Theo phong tục của người Việt từ xưa, mâm cỗ cúng giao thừa năm nào cũng vậy, thường có một đĩa xôi (nếu là xôi gấc đỏ tươi th́ tốt nhất v́ sẽ mang lại điều may mắn, đỏ tươi cho cả năm), một con gà trống hoa luộc khéo, miệng ngậm bông hồng đỏ với ư nghĩa khoẻ mạnh, tinh khiết. Cúng gà đêm giao thừa, tết “Ông Công Ông Táo” là một nét đẹp trong văn hóa Việt Nam.
Tuy nhiên, trong mâm cỗ cúng Giao thừa và ngày Tết, nhiều người không biết nên đặt gà cúng như thế nào th́ mới đúng, mới tốt cho gia chủ. Dưới đây là một số gợi ư.
1. Cách đặt gà trên bàn thờ
Nhiều người quan niệm có được con gà cúng như ư sẽ yên tâm đón một năm mới tốt đẹp. "Với mâm cúng giao thừa nên đặt đầu gà quay ra đường để đón ngài Tân niên hành khiển đi qua". Theo quan niệm dân gian th́ mỗi năm Thiên đ́nh lại thay toàn bộ quan quân trông nom việc hạ giới. Cúng Giao thừa là tiễn đưa quan quân cai quản năm cũ và đón quan quân cai quản năm mới.
Riêng gà đặt cúng trên ban thờ, quan niệm chung thường là đặt gà quay đầu vào trong bát hương.
Riêng gà đặt cúng trên ban thờ, quan niệm chung thường là đặt gà quay đầu vào trong bát hương với tư thế há miệng, chân quỳ, cánh duỗi tự nhiên. Tư thế này được coi là "con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu". Không đặt gà quay đầu ra, v́ cho đó là gà "không chịu chầu". Bày gà cúng nếu đặt đầu quay ra phía ngoài sẽ đẹp mắt hơn. C̣n quay đầu vào trong th́ phao câu chổng ra ngoài, không đẹp mắt. Nhưng đó chỉ là h́nh thức đẹp, chứ không có ư nghĩa ǵ.
Khi cúng lễ th́ nên để nguyên cả con gà trống vừa đẹp mắt, vừa nghiêm cẩn. Với gà mái, có thể chặt miếng, nhưng khi bày đĩa không được đẹp mắt và giảm bớt phần nghiêm cẩn. Nếu chặt miếng, phải để gà nguội thịt mới chặt để miếng thịt gà gọn mắt. Không nên chặt khi thịt gà c̣n nóng v́ vừa bị bắn bẩn xung quanh, thịt gà lại bị nát nhũn, méo mó. Không nên dùng thịt gà quay, rán, ninh, om v́ cả h́nh thức và màu sắc đều không đẹp, mất cân đối và không nghiêm cẩn.
2. Cách làm gà cúng đẹp
Gà luộc cho mâm cơm tất niên hơi khác với gà cúng Giao thừa. Gà cúng Giao thừa phải là gà trống non, dâng cúng là chính. Gà cho mâm cơm tất niên là để ăn, do đó cần chọn gà mái béo đă đẻ trứng một đợt ăn sẽ ngon hơn.
Để có con gà cúng đẹp, người ta cần mổ moi, làm sạch sẽ bổ miệng, cứa khớp để hai chân quặp vào bụng phía sau (khéo cứa chân để gà không bị co về phía trước – là tư thế gà bực tức, co chân chuẩn bị đá song phi). Đặt con gà nằm nghiêng trong nồi nước lạnh, đầu ngửa ra phía lưng, chân quặp phía sau bụng, hai cánh co tự nhiên (tốt nhất là buộc dáng trước khi bỏ vào nồi). Khi luộc cần lật đều hai bên để gà không bị vẹo.
Muốn gà cúng ngon, đẹp làm gà xong cần rửa sạch tiết để nước không bị đục. Cho gà vào nồi, đổ nước lạnh ngập thân gà (không cho gà vào nước nóng v́ da gà bị nóng đột ngột sẽ co lại, dễ bị rách), đun lửa tới sôi lăn tăn (không sôi sùng sục) th́ hớt bỏ bọt và cứ để thế khoảng 7- 8 phút. Nướng 1 củ gừng, 1 củ hành, đập giập bỏ vào nồi nước luộc gà rồi luộc tiếp (5 phút nếu là gà non để cúng Giao thừa, 10 phút với gà luộc để ăn). Tắt bếp, đậy vung, ngâm gà trong nước thêm 5 phút.
Muốn da gà gịn khi vớt ra thả ngay vào nước thật lạnh. Sau đó tháo dây buộc gà, bày ra đĩa, mỏ gà cài bông hoa hồng đỏ rực (hoặc hoa tỉa từ quả ớt nh́n trông rất rực rỡ), tiết, ḷng gà bạn nhét lại vào bụng gà hoặc để riêng ra 1 chiếc đĩa nhỏ.
Lưu ư khi chọn gà:
- Gà được chọn để cúng lễ nhất thiết phải là gà trống tơ khỏe mạnh, mào lớn màu cờ, ḿnh gà vàng đầy đặn, chân vàng, chưa đạp mái.
- Gà trống hoa mơ (chân cao, màu vàng hoặc trắng), rồi tới gà trống tía, trống đen, trống lông tạp, gà ri (màu mận, vàng sẫm, mào cờ 5 khía, chân nhỏ, chưa nhú cựa, da và chân màu vàng) cũng rất được chuộng để cúng tế.
Anh Thơ/Theo Khỏe & Đẹp