Ngày 19.12, Ṭa án Hiến pháp giải thể đảng cánh tả Đoàn kết tiến bộ (UPP), v́ UPP có tội âm mưu nổi loạn, ủng hộ Triều Tiên. UPP c̣n bị cấm lập một đảng tương đương.
Đây là lần đầu tiên một đảng chính trị bị giải thể từ khi Ṭa án hiến pháp (TAHP) lập năm 1988.
TAHP có 9 thẩm phán th́ 9 phiếu thuận giải thể UPP, chỉ 1 phiếu chống. Quy định là muốn giải tán một đảng chính trị th́ phải đạt 6 phiếu thuận của 9 thẩm phán.
Nữ thủ lĩnh UPP Lee đi biểu t́nh
UPP hiện có 5 ghế trong 300 ghế quốc hội Hàn, và TAHP cũng tuyên tước quyền nghị sĩ của 5 đảng viên này.
Theo Hiến pháp Hàn, chính phủ có thể đề nghị TAHP xem xét giải thể một đảng chính trị vi phạm “trật tự cơ bản của nền dân chủ”.
Hồi tháng 11.2013, Bộ Tư pháp Hàn tŕnh đề xuất giải thể UPP lên TAHP, với lư do bắt được vài đảng viên UPP tạo phản, âm mưu nổi loạn, ủng hộ Triều Tiên.
Bộ c̣n cáo buộc UPP ủng hộ hệ thống xă hội chủ nghĩa kiểu Triều Tiên và là sự đe dọa cho nền dân chủ tự do của Hàn.
Nhiều đảng viên UPP gồm nghị sĩ Lee Seok-ki, đă bị buộc tội cùng Tổ chức cách mạng âm mưu lật đổ chính quyền, nếu như xảy ra chiến tranh giữa Hàn với Triều Tiên.
Tội nổi loạn đă khiến 7 thành viên UPP lănh án tối đa 9 năm tù.
Nghị sĩ Lee đang chờ Ṭa án tối cao xét đơn kháng án của ông. Tại đại hội đảng UPP năm 2013, có tin ông kêu gọi tấn công các vị trí nhạy cảm nếu bùng nổ chiến tranh giữa Hàn-Triều.
Lee khẳng định vô tội, nói tuyên bố của ông đă bị hiểu sai. Nhưng Bộ trưởng Tư pháp Hwang Kyo-ahn, nói UPP là cảm t́nh viên của Triều Tiên, và theo đuổi chiến lược của B́nh Nhưỡng là làm cuộc cách mạng ở Hàn.
UPP lập hồi cuối năm 2011, khẳng định họ đại diện tầng lớp lao động và giai cấp tiến bộ của xă hội Hàn.
UPP nói chỉ muốn nỗ lực ḥa giải mạnh hơn với Triều Tiên, và tố cáo Cục t́nh báo Hàn (NIS) dựng tội “nổi loạn” để lái dư luận khỏi sự chú ư vụ NIS lén vận động tranh cử tổng thống cho bà Park Geun-hee trúng cử hồi tháng 12.2012.
Phán quyết "mở cổng cho chủ nghĩa độc tài toàn trị"
Thủ lĩnh UPP Lee Jung-hee nói phán quyết là cách TAHP “mở cổng cho chủ nghĩa độc tài toàn trị dựa trên sự dối trá và trí tưởng tượng, và chuyển Hàn thành một quốc gia độc tài”.
Phán quyết của TAHP khiến giới chỉ trích nói đó là hạn chế quyền tự do ngôn luận tại một nước từng sống dưới chế độ độc tài quân sự.
Vào cuối những năm 1980, Hàn chuyển qua chế độ dân chủ, sau hàng chục năm theo chế độ độc tài quân sự.
Trước đây, các lănh đạo độc tài như Tổng thống Park Chung-hee (cha của nữ Tổng thống Park) thường giải tán quốc hội, các đảng phái và cấm sinh hoạt đảng để đàn áp đối thủ của họ.
Phe đối lập với bà Park nói cách điều hành của bà giống cách của cha bà: Ông Park lănh đạo Hàn suốt 18 năm cho đến khi bị ám sát năm 1979.
Phán quyết sẽ c̣n làm nặng sự chia rẽ chính trị giữa hai phe khuynh tả và khuynh hữu.
Đa phần sự chia rẽ ở Hàn là quan điểm về Triều Tiên. Sau cuộc nội chiến 1950-1953, Hàn và Triều Tiên có chung đường biên giới vũ trang dày đặc nhất thế giới.
Theo AP, ở Hàn, việc ca ngợi Triều Tiên có thể bị tuyên án 7 năm tù.
- therealrtz ©VietSN