AustraliaSau 10 năm sống nhờ truyền dịch, 25 lần nhiễm trùng huyết và găy 4 đốt sống lưng, Annaliese Holland được cơ quan y tế phê duyệt quyền trợ tử.
Holland, sống tại thành phố Adelaide, vừa hoàn tất quy tŕnh đánh giá y tế và tâm lư kéo dài ba tuần để nhận quyền Trợ tử Tự nguyện (VAD), News AU đưa hồi giữa tháng 11. Theo luật pháp bang Nam Australia, người trưởng thành mắc bệnh nan y, có năng lực hành vi dân sự và chịu đựng những đau khổ thể xác không thể kiểm soát, được phép sử dụng thuốc do bác sĩ kê đơn để kết thúc cuộc sống.
Annaliese muốn được giải thoát sau nhiều năm phải chịu đựng những cơn đau từ căn bệnh hiếm gặp. Ảnh: Annaliese Holland
Cô gái khởi phát các triệu chứng bất thường từ nhỏ, thường xuyên nôn và đau bụng. Tuy nhiên, đến năm 18 tuổi, Holland mới được xác định mắc bệnh tự miễn tổn thương hạch thần kinh tự chủ (Autoimmune Autonomic Ganglionopathy - AAG). Đây là rối loạn hiếm gặp, xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công các thụ thể acetylcholine trong hạch thần kinh. Cơ chế này khiến hệ thần kinh tự chủ mất khả năng kiểm soát các chức năng vô thức của cơ thể như nhịp tim, huyết áp và nhu động ruột. Đến năm 22 tuổi, các bác sĩ kết luận t́nh trạng của Holland không c̣n phác đồ điều trị hiệu quả.
Trong 10 năm qua, Holland duy tŕ sự sống bằng phương pháp nuôi dưỡng tĩnh mạch toàn phần (TPN). Các dây thần kinh đường ruột tê liệt hoàn toàn khiến dạ dày không thể làm rỗng và đẩy chất thải ra ngoài. Bệnh nhân thường xuyên phải nôn hoặc thực hiện thủ thuật dẫn lưu chất thải qua ổ bụng.
Việc đặt đường truyền trực tiếp vào máu để nuôi dưỡng cơ thể trong thời gian dài dẫn đến các biến chứng nhiễm trùng nghiêm trọng. Hồ sơ bệnh án ghi nhận Holland từng 25 lần nhiễm trùng huyết. Bên cạnh đó, tác dụng phụ của các loại thuốc đặc trị liều cao gây ra t́nh trạng loăng xương nặng. Cô bị găy 4 đốt sống lưng, nứt xương ức và hoại tử xương hàm, dẫn đến t́nh trạng răng chuyển màu đen, găy rụng. Hiện, các kết quả xét nghiệm cho thấy cô bị suy đa tạng.
Holland cho biết cuộc sống hàng ngày là chuỗi lặp lại của việc uống thuốc giảm đau, thực hiện các thủ thuật y tế và nằm viện. Trong khi bạn bè cùng trang lứa lập gia đ́nh hay phát triển sự nghiệp, cô dành phần lớn tuổi trẻ tại các cơ sở điều trị. Quyết định t́m đến VAD được đưa ra sau khoảnh khắc Holland nh́n vào gương tại bệnh viện và không c̣n nhận ra h́nh hài của chính ḿnh do sự tàn phá của bệnh tật.
Gia đ́nh Holland ban đầu có những phản ứng trái chiều. Mẹ cô, bà Armanda, hiểu rơ tiên lượng bệnh của con gái. Trong khi đó, ông Patrick, cha của cô, từ chối chấp nhận thực tế. Quan điểm của ông chỉ thay đổi sau khi trực tiếp chứng kiến các bác sĩ thực hiện hồi sức cấp cứu cho con gái. Trước lời đề nghị được giải thoát của Holland, ông đồng ư tôn trọng nguyện vọng này.
Holland mô tả việc được chấp thuận trợ tử là một "chiếc chăn an toàn". Cô khẳng định đây không phải là hành động bỏ cuộc, mà là quyết định dừng lại khi cơ thể đă vượt quá giới hạn chịu đựng sinh học.
VAD hiện được hợp pháp hóa tại tất cả 6 bang của Australia, bắt đầu từ Victoria vào năm 2019 và hoàn thiện khung pháp lư trên toàn lănh thổ vào cuối năm 2023. Luật quy định các tiêu chuẩn sàng lọc lâm sàng nghiêm ngặt, chỉ áp dụng cho công dân trên 18 tuổi được chẩn đoán mắc bệnh nan y tiến triển với tiên lượng tử vong trong ṿng 6 đến 12 tháng.
Quy tŕnh xét duyệt bắt buộc phải có sự đánh giá độc lập từ ít nhất hai bác sĩ chuyên khoa để xác nhận năng lực hành vi và mức độ đau đớn không thể can thiệp bằng y học của người bệnh. Khác với an tử (Euthanasia) do nhân viên y tế thực hiện hành vi kết thúc sự sống, mô h́nh VAD tại Australia ưu tiên phương thức bệnh nhân tự đưa thuốc vào cơ thể (self-administration) dưới sự giám sát quy tŕnh. Việc thực thi luật này đánh dấu bước chuyển dịch trong y đức, cho phép bệnh nhân giai đoạn cuối thực hiện quyền tự quyết đối với cơ thể khi các biện pháp chăm sóc giảm nhẹ không c̣n đáp ứng.
VietBF@sưu tập