Thức giấc sớm có thể do mất ngủ, hội chứng ngưng thở khi ngủ hoặc ảnh hưởng của quá trình lão hóa.
Giấc ngủ được điều chỉnh bởi nhịp sinh học, các tín hiệu sáng - tối khiến cơ thể buồn ngủ vào ban đêm và tỉnh táo vào buổi sáng. Thức giấc sớm là tình trạng tỉnh giấc vào 3h, 4h không như mong muốn và không ngủ lại được, thường gặp ở người lớn tuổi do lão hóa ảnh hưởng đến nhịp sinh học, giảm nhu cầu ngủ. Thức giấc sớm kéo dài gây mệt mỏi, thiếu ngủ, giảm khả năng tập trung vào ban ngày, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống, công việc.
Mất ngủ
Nguyên nhân chính gây thức giấc sớm vào buổi sáng là do mất ngủ, khó duy trì giấc ngủ liền mạch suốt đêm. Những lần thức giấc này có thể xảy ra nhiều lần trong đêm, nhưng chúng có xu hướng thường xuyên hơn vào nửa sau của đêm (sau 2h) do khả năng ngủ giảm dần vào buổi sáng.
Mất ngủ có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy vào nguyên nhân. Vệ sinh giấc ngủ bằng cách đi ngủ và thức dậy vào cùng một khung giờ mỗi ngày, hạn chế thiết bị điện tử vào buổi tối, chuẩn bị phòng ngủ mát mẻ, yên tĩnh, ánh sáng vừa góp phần tăng cường chất lượng giấc ngủ.
Mất ngủ là nguyên nhân thức giấc sớm hơn bình thường. Ảnh được tạo bởi AI
Lo lắng, trầm cảm
Rối loạn tâm lý có liên quan đến thức giấc vào sáng sớm, khiến bạn tỉnh dậy sớm hơn vài giờ so với thời điểm thức giấc dự định. Trầm cảm, rối loạn lo âu hay căng thẳng kéo dài gây mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh tâm trạng, vùng não liên quan đến sự thức tỉnh hoạt động mạnh hơn, kích thích, dẫn đến thức giấc sớm. Người bệnh nên đi khám để xác định nguyên nhân gây trầm cảm, điều trị phù hợp, tránh ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Ngưng thở khi ngủ
Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn góp phần gây ra tình trạng thức giấc sớm vào buổi sáng. Người ngủ thường trải qua nhiều giai đoạn ngủ trong suốt đêm. Trong nửa sau của đêm, giấc ngủ REM (giấc ngủ chuyển động mắt nhanh), tức là trạng thái mơ, chiếm ưu thế. Ngưng thở khi ngủ có nhiều khả năng xảy ra trong giấc ngủ REM. Lúc này, cơ lót trên đường hô hấp bị tê liệt chủ động làm rối loạn nhịp thở. Các cơn ngưng thở khi ngủ thường khiến người bệnh tỉnh giấc trong giây lát và phổ biến vào sáng sớm.
Nhịp sinh học và quá trình lão hóa
Một số người có xu hướng thức dậy sớm vào buổi sáng do sở thích và ngủ sớm từ 21h. Đây là nhịp sinh học lành mạnh, miễn là đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và não bộ. Thức dậy sớm thường gặp ở người lớn tuổi. Bởi khi già đi, khả năng duy trì giấc ngủ liên tục, không bị gián đoạn giảm dần. Giấc ngủ có thể bị phân mảnh hơn và tổng thời gian ngủ giảm.