Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Hà Tĩnh Vơ Kim Cự đang khiến dư luận bức xúc về những câu trả lời quanh co vụ cho Formosa thuê đất.Sáng nay,trước truyền thông báo chí, luật sư Trương Trọng Nghĩa đă lên tiếng về nhiệm vụ và trách nhiệm của lănh đạo có liên quan đến vụ Formosa.Đặc biệt nhắm thẳng tới ông Chủ tịch uỷ ban Vơ Kim Cự.
Phải bắt đầu quy tŕnh xem xét trách nhiệm với ông Cự
Thưa ông, về những phát biểu trả lời báo chí hôm qua (25/7) của ông Vơ Kim Cự, về trách nhiệm của ông này với việc cấp phép dự án FMS, ông có b́nh luận ǵ ?
- Ông Cự là cán bộ cao cấp và ở Việt Nam th́ với cán bộ cao cấp, quản lư th́ do cơ quan Đảng, Nhà nước. Do đó, xem xét trách nhiệm của ông Cự phải xem xét cả 2 kênh đó. Với kênh bên Đảng th́ thường sẽ xem xét trước một bước. Theo tôi, để xem xét trách nhiệm của ông Cự với vấn đề Formosa th́ cách làm nên làm như với ông Trịnh Xuân Thanh. Về phía các cơ quan lănh đạo của Đảng như Ủy ban kiểm tra Trung ương nên xem xét trách hiệm cụ thể đó.
Theo tôi việc này nên làm cho rơ ràng để xem có sai phạm hay không và nếu có th́ sai phạm đến đâu, nó có ảnh hưởng đến các cương vị hiện tại của ông Cự. Và cũng không nên chậm trễ v́ nó có thể gây ra những dư luận nhất định, bất lợi.
Ông Vơ Kim Cự có nói rằng, dự án FMS th́ được nhiều bộ, ngành đồng thuận triển khai và việc nâng thời hạn cấp phép hoạt động cho FMS từ 50 năm lên 70 năm là đă được Chính phủ cho phép. Trong khi, Thanh tra Chính phủ cho rằng, nói vậy là "lấp liếm" v́ việc nâng lên 70 năm là chỉ khi Chính phủ đă phát hiện ra và sau này phải chấp nhận việc đă rồi. Về điều này, với góc độ là luật sư khá am tường về các quy định về quản lư kinh tế, ông thấy thế nào ?
-Theo tôi biết, cái thời hạn 50 năm hay 70 năm đó là rất khác nhau. Pháp luật của chúng ta, nhất là pháp luật về đầu tư nước ngoài, 70 năm là trường hợp đặc biệt và hiếm hoi. Nên ngay cả khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng phải có hồ sơ đầy đủ và có sự tư vấn đầy đủ của các bộ, ngành. Với các dự án đặc biệt quan trọng như dự án về điện hạt nhân là Thủ tướng cũng phải trao đổi với lănh đạo Đảng và Nhà nước khác nữa. Cho nên luật mới quy định tất cả các dự án đầu tư đều có thời hạn cấp phép là 50 năm.
Trường hợp 70 năm không đơn giản là Thủ tướng gật đầu ngay được mà phải có quá tŕnh xem xét rồi mới quyết định. Do đó, nếu tỉnh mà tự động cấp 70 năm th́ không thể bào chữa được. Cái đó là sai rồi. C̣n sau này, nếu Thủ tướng xem xét chấp nhận lên 70 năm th́ điều đó không có nghĩa việc cấp trên 50 năm, làm quá quyền hạn của ḿnh là không có sai.
Với thảm hoạ gây ô nhiễm mà FMS đă gây ra rất nghiêm trọng nhưng vừa qua, ông Vơ Kim Cự vẫn được bổ nhiệm qua nhiều chức vụ mới: Đại biểu Quốc hội, thành viên Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội..th́ với dư luận, nó có gây ra sự thất vọng, mất niềm tin lớn trong người dân hay không?
