Khi dân Sri Lanka bất ngờ quay lưng với Tổng thống Mahinda Rajapaksa trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 8.1, đó là thất bại lớn nhất trong hàng chục năm Trung Quốc muốn bành trướng xuống Nam Á và là một chiến thắng ngoại giao của Ấn Độ. Cách Ấn Độ chống Trung Quốc được Mỹ khen khéo sẽ được kể dưới đây:
Đó là thất bại lớn nhất trong hàng chục năm Trung Quốc muốn bành trướng xuống Nam Á và là một chiến thắng ngoại giao của Ấn Độ.
Từ lúc Thủ tướng Narendra Modi nắm quyền lực ở Ấn, ông đă khẳng định sẽ chống Trung Quốc ở khắp vùng Nam Á.
Theo Reuters, ông c̣n cải thiện quan hệ với Nhật Bản và Việt Nam vốn cùng tranh chấp chủ quyền biển đảo với Bắc Kinh.
Ông Modi cũng phản đối một dự án cảng biển ở Bangladesh của Trung Quốc.
Chủ trương ngoại giao mạnh bạo này được ông Modi gọi là “Hành động ở phía đông” làm Washington sướng, v́ từ nhiều năm qua, Mỹ muốn Ấn ủng hộ chính sách xoay trục về châu Á của Mỹ.
Khi Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ thăm Ấn từ chủ nhật 25.1 tới, ông sẽ là thượng khách trong lễ duyệt binh Ngày Cộng ḥa (26.1) của Ấn Độ.
Việc Tổng thống Mỹ thăm chỉ mỗi một quốc gia (điều hiếm xảy ra) trước khi trở về Washington cho thấy Mỹ đề cao Ấn, khen khéo cách Ấn Độ chống Trung Quốc.
Trợ lư Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á-Thái B́nh Dương Daniel Russel nói hồi cuối năm 2014:
“Điều thu hút tôi cùng các đồng nhiệm, là việc Thủ tướng Modi lănh việc xây dựng từ chủ trương “Nh́n về phía đông” thành chủ trương “Hành động phía Đông.
Ngài Modi thể hiện bằng ngôn từ và sự quan tâm liên kết Ấn Độ vào quan điểm và các vấn đề của vùng này. Đó là điều rất đáng hoan nghênh”.
Ông Rajapaksa chỉ hứa lèo
Mỹ từng công khai không hài ḷng Rajapaksa, người bị tố cáo là phạm tội ác chiến tranh, tham nhũng và theo chủ nghĩa gia đ́nh trị.
Nhưng cho đến năm ngoái, Ấn vẫn chưa có hướng nào, có lẽ v́ ngại đẩy Rajapaksa (vị anh hùng buộc quân ly khai Hổ Tamil buông súng) thân cận với Trung Quốc hơn.
Sự thay đổi chỉ đến hồi tháng 9.2014, khi ông Rajapaksa cho phép một tàu ngầm Trung Quốc cập cảng Colombo mà không báo cho Ấn biết, dù đă có thỏa thuận phải thông báo.
Một quan chức ngoại giao cấp cao Ấn nói với Reuters, rằng: “Đó là giọt nước làm tràn ly”, và kể: Ông Rajapaksa từng hứa với ông Modi: “Lần sau tôi sẽ báo ông biết”, nhưng chiếc tàu ngầm Trung Quốc lại cập cảng Colombo hồi tháng 11.2014.
Ông Rajapaksa hứa hăo với ông Modi
"Ông Modi, nhà cung cấp an ninh toàn cầu"
Dù New Delhi phủ nhận, rằng không hề có chuyện trưởng chi nhánh t́nh báo Ấn ở Colombo bị Sri Lanka trục xuất trước cuộc bầu cử tổng thống ngày 8.1, các nhà ngoại giao trong khu vực đều nói Ấn đă vận động hành lang để các phe đối lập cùng thống nhất chọn một ứng cử viên tranh cử tổng thống (và trúng cử) nhằm chống lại ông Rajapaksa thân Trung Quốc.
M.A. Sumanthiran, một thành viên chính của Liên minh quốc gia Tamil (một liên minh các đảng thân Ấn Độ) kể: trong một cuộc họp, ông Modi khuyến khích Liên minh quốc gia Tamil kết hợp với các đảng chính trị khác.
Ông nói: “Người Ấn nhận ra không thể làm việc với người này (ư nói ông Rajapaksa-NV) và họ hy vọng có sự thay đổi”.
Tân Tổng thống Maithripala Sirisena c̣n khẳng định Ấn là “quan tâm hàng đầu” trong chính sách đối ngoại của ông và ông sẽ xét lại toàn bộ số dự án đă trao cho các công ty Trung Quốc, gồm một dự án biển sẽ giúp Bắc Kinh có chỗ dừng chân chiến lược ngay trước cửa ngỏ Ấn.
Hôm 16.1, Sri Lanka nói sẽ xét lại hợp đồng trị giá 1,5 tỉ USD, cho phép công ty Communication Construction (Trung Quốc) xây hộ một dự án 233ha trong cảng Colombo, đổi lại là Trung Quốc hưởng quyền điều hành cơ sở này.
Đây là một công tŕnh khiến Ấn lo ngại, v́ đa số hàng hóa được chuyển cho Trung Quốc đều đi qua cảng Colombo.
Một nhà ngoại giao Ấn giấu tên nói: “Thông điệp đă rơ: người ta phớt lờ nỗi lo ngại an ninh của Ấn”.
Thủ tướng Modi cũng t́m tin lành ở nhiều nơi khác tại Nam Á: ông đă 2 lần thăm Nepal, trở thành Thủ tướng Ấn đầu tiên đến nước láng giềng Trung Quốc này từ 17 năm qua và cùng Nepal kư các dự án điện lâu nay bị treo.
Richard Rossow thuộc tổ chức nghiên cứu CSIS nói: “Ông Modi sẵn sàng dấn thân vào các vấn đề dài hơi vượt quá biên giới Ấn, gồm an ninh hàng hải ở Biển Đông, hoặc như chuyện đối xử với Triều Tiên, quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS ở Iraq và Syria.
Đó là lúc chúng ta phải bắt đầu nghĩ về Ấn như một nhà cung cấp an ninh toàn cầu”.
Bảo Vĩnh (theo Reuters)