Thời tiết chuyển mùa, người lớn tuổi dễ bị đau nhức, tê cứng các khớp. Những món ăn và bài thuốc dân gian từ lá lốt dưới đây có thể giúp giảm đau, làm ấm cơ thể và hỗ trợ cải thiện triệu chứng xương khớp hiệu quả.
Lá lốt từ lâu đã quen thuộc trong bếp ăn nhiều gia đình, nhưng theo Tiến sĩ Ngô Đức Phương - Viện trưởng Viện Khoa học Thuốc Nam, loại lá dân dã này còn là một vị thuốc quý trong Đông y đặc biệt với hệ xương khớp.
Trong y thư cổ, lá lốt được mô tả có vị cay nhẹ, tính ấm, giúp tán hàn, trừ phong, giảm đau, làm ấm bụng và hỗ trợ lưu thông khí huyết. Bởi vậy, lá lốt thường xuất hiện trong nhiều bài thuốc chữa đau nhức xương khớp khi thời tiết trở lạnh, đau mỏi tay chân hoặc chứng ra nhiều mồ hôi - tình trạng khiến nhiều người mất tự tin.
Lá lốt tốt cho người đau nhức xương khớp. Ảnh: N.Huyền
Từ góc độ y học hiện đại, nhiều nghiên cứu cho thấy lá lốt và thân cây chứa hàm lượng lớn ancaloit cùng tinh dầu tự nhiên. Nổi bật trong số đó là beta-caryophylen, hoạt chất có tác dụng chống viêm, giảm đau và hỗ trợ điều trị thấp khớp khá hiệu quả. Nhờ sự kết hợp giữa dược tính Đông y và hoạt chất sinh học hiện đại, lá lốt vừa giúp làm ấm cơ thể vừa tác động trực tiếp vào các vùng viêm, giảm cảm giác đau nhức.
5 công dụng của lá lốt
Giảm đau xương khớp, nhức mỏi tay chân: Nhờ tính ấm, lá lốt giúp tán hàn, làm dịu các cơn đau khớp khi trời lạnh. Người lớn tuổi có thể sắc lá lốt uống ấm vào buổi tối hoặc đun lá lốt với muối để xông, ngâm tay chân 15-20 phút mỗi ngày. Hơi ấm từ nước lá giúp khớp thư giãn, giảm tê cứng buổi sáng và cải thiện vận động.
Một phương pháp dân gian khác là dùng cả cây, rễ và lá lốt sao nóng với muối hạt rồi chườm trực tiếp lên vùng đau nhức. Nhiệt ấm từ hỗn hợp thấm qua da, làm dịu cơn đau khá nhanh.
Giảm mồ hôi tay chân: Tình trạng ra mồ hôi nhiều khiến nhiều người khó chịu, đặc biệt trong giao tiếp. Lá lốt được xem là “vị cứu tinh” nhờ khả năng làm khô thoáng tự nhiên. Chỉ cần đun một nắm lá lốt với khoảng 1 lít nước, cho thêm chút muối rồi dùng để ngâm tay hoặc chân. Sau vài ngày kiên trì, da sẽ bớt ẩm ướt và dễ chịu hơn.
Giảm đầy hơi, chướng bụng: Với những người hay lạnh bụng, dễ đầy hơi sau ăn, nước sắc lá lốt là lựa chọn đơn giản và dễ thực hiện. Uống ấm sau bữa ăn giúp làm ấm tỳ vị, giảm khó tiêu và cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa nhẹ.
Làm sạch vùng kín: Một số phụ nữ sau sinh hoặc khi có khí hư nhẹ thường xông vùng kín bằng lá lốt kết hợp phèn chua và nghệ. Phương pháp này giúp giảm mùi, giảm ngứa và tạo cảm giác khô thoáng. Tuy nhiên, chỉ nên áp dụng trong trường hợp triệu chứng nhẹ. Nếu có dấu hiệu viêm nặng, cần thăm khám bác sĩ để tránh biến chứng.
Hỗ trợ giảm triệu chứng viêm xoang, viêm mũi dị ứng: Rễ, thân và lá lốt nấu lên rồi dùng để xông hơi có thể giúp thông mũi, làm loãng dịch tiết, giảm nghẹt mũi và khó chịu khi thời tiết thay đổi. Ngoài ra, một số người còn giã lá tươi vắt lấy nước để nhỏ mũi. Tuy nhiên, cần cẩn trọng vì phương pháp này có thể gây xót; người có mũi nhạy cảm nên thử lượng nhỏ trước.
Dù lá lốt mang lại nhiều lợi ích, Tiến sĩ Ngô Đức Phương lưu ý rằng đây là dược liệu tính ấm. Dùng quá nhiều hoặc quá lâu có thể gây nóng trong, táo bón. Người bị viêm dạ dày nặng cũng cần thận trọng và chỉ nên dùng lượng vừa phải, tránh lạm dụng.
4 món ăn từ lá lốt tốt cho người đau nhức xương khớp
Không chỉ được dùng làm thuốc, lá lốt từ lâu đã góp phần tạo nên nhiều món ngon quen thuộc trong ẩm thực Việt. Đầu bếp Nguyễn Văn Hùng gợi ý 4 món dễ chế biến, vừa ngon miệng vừa hỗ trợ giảm viêm đau xương khớp.
Chả lá lốt: Món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình Việt. Lá lốt ngon nhất là lá bánh tẻ, không quá non để khỏi rách, không quá già để tránh bị dai. Thịt nên chọn nạc vai có chút mỡ để miếng chả mềm, thơm khi rán.
Canh cà bung: Cà tím chứa magiê, canxi, vitamin A và C, những dưỡng chất tốt cho xương khớp và miễn dịch. Bát cà bung nóng hổi với cà mềm, đậu phụ bùi, thịt ba chỉ thơm béo và vị chua nhẹ từ mẻ rất hợp trong ngày se lạnh. Khi sơ chế, nên ngâm cà tím với muối hoặc chanh để giảm thâm và loại bớt chất không có lợi.
Cá bống chiên giòn cuốn lá lốt: Người đau xương khớp được khuyên ăn cá ít nhất hai lần mỗi tuần. Cá nhỏ như cá bống, cá rô, cá cơm khi chiên giòn rồi cuốn với lá lốt, chấm nước mắm chua ngọt tạo nên món ăn đậm đà, thơm nồng và rất “đưa cơm”.
Bò xào lá lốt: Trong Đông y, thịt bò có tính ấm, giúp bổ máu và mạnh gân cốt. Khi kết hợp với lá lốt, mùi thơm đặc trưng giúp món ăn thêm hấp dẫn. Thịt bò nên thái mỏng, xào nhanh trên lửa lớn để giữ độ mềm, sau đó cho lá lốt thái sợi vào đảo nhanh. Tuy vậy, người có bệnh xương khớp không nên ăn quá nhiều thịt đỏ vì chứa nhiều chất béo bão hòa.
VietBF@ sưu tập