Trong chuyến thăm Mỹ mới rồi, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe làm hài lòng phía Mỹ bao nhiêu thì lại làm những quốc gia khác mà quân đội Nhật Bản đã gây tội ác trong nửa đầu của thế kỷ 20 thất vọng bấy nhiêu. Ông Abe không những không đi xa hơn được tất cả những người tiền nhiệm ở Nhật Bản trong nhận thức về thời kỳ quá khứ lịch sử đen tối này của nước Nhật mà còn bộc lộ rõ sự khác biệt trong thể hiện thái độ của mình đối với Mỹ và các nước khác, không chỉ thiên lệch một chút mà còn thiên vị rất rõ ràng.
Trong bài phát biểu trước lưỡng viện lập pháp ở Mỹ mà ông là Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên được phía Mỹ dành cho vinh hạnh này, ông Abe bày tỏ sự nể trọng đối với binh lính Mỹ thiệt mạng trong chiến tranh thế giới thứ hai và sự hối hận sâu sắc về những tội lỗi mà quân đội Nhật Bản đã gây ra ở các nước châu Á.
Chỉ thế thôi chứ không chính thức xin lỗi. Phía Mỹ không có đòi hỏi chính phủ Nhật Bản phải xin lỗi trong khi các nước ở châu Á, đặc biệt Trung Quốc và Hàn Quốc, coi lời xin lỗi chính thức và chân thành của chính phủ Nhật Bản như một điều kiện tiên quyết để cùng nhau khép lại quá khứ và gây dựng tương lai chung cho quan hệ hợp tác song phương cũng như đa phương ở khu vực và châu lục. Sự thiên vị của ông Abe dành cho Mỹ về phương diện này càng làm tăng tính phức tạp và nhạy cảm của vấn đề.
Nhận lỗi ở đây sẽ có nghĩa là công nhận trách nhiệm đạo lý và pháp lý quốc tế với hệ luỵ trực tiếp có thể là bồi thường. Nhưng xem ra sự bồi thường này không phải là trở ngại chính khiến mọi thời chính phủ Nhật Bản cho tới nay chỉ vòng vo chứ không chính thức xin lỗi. Chuyện này động chạm đến chủ nghĩa dân tộc ở Nhật Bản và nó được công cụ hoá cũng như chính trị hoá cao độ trong quan hệ của Nhật Bản với các nước ở khu vực Đông Bắc Á và nay thêm cả trong quan hệ của Nhật Bản với Mỹ.
VietBF© Sưu tập