Quyền im lặng chưa chính thức thành luật tại Việt Nam, vẫn c̣n những nh́n nhận sai lầm về luật này. Có những trường hợp bị cáo bị đánh đập trong buồng hỏi cung chỉ v́ Quyền im lặng chưa thành luật. Hăy cùng vietbf khám phá nhé!
Trung tướng Trần Văn Độ - nguyên Phó chánh án TAND Tối cao - cho biết, khi thảo luận về quyền im lặng tại Quốc hội cũng có rất nhiều góc nh́n khác nhau, nên dẫn tới đưa ra quan điểm cũng khác nhau về vấn đề này.
Theo ông Độ, Bộ luật tố tụng h́nh sự hiện nay đă ghi nhận một phần quyền im lặng, đó là việc bị can bị cáo không có nghĩa vụ chứng minh ḿnh không phạm tội; tại phiên ṭa, bị cáo có quyền không khai báo và khi đó hội đồng xét xử sẽ chuyển sang xét hỏi những người khác. Trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử Bộ luật tố tụng h́nh sự cũng đă quy định điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán phải giải thích cho bị can, bị cáo về quyền tự bào chữa và nhờ người khác bào chữa.
“Có một nội dung đang tranh luận hiện nay là khi bị can, bị cáo có người có người bào chữa th́ việc lấy cung của cơ quan điều tra có bắt buộc phải có mặt luật sư hay không? Liệu có thể “tôi đă có luật sư th́ lấy lời khai phải có mặt luật sư, tôi không đồng ư th́ không được lấy lời khai hỏi cung”? Nhưng điều kiện hiện nay của chúng ta chỉ có 10.000 luật sư và thống kê cho thấy chỉ có khoảng 20% vụ án bị can, bị cáo có luật sư bào chữa; có những vụ án người ta hỏi cung hàng trăm lần th́ liệu các luật sư có đủ điều kiện và thời gian để có mặt hay không, nếu không có mặt th́ lời khai đó không trở thành chứng cứ điều tra? Đó là một nội dung đang tranh luận để đảm bảo quyền im lặng”- Trung tướng Trần Văn Độ nêu thực tế.
Trung tướng Trần Văn Độ khẳng định nguyên tắc tố tụng h́nh sự là đảm bảo quyền được bào chữa, nguyên tắc suy đoán vô tội và đảm bảo xét xử công bằng. “Nhiều người nói rằng để bị can, bị cáo im lặng th́ c̣n đâu là tranh tụng nữa, thực ra không phải như vậy. Tranh tụng là quá tŕnh từ điều tra, truy tố, xét xử tại phiên ṭa, mà các chứng cứ có được trong quá tŕnh điều tra lại không hợp pháp, bằng con đường ép buộc người ta nhận tội và sau đó sử dụng chứng cứ bất hợp pháp th́ sẽ diễn ra một kết quả sai. Nên bằng bất cứ giá nào để thực hiện nguyên tắc tranh tụng, không có cách nào khác là phải giúp cơ quan điều tra có được chứng cứ hợp pháp, được thực hiện khách quan nhất. Có như vậy việc tranh tụng mới đảm bảo khách quan, thực chất”- ông Độ dẫn giải.
Ông Độ phân tích tiếp: “Để thực hiện quyền im lặng c̣n liên quan đến đường lối xử lư. Xưa nay chúng ta cho quyền không khai báo, không nhận tội, nhưng tôi có 30 năm làm ṭa án tôi biết, người nào không nhận tội th́ dứt khoát cho ông này là ngoan cố, không khai báo và chắc chắn xử nặng. Không nhận tội th́ dứt khoát không được án treo v́ cho rằng không ăn năn hối cải. Có những quan niệm sai lầm như vậy. Đây là những cái tôi cho rằng trong chính sách h́nh sự, trong nhận thức của xă hội, đặc biệt người áp dụng pháp luật phải nhận thức được quyền này th́ mới thực hiện được”.
Liên quan đến bức cung, ghi h́nh, Tướng Độ cho biết rất nhiều bị cáo khi ra ṭa đă phản cung chối tội dù trong giai đoạn điều tra nhận tội và khăng khăng đă bị bức cung, dùng nhục h́nh. “Khi ṭa hỏi có chứng cứ bị dụ dỗ, ép buộc, bức cung không th́ nói không có. Nhưng cũng có thực tế là khi luật sư tiếp xúc hồ sơ vụ án thấy rằng chứng cứ yếu đă “dụ” bị cáo phản cung đi, vụ này chứng cứ yếu lắm cứ phản cung đi, nên ra ṭa bị cáo mới phản cung như vậy. Nhưng thực tế là luật sư xúi phản cung. Tôi trực tiếp làm nhiều vụ án, sau khi được án treo và tâm sự th́ mới nói là “báo cáo với cán bộ, luật sư nói chứng cứ vụ này yếu nên bảo em thôi đừng nhận tội nữa để luật sư thu xếp xoay sở để bào chữa”. Chúng ta phản nh́n nhận ở hai góc độ, không phải lúc nào nói bức cung cũng là do đánh đập, mà nó c̣n có góc độ khác như thế”- ông Độ nói.
vietbf @ sưu tầm