Châu Âu đang cân nhắc nhiều phương án nhằm ngăn Ukraine rơi vào khủng hoảng thanh khoản nghiêm trọng dự báo xuất hiện vào giữa năm 2026, trong đó có việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đă công bố hai lựa chọn hỗ trợ tài chính cho Ukraine, trong nỗ lực ngăn nguy cơ Kiev rơi vào khủng hoảng thanh khoản nghiêm trọng dự báo xuất hiện vào giữa năm 2026. EC đặt mục tiêu phải đạt được thỏa thuận cuối cùng trước Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) diễn ra vào ngày 18-12 tới.
Phương án của EU
Lựa chọn đầu tiên là vay vốn ở cấp độ toàn khối bằng cách phát hành trái phiếu chung (Eurobond). Tuy nhiên, hướng đi này nhanh chóng vấp phải những chỉ trích mạnh mẽ v́ có thể làm gia tăng gánh nặng nợ công và ảnh hưởng trực tiếp đến ngân sách của các quốc gia thành viên.
Lựa chọn thứ hai là thiết lập cơ chế “khoản vay bồi thường chiến tranh”, được bảo đảm bằng lợi nhuận thu từ các tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga đang bị EU phong tỏa, điều vốn bị Moscow lên án là “hành vi đánh cắp tài sản”. Nếu được thông qua, cơ chế này cho phép EU huy động khoảng 90 tỉ euro (tương đương 105 tỉ USD) để giúp Ukraine duy tŕ vận hành trong hai năm tới.
Theo tờ Politico, trong các cuộc họp ngày 5-12, Hungary đă chính thức phản đối phương án phát hành Eurobond. Động thái này đẩy EU vào thế chỉ c̣n một lựa chọn duy nhất là phương án vay dựa trên tài sản Nga, v́ phương án này chỉ yêu cầu sự ủng hộ của đa số thay v́ sự đồng thuận tuyệt đối như việc phát hành trái phiếu. Trên thực tế, dư luận quốc tế những ngày qua cũng dồn chú ư về phương án thứ hai.
Trong khi EU đang gấp rút hoàn thiện khung pháp lư, Mỹ lại có động thái muốn tŕ hoăn. Theo Bloomberg, nguồn tin ngoại giao châu Âu tiết lộ rằng Washington đang vận động hành lang để ngăn cản việc EU sử dụng tài sản Nga làm tài sản đảm bảo cho khoản vay.
Quan điểm của Mỹ là số tài sản này cần được giữ nguyên trạng để làm "quân bài mặc cả" trong các cuộc đàm phán ḥa b́nh tương lai giữa Nga và Ukraine, thay v́ dùng để kéo dài cuộc chiến. Trước đó, một kế hoạch ḥa b́nh 28 điểm bị ṛ rỉ hồi 18-11 cũng đề xuất chuyển một phần số tiền này vào một "cơ chế đầu tư chung" giữa Mỹ và Nga.
Bất chấp sức ép từ bên ngoài, các nhà lănh đạo hàng đầu châu Âu đă thể hiện lập trường cứng rắn trong một cuộc thảo luận kín với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Theo bản ghi chép nội dung cuộc gọi mà tờ The Kyiv Independent tiếp cận được, Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và bà von der Leyen đă khẳng định châu Âu chịu trách nhiệm duy nhất và có toàn quyền quyết định đối với số tài sản này.
Bà cho biết đă trực tiếp thông báo kế hoạch này cho Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent. Khoản vay dự kiến sẽ mở rộng sự tham gia cho các quốc gia khác đang nắm giữ dự trữ bị đóng băng của Nga, bao gồm Canada và Nhật.