Bệnh nhân 35 tuổi từ vùng lưu hành vi khuẩn mang bệnh Whitmore trở về trong tình trạng nguy kịch, sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, thân nhiệt hơn 41°C và hôn mê sâu.
Bệnh nhân nam L.V.T, 35 tuổi ở Nghệ An, sinh sống và làm việc tại Thái Lan – khu vực lưu hành bệnh Whitmore cao. Anh có tiền sử đái tháo đường mới phát hiện. Khoảng năm tuần trước khi về Việt Nam, bệnh nhân xuất hiện sốt cao liên tục, khó thở, kích thích nhiều, phải nhập cấp cứu tại một cơ sở y tế ở Thái Lan.
Tại đây, bệnh nhân được đặt nội khí quản thở máy; kết quả cấy máu xác định nhiễm Burkholderia pseudomallei – tác nhân gây bệnh Whitmore. Dù được điều trị ban đầu, tình trạng vẫn diễn tiến nặng nên gia đình xin chuyển về Việt Nam để tiếp tục điều trị. Nhưng chỉ sau ít ngày, người bệnh rơi vào sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, sốt cao liên tục, rối loạn ý thức và được chuyển gấp ra Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Hình ảnh phổi của bệnh nhân trước khi điều trị. (Ảnh: BVCC)
Ths.BSNT Nguyễn Kim Anh, khoa cấp cứu cho biết thời điểm tiếp nhận người bệnh là “khoảnh khắc rất căng thẳng”. Bệnh nhân hôn mê sâu, thang điểm Glasgow chỉ còn 9, mất phản xạ đường thở, phụ thuộc hoàn toàn vào máy thở. Nhiệt độ liên tục 41–42°C kèm run cơ toàn thân, gợi ý tình trạng tăng thân nhiệt ác tính trên nền nhiễm khuẩn huyết tối cấp.
Xét nghiệm cho thấy men gan và bilirubin tăng cao, rối loạn đông máu, creatinin tăng nhanh kèm vô niệu – biểu hiện của suy gan, suy thận cấp tiến triển. Nồng độ CK vượt quá 100.000 U/l, kèm đau cơ và nước tiểu sẫm màu, phù hợp với tiêu cơ vân cấp. Các chỉ số viêm như CRP, PCT tăng rất cao, phản ánh tình trạng nhiễm trùng – nhiễm độc toàn thân dữ dội. Trên nền đó là đái tháo đường chưa kiểm soát và viêm gan C mạn, khiến cơ thể người bệnh càng suy sụp.
Theo BS Kim Anh, đây là một trong những thể tối cấp của Whitmore - nhiễm khuẩn huyết nặng, suy đa tạng, rối loạn chuyển hóa sâu và nguy cơ tử vong rất lớn trong thời gian rất ngắn nếu không được hồi sức tích cực ngay lập tức.
Đội ngũ bác sĩ đã phải “chạy song song” nhiều can thiệp: an thần sâu để kiểm soát kích thích và bảo vệ não, hạ thân nhiệt chủ động nhằm khống chế tình trạng tăng thân nhiệt ác tính, thiết lập đường truyền trung tâm, theo dõi huyết động liên tục, điều chỉnh toan–điện giải, phối hợp kháng sinh theo phác đồ điều trị Melioidosis và tiến hành lọc máu liên tục nhiều ngày để hỗ trợ chức năng thận, loại bỏ độc chất và giảm gánh nặng viêm.
Trong ba tuần điều trị tích cực tại Khoa Cấp cứu, các bác sĩ tiếp tục tối ưu kháng sinh, kiểm soát chặt chẽ đường huyết, hỗ trợ dinh dưỡng và phục hồi chức năng sớm. Người bệnh hồi phục từng bước: tỉnh táo hoàn toàn, tự thở khí phòng với SpO₂ 99%, huyết áp 130/80 mmHg, cơ lực chi trên đạt 5/5, chi dưới 4/5, đủ điều kiện ra viện và tiếp tục theo dõi ngoại trú.
BS Kim Anh khuyến cáo: Whitmore là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây suy đa tạng và tử vong nhanh, đặc biệt ở những người có bệnh nền như đái tháo đường, bệnh gan mạn hoặc những người làm việc lâu năm trong môi trường đất, nước ẩm. Bệnh có thể khởi phát không điển hình với các triệu chứng như sốt kéo dài, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, ho, sụt cân hoặc rối loạn tri giác, rất dễ bị bỏ sót.
Người dân có yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng sốt kéo dài không rõ nguyên nhân cần đến các cơ sở chuyên khoa truyền nhiễm để được xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị kịp thời, đồng thời tuân thủ đầy đủ phác đồ kháng sinh kéo dài để tránh tái phát.