Cúng ông Táo là tục lệ quen thuộc của người dân Việt Nam trước thềm năm mới, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch là mọi căn bếp trong gia đình cũng sẽ ấm lửa hồng và bày biện mâm cúng để tiễn ông Táo cưỡi cá chép về trời.
Có người được bố mẹ hay ông bà chỉ dẫn lại kinh nghiệm, cũng có người chỉ tìm hiểu qua sách báo, hay từ bạn bè xung quanh để biết được cách thức chuẩn bị và thờ cúng ông Táo ngày về trời. Sẽ có rất nhiều “dị bản” trong cung cách cúng bái vì phong tục mỗi vùng miền khác nhau, cộng thêm mỗi người lại mỗi ý.
Sau đây là các bước cơ bản, và đưa ra những điều cần thiết nhất để có thể chuẩn bị và làm mâm cúng ông Táo chỉn chu hơn. Thường thì “Lễ vật cúng Táo công gồm mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc - hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những giây kim tuyết màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấy...”
Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính các mẹ có thể làm lễ mặn với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu măng, nấu…; hoặc lễ chay với trầu cau, hoa quả cùng giấy vàng bạc. Mâm cúng ông Táo nên được đặt ở trong bếp với các món cơ bản sau:
1 đĩa gạo;
1 đĩa muối;
5 lạng thịt vai luộc;
1 bát canh măng;
1 đĩa xào thập cẩm;
1 đĩa giò;
1 con cá chép rán (hoặc cá chép sống);
1 đĩa xôi gấc,
1 đĩa hoa quả;
3 chén rượu;
1 quả cau, lá trầu;
1 lọ hoa cúc;
1 tập giấy tiền, vàng mã.
Nếu nơi ở của bạn có ao hồ hoặc sông thì mới nên mua cá chép sống để phóng sinh, còn không thì đừng nên thả vô tội vạ mà làm chết cá, vừa hoang phí mà lại chẳng tỏ lòng thành được đến Táo Quân.
Ở Sài Gòn, có thể dạo quanh các chợ ở đường Trần Hưng Đạo, Hải Thượng Lãn Ông, phố người Hoa ở quận 5, chợ Thiếc (quận 11) hay các chợ đầu mối như Chợ Lớn, Bình Tây để có nhiều sự lựa chọn các loại vàng mã, trang phục đa dạng cho Táo Quân. Còn ở Hà Nội, ngoài các chợ thường ra thì nơi tập trung nhiều mặt hàng này nhất là phố Hàng Mã.
Khi mua cần lưu ý màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành.
Thí dụ: Năm hành kim thì dùng màu vàng;
Năm hành mộc thì dùng màu trắng;
Năm hành thủy thì dùng màu xanh;
Năm hành hỏa thì dùng màu đỏ;
Năm hành thổ thì dùng màu đen.
Vietq