Những câu chuyện truyền tai về việc bốc mộ phát hiện cá trê trong ḥm có thể khiến không ít người kinh hồn bạt vía, song đối với những người dân sống ở các khu śnh lầy, ngập nước như ở Nông Cống, Thanh Hóa th́ đây lại không phải là chuyện hiếm.
Theo lời kể của ông Vũ Hữu B. (56 tuổi, ở xă Thăng B́nh, huyện Nông Cống, ), thời điểm bốc mộ sang cát cho cụ cố (ông nội của ông) diễn ra vào khoảng giữa tháng 3 Âm lịch năm 1992. Lúc ấy thời tiết vẫn c̣n lạnh căm căm, cả đoàn gồm 12 người đi đào mộ chân trần, quần xắn cao b́ bơm lội tiến vào khu nghĩa địa của làng ở giữa cánh đồng, cách bờ sông khoảng 100m. Ông cho biết, đất vùng này là dạng śnh lầy do ngập nước quanh năm.
Đội thợ tay cuốc tay xẻng h́ hụi đào từ lớp đất trên rồi đến lớp đất dưới của ngôi mộ. Và sau khi các lớp bùn đất được lấy đi, sâu cách mặt nền khoảng hơn 1m, nắp quan tài hiện ra.
Cá trê ưa sống ở những hang tối dưới ḷng đất ẩm ướt, śnh lầy.
“Thông thường, khi nh́n thấy áo quan, người ta sẽ tiến hành các thủ tục kéo quan, thu hài cốt và sang tiểu. Tuy nhiên, điều làm cả đám người ngạc nhiên là dưới lớp áo quan liên tục phát ra tiếng động khiến mọi người sợ hăi. Giữa đêm khuya, ngoài đồng không quạnh vắng, đám người không ai bảo ai, nín thở nép vào nhau” – ông B. kể lại câu chuyện với giọng hồi hộp.
Ông B. cho hay, lúc ấy, ông cụ thân sinh ra ông (chủ dẫn đoàn đào mộ) cũng hơi “lạnh gáy” nhưng v́ quay sang tứ phía thấy tất cả mọi người đều đứng bất động nên ông lấy hết sức b́nh sinh, nói giọng run run: “Mọi người đứng xa ra, chắc có ông hổ trâu chui vào hang đất sâu dưới này nên mới có tiếng động vậy”.
Và sau khi mọi người tản ra thành một ṿng tṛn lớn quanh mộ, ông cụ xắn tay áo vào từ từ mở nắp áo quan. Sau khi cỗ ván được lật, ông kêu lên thất kinh. Dưới ánh sáng của 3 ngọn đèn măng-sông, một đàn cá trê vàng rộm ḅ lúc nhúc trong quan tài.
Theo ông B, chuyện đào mộ mà bắt được cá trê không phải là chuyện hiếm ở vùng śnh lầy ngập nước như ở quê ông.
Sau khi nghe tiếng kêu của ông cụ, đám người đào mộ chạy lại và cùng ngó xuống huyệt. Bầy cá trê khiến ai nấy đều sợ hăi v́ họ không biết bầy cá làm cách nào mà có thể chui vào thành lập “lô-cốt” ngay trong quan tài. Tuy nhiên, sau khi lấy hết can đảm bứng hết số cá lên mặt đất, tiến hành các thủ tục dọn rửa hài cốt và sang tiểu cho cụ cố xong xuôi, đoàn người đào mộ mới phát hiện một phần đáy của chiếc quan tài bị đục ruỗng, thông với phía dưới là mấy cái hang nhỏ, mỗi hang to bằng 4-5 lỗ cua.
“V́ nghĩa địa của làng là khu śnh lầy, quanh năm ngập nước nên có thể sau khi chôn cất mấy năm, ḥm gỗ bị mục ruỗng. Mà đặc tính của loài cá này là ưa chỗ ẩm ướt śnh lầy và thường sống thành từng bầy trong hang hốc nên khi có quan tài có khe hở, thông với các hốc sâu dưới ḷng đất bùn th́ chúng chui vào đây. Có điều, chúng tôi không ngờ chúng lại có thể sống dưới mộ nhiều đến vậy” – ông B. giải thích.
Theo lời ông kể, sau khi cá trê được đưa lên khỏi hố, đám thợ đào mộ đem cá đổ ra khu ruộng sau ngay cạnh đó. Số cá này ước chừng phải đến gần 2 chục kg, to nhỏ đủ loại. Con lớn nhất nặng khoảng 6-7 lạng.
“Chuyện cá trê ở dưới mộ người chết ở khu vực nghĩa địa của làng lâu nay không phải là chuyện hiếm. Có điều số lượng không nhiều, chỉ vài con và đôi khi chúng làm hang ngay phía ngoài của quan tài. Khi đào trúng chỗ hang này th́ cá chui lên, cũng đôi khi người ta bắt được cả lươn nữa. C̣n chuyện bốc mộ là “vớt” luôn cả mấy chục cân cá trê giống như trường hợp của tôi là chuyện ít thấy” – ông B. cho hay.
Vũ Đậu