Một khẩu pháo, ba đồng xu và một chiếc cốc sứ là những hiện vật đầu tiên mà các nhà khoa học Colombia trục vớt được từ đáy biển Caribbean, nơi con tàu huyền thoại San José của Tây Ban Nha bị đắm năm 1708 sau khi bị hạm đội Anh tấn công, theo CBSNews.
Ba đồng xu từ xác tàu đầu huyền thoại San José vừa được trục vớt. Ảnh Bộ Văn hóa Colombia
Hoạt động trục vớt nằm trong khuôn khổ cuộc điều tra khoa học được chính phủ Colombia phê duyệt năm ngoái nhằm nghiên cứu xác tàu và nguyên nhân vụ đắm. Các nhà nghiên cứu Colombia phát hiện địa điểm con tàu năm 2015, dẫn đến nhiều tranh chấp pháp lư và ngoại giao. Vị trí chính xác của xác tàu được giữ bí mật tuyệt đối.
Được mệnh danh là “chén thánh của các con tàu đắm” v́ quư giá, hiếm có và được săn t́m nhiều nhất, San José được cho là chở theo 11 triệu đồng tiền vàng - bạc, ngọc lục bảo và nhiều của cải quư giá khác từ các thuộc địa của Tây Ban Nha.
Nếu trục vớt toàn bộ, giá trị số kho báu này có thể lên tới hàng tỷ USD. Chính phủ của Tổng thống Gustavo Petro khẳng định mục đích của chuyến khảo sát nước sâu lần này là phục vụ nghiên cứu, chứ không phải thu giữ kho báu.
Bộ Văn hóa Colombia cho biết khẩu pháo, những đồng tiền và chiếc cốc sứ sẽ được đưa vào pḥng thí nghiệm đặc biệt để tiến hành bảo tồn. Xác tàu nằm ở độ sâu gần 600 mét dưới mặt biển.
“Đây là sự kiện lịch sử cho thấy năng lực kỹ thuật, chuyên môn và công nghệ ngày càng vượt trội của nhà nước Colombia trong việc bảo vệ và phát huy di sản văn hóa dưới nước”, Bộ trưởng Yannai Kadamani Fonrodona cho biết.
Nhiều bên tranh quyền sở hữu kho báu
Kể từ khi được t́m thấy, xác tàu đă bị nhiều bên yêu sách quyền sở hữu, gồm Colombia, Tây Ban Nha và cộng đồng bản địa Qhara Qhara của Bolivia, những người cho rằng số kho báu này được lấy từ họ thời thuộc địa và phải được hoàn trả về cho họ. Công ty Mỹ Sea Search Armada cũng tiếp tục khẳng định họ đă phát hiện xác tàu hơn 40 năm trước và đ̣i 10 tỷ USD, tương đương 50% giá trị kho báu.
Năm 2024, robot lặn điều khiển từ xa của Colombia đă khảo sát xác tàu và phát hiện thêm nhiều hiện vật, gồm neo, b́nh gốm và chai thủy tinh.
Chính phủ Colombia đă tuyên bố bắt đầu trục vớt một phần xác tàu ngoài khơi Caribe, sử dụng nhiều phương tiện điều khiển từ xa - trong khi vẫn giữ bí mật tọa độ để ngăn các tay săn kho báu tiếp cận.
Nguyên nhân ch́m tàu đến nay vẫn gây tranh căi. Tài liệu của Anh nói con tàu không phát nổ, trong khi báo cáo của Tây Ban Nha lại khẳng định San José bị nổ tung trong giao chiến.
Giả thuyết phổ biến lâu nay cho rằng, con tàu ba cột buồm với 62 khẩu pháo này phát nổ sau khi bị hải quân Anh phục kích. Tuy nhiên, chính phủ Colombia nói có thể tàu ch́m v́ nguyên nhân khác, chẳng hạn do phần thân bị hư hại.
Dù thế nào, con tàu chở đầy ngọc lục bảo và khoảng 200 tấn vàng này đă ch́m cùng phần lớn thủy thủ đoàn ngày 7/6/1708, khi đang trên đường trở về Tây Ban Nha từ Tân Thế giới.
Tháng 5/2024, Colombia tuyên bố khu vực xác tàu là “khu khảo cổ được bảo vệ”. Đầu năm nay, các nhà nghiên cứu phân tích những đồng tiền vàng được t́m thấy gần xác tàu và xác nhận chúng thuộc về San José, dựa trên các họa tiết biểu tượng như lâu đài, sư tử, thánh giá và h́nh “Cột trụ Hercules đội vương miện” trên sóng biển.
Vietbf @ Sưu tầm