Hai mươi năm kể từ khi ra đời thay thế GATT, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) mới đạt được Hiệp ước đầu tiên về thương mại thế giới. So với kỳ vọng gửi gắm vào WTO khi nó được thành lập năm 1994 thì Hiệp ước nói trên còn rất ít ỏi. Nhưng nếu nhìn lại chặng đường phát triển gian nan của WTO trong hai thập kỷ qua thì sẽ không thể không khách quan để công nhận rằng Hiệp ước này vô cùng quan trọng đối với sự tồn vong và tương lai của WTO. Nó là giải pháp bộ phận nhưng lại giải thoát WTO ra khỏi cuộc khủng hoảng về lý do tồn tại và giúp WTO khởi hành trên con đường dẫn nó tới những tôn chỉ và mục đích chính của nó.
Sau khi ra đời, WTO đã khởi động ngay quá trình đàm phán về tự do hóa mậu dịch trên phạm vi toàn thế giới, được gọi chung là Vòng đàm phán Doha của WTO. Theo dự kiến ban đầu, vòng đàm phán này lẽ ra đã phải được kết thúc thành công từ cách đây hơn 10 năm rồi. Sự trì trệ và bế tắc của vòng đàm phán này đã làm WTO mất cả uy danh lẫn thể diện và bị hoài nghi về vai trò cũng như tương lai. Sự hình thành rất nhiều thoả thuận Mậu dịch tự do đa phương và song phương trong thời gian ấy không chỉ làm lu mờ WTO mà thận chí còn thực sự đe doạ sự tồn tại của nó.
Vì thế, Hiệp ước nói trên tuy mới chỉ là một phần trong những mục tiêu mà WTO đề ra cho Vòng đàm phán Doha nhưng cũng đã đủ để được coi là một bước tiến và tuy có muộn nhưng cũng chưa hẳn là đã quá muộn. Nó chứng tỏ WTO vẫn có khả năng đạt được thoả thuận nhằm thúc đẩy thương mại tự do trên thế giới, vẫn có sức sống và ý chí trở thành hạt nhân và động lực, đầu tầu và khuôn khổ chính cho tự do hóa thương mại thế giới và toàn cầu hóa. Vấn đề đặt ra bây giờ đối với WTO là tiếp tục và phát huy được cái đà mới tạo nên này. Nếu không, nó khó lòng có được cơ hội thoát hiểm và phục sinh thêm một lần nữa.
VietSN © Sưu Tập