[Cupcake01]

Theo tờ Forbes (5/12), mạng di động đã trở thành một chiến trường trong cuộc xung đột ở Ukraine. Gần đây, người dân Nga bắt đầu phàn nàn rằng internet di động bị tắt vào ban đêm. Cả hai bên đang đối mặt với thế tiến thoái lưỡng nan: hoặc hạn chế dịch vụ điện thoại, hoặc để đối phương dễ dàng sử dụng mạng để chỉ đạo các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tầm xa, độ chính xác cao.
Nga-Ukraine: UAV điều khiển bằng điện thoại

Cả hai phía đều tận dụng hệ thống di động của đối phương để liên lạc với drone. Công nghệ này khá đơn giản: chỉ cần một chiếc điện thoại gắn SIM hợp lệ và thiết bị như Cellular Dongle 2 của DJI — giá 150 USD — là có thể điều khiển drone ở bất kỳ nơi nào có sóng 4G. Nếu dùng sóng radio trực tiếp, tầm điều khiển chỉ vài dặm, còn với mạng di động, bạn có thể ngồi ở New York mà điều khiển drone ở Tokyo.

Công nghệ này từng được sử dụng trong cuộc tấn công mang tên Chiến dịch Mạng Nhện (Operation Spiderweb) hồi tháng 6, khi Cơ quan An ninh Ukraine tuồn các drone FPV nhỏ đến gần năm căn cứ không quân Nga bằng xe tải. Những drone này được phóng và điều khiển qua mạng di động Nga, phá hủy ít nhất mười máy bay ném bom chiến lược và làm hư hại nhiều máy bay khác.

Công nghệ này cũng đang lan xuống cấp độ chiến thuật. Nga bắt đầu dùng máy bay Molniya cánh cố định giá rẻ làm phương tiện mang, mỗi chiếc chở một hoặc hai FPV xuyên qua lớp gây nhiễu ở tuyến đầu. Máy gây nhiễu thường chỉ hoạt động trong vài trăm mét và tập trung quanh các mục tiêu quan trọng. Khi vượt qua được, drone có thể hoạt động tự do.

Molniya thả FPV và kết nối chúng với người điều khiển thông qua mạng di động Ukraine, cho phép tấn công ở phạm vi trên 30 dặm — vượt xa khả năng của hệ thống điều khiển thông thường.

Trong khi đó, các video về drone tấn công tầm xa FP-1/2 của Ukraine cũng cho thấy chúng sử dụng mạng di động thương mại, khiến Nga phải phản ứng.

Vậy làm sao ngăn drone đối phương dùng mạng di động của mình? Ban đầu Nga áp dụng thời gian “nghỉ 24 giờ” với những điện thoại dùng chuyển vùng quốc tế. Nay lệnh cấm mở rộng với bất kỳ SIM nào không hoạt động trong 72 giờ, nhằm chặn các SIM mua ở Nga rồi chuyển sang Ukraine.

Tại một số vùng biên giới, Nga còn mạnh tay hơn, đóng cửa dữ liệu di động vào ban đêm — thời điểm diễn ra phần lớn các cuộc tấn công bằng drone.

Ukraine cũng đối diện bài toán tương tự. Vào tháng 6, sau khi modem Shahed bị phát hiện, chuyên gia tác chiến điện tử Serhii “Flash” Beskrestnov cho biết nhiều người lo ngại dịch vụ sẽ bị cắt. Ông trấn an rằng “không ai tắt mạng di động trên toàn quốc… người dân vẫn phải gọi cấp cứu, cứu hỏa, gọi người thân.” Tuy vậy, ông nói thêm rằng các biện pháp đang được xem xét: dữ liệu có thể bị cắt ở những khu vực nguy hiểm, trong khi cuộc gọi thoại vẫn được duy trì — tương tự cách Nga đang làm.
Nga triển khai biện pháp phòng thủ

Các cơ quan an ninh phương Tây từng phải đối mặt với vấn đề tương tự khi xuất hiện bom tự chế (IED) kích nổ bằng điện thoại. Trước đây, các thiết bị kích nổ bằng sóng radio đắt đỏ và thiếu ổn định, nhưng với điện thoại di động, gần như không cần kỹ thuật cao. Ở Iraq, chiếc Nokia 105 giá 30 USD từng là thiết bị kích nổ ưa thích của ISIS.

Quân đội Mỹ từng sử dụng các thiết bị gây nhiễu như Warlock để bảo vệ đoàn xe trước bom ven đường, và ngày nay các đoàn xe chở VIP cũng dùng công nghệ tương tự. Trong đoàn xe tổng thống Mỹ có nhiều xe trang bị ăng-ten gây nhiễu tác chiến điện tử.

Việc sử dụng công nghệ gây nhiễu bị kiểm soát chặt. Ở Mỹ, chỉ cơ quan chính thức mới được phép gây nhiễu trong các trường hợp đặc biệt, ví dụ khi Bộ An ninh Nội địa tiến hành nhiệm vụ. Đạo luật Cải cách Gây nhiễu Điện thoại Di động cũng cho phép nhà tù chặn điện thoại lậu trong phạm vi của họ.

Nhìn chung, nỗi lo các hệ thống gây nhiễu ảnh hưởng đến liên lạc khẩn cấp khiến việc sử dụng chúng bị hạn chế, ngoại trừ trong những tình huống rủi ro rất cao.

Các biện pháp phòng thủ có lẽ sẽ đi theo mô hình Nga: cố gắng nhận diện và chặn SIM giả mạo, định vị các SIM di chuyển với tốc độ cao hoặc ở độ cao lớn, rồi vô hiệu hóa chúng.

Tuy nhiên, mọi thứ đang trở nên khó khăn hơn. Nhiều drone của cả hai bên đã được trang bị bộ thu Starlink, không còn phụ thuộc vào mạng di động. Công nghệ này ngày càng dễ tiếp cận, với các thiết bị cầm tay kết nối trực tiếp vệ tinh và các chòm sao vệ tinh mini đang được hoàn thiện. Dịch vụ này thậm chí đã khả dụng ở những khu vực không có sóng di động.

Khi liên lạc vệ tinh phổ biến, việc hạn chế hay gây nhiễu có thể trở nên bất khả thi. Những người điều khiển drone thù địch — từ quốc gia đối địch hoặc tổ chức khủng bố — hoàn toàn có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác từ bên kia bán cầu.

(Theo Forbes)