việc. Hệ thống lái tự động giữ máy bay ổn định tốt hơn con người trong những chặng bay dài và thẳng. Phi công chủ yếu giám sát, điều chỉnh khi cần, ra quyết định trong các giai đoạn quan trọng như cất cánh, hạ cánh, đổi hướng, né thời tiết xấu hoặc xử lý tình huống bất thường. Nói vui, có lúc họ giống một “người gác cổng bầu trời” hơn là tài xế xe khách.
2. Turbulence đáng ghét nhưng hiếm khi nguy hiểm
Bất ổn khí khiến máy bay rung lắc, ghế rung lên, ly nước sóng sánh, hành khách tim đập nhanh hơn một nhịp. Nhưng với máy bay thương mại, turbulence thường chỉ khó chịu chứ không nguy hiểm. Thân và cánh máy bay được thiết kế chịu lực lớn hơn rất nhiều so với những gì bạn cảm nhận. Khi phi công nói “chúng ta chuẩn bị bay vào vùng nhiễu động”, thực ra phần lớn là để nhắc hành khách cài dây an toàn, đừng đứng dậy – và nhất là đừng làm đổ cà phê vào áo.
3. Oxy trong mặt nạ chỉ đủ 12–15 phút, nhưng thế là quá nhiều
Nghe qua tưởng đáng sợ, nhưng hệ thống oxy trên máy bay được tính toán rất kỹ. Nếu giảm áp suất cabin, phi công sẽ cho máy bay lao xuống nhanh về độ cao an toàn – nơi con người có thể thở bình thường – chỉ trong vài phút. Mặt nạ chỉ là “phao cứu sinh” trong giai đoạn chuyển tiếp ngắn đó. Nhiều người tưởng mình sẽ phải đeo oxy đến cuối chuyến, nhưng thực tế nếu có sự cố, chỉ sau vài phút hạ độ cao, thở bằng không khí bên ngoài đã đủ.
4. Cơ trưởng và cơ phó… không ăn cùng một suất
Không phải vì họ khó tính mà vì nguyên tắc an toàn. Hai người cùng lúc chịu trách nhiệm cho cả trăm sinh mạng, nên không được phép cùng… đau bụng. Thông thường cơ trưởng chọn một loại suất ăn, cơ phó sẽ dùng loại khác. Xác suất cả hai bị ngộ độc cùng lúc nhờ vậy cực thấp. Trong khi hành khách tranh luận “gà hay bò ngon hơn”, trên buồng lái người ta đang âm thầm áp dụng quy tắc “ăn khác nhau để cùng an toàn”.
5. Thời gian bay đôi khi dài hơn… trên giấy tờ
Nhiều hãng hàng không cố tình cộng thêm thời gian dự phòng vào lịch trình. Lý do đơn giản: tăng tỉ lệ “hạ cánh đúng giờ”. Một chuyến bay có thể thực sự chỉ cần 1 giờ 20 phút, nhưng họ ghi 1 giờ 45. Kết quả: máy bay đáp xuống sớm hơn dự kiến 20–25 phút, hành khách vui vẻ vì nghĩ hãng bay “nhanh hơn cam kết”, còn hãng thì tự hào báo cáo tỉ lệ đúng giờ rất đẹp.
Khi máy bay biết bay, phi công biết suy nghĩ
Bảng điều khiển trước mặt phi công không chỉ là tập hợp nút bấm để chiếc máy khổng lồ cất cánh, mà còn là cả một hệ thống lớp lớp kịch bản dự phòng cho mọi tình huống “nếu”: nếu mất áp suất, nếu một động cơ trục trặc, nếu thời tiết chuyển xấu đột ngột… Mỗi công tắc là thêm một lớp bảo vệ, thêm một phương án thoát hiểm cho hành khách phía sau.
Ngồi yên ở khoang hành khách, ta chỉ thấy bầu trời êm như tờ và những đám mây trắng lướt qua ô cửa sổ. Ít ai nhớ rằng phía trước, sau cánh cửa buồng lái luôn đóng kín, là hai con người đang lặng lẽ tính toán từng đường bay, từng thay đổi nhỏ của gió, từng thông báo ngắn ngủi từ đài kiểm soát. Máy bay có thể tự bay, nhưng chính sự tỉnh táo và kinh nghiệm của phi công mới khiến chúng ta đủ yên tâm để… kéo chăn ngủ ngon ở độ cao 11.000 mét.