-Vừa qua vẫn chưa có khởi động một quy tŕnh xem xét trách nhiệm của ông Cự th́ tuy người dân phản ánh, cử tri phản ánh, các ư kiến các cán bộ, công chức nhà nước có ư kiến, để có đánh giá đầy đủ th́ phải có quy tŕnh xem xét như tôi nói ở trên. Ví dụ trong trường hợp ông Trịnh Xuân Thanh phải có quy tŕnh xem xét để qua đó xem có sai phạm hay không, sai phạm nhiều hay ít, phải xử lư thế nào, có ảnh hưởng đến các cương vị hiện tại của ông Cự hay không. C̣n bây giờ chưa có quy tŕnh ấy th́ chúng ta chưa thể nói ǵ về ông Cự được và ông ấy vẫn có quyền hoạt động b́nh thường trên cương vị hiện có.
Nếu ông đặt ḿnh vào vị trí như ông Vơ Kim Cự ở thời điểm này, ông sẽ làm thế nào ?
-Tôi sẽ xin lỗi!
Cán bộ là Đảng viên th́ phải có trách nhiệm cao hơn với đất nước
Có vẻ như theo cách nói của ông Vơ Kim Cự th́ việc cấp phép cho FHS là trách nhiệm tập thể, trách nhiệm chung của các bộ, ngành đă đồng ư triển khai dự án?
-Tôi nghĩ thế này, một là quy định của chúng ta có sơ hở th́ cũng không thể trách những người lănh đạo đă làm đúng quy định, quy tŕnh. Nhưng ngược lại, cũng phải thấy, những người lănh đạo cao cấp hiện nay cũng là Đảng viên, ngoài trách nhiệm công dân, trách nhiệm của cán bộ, công chức th́ họ c̣n có trách nhiệm của người Đảng viên. Th́ những quy tŕnh, quy định c̣n sơ hở mà họ nhận thấy có thể gây thiệt hại cho nhân dân, cho đất nước th́ tự người ta phải chủ động kiến nghị bổ sung, sửa đổi thậm chí phải bác bỏ, từ chối những dự án tuy về quy tŕnh là đúng nhưng nó có hại. Cán bộ cấp dưới th́ có thể nói tôi không biết ǵ nhưng với cán bộ cao cấp th́ cán bộ, Đảng viên phải có trách nhiệm cao hơn với nhân dân và đất nước.
Theo ông th́ có bộ, ngành nào phải chịu trách nhiệm liên quan đến việc cấp phép cho dự án này ?
-Tôi rất chú ư bài phát biểu của ông Chủ tịch Uỷ ban Trung ương mặt trận Tổ quốc trong đó có câu: Phải xem xét lại trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc cấp phép, quản lư và giám sát Công ty FHS vừa rồi. Tôi cũng cho rằng, thiệt hại gây ra to như thế th́ phải xem xét trách nhiệm. Bởi v́, một cây cầu găy, một nhà cháy đă phải xem xét trách nhiệm rồi th́ thiệt hại do FHS gây ra lớn như thế th́ phải xem xét trách nhiệm th́ bây giờ phải tiến hành ngay. Bên các cơ quan Đảng, Chính phủ cũng phải xem xét việc đó và Quốc hội giám sát việc đó.
Theo ông sau đây th́ Chính phủ phải xem xét lại chính sách phân cấp đầu tư cho các tỉnh thế nào cho chặt chẽ ? Với Hà Tĩnh, rơ ràng qui mô một dự án như vậy đă vượt quá năng lực quản lư của một địa phương như vậy?
-Hiện nay có vấn đề là chính sách của chúng ta lúc th́ tả, lúc th́ hữu. Th́ cũng đúng thôi v́ trong thời kỳ đầu thu hút đầu tư chúng ta phải siết, quy định cho chặt chẽ v́ lúc đó c̣n thiếu kinh nghiệm. Nhưng sau đó, lại buông quá nhiều cho các địa phương. Đă đến lúc chúng ta phải chỉnh sửa lại, nhất là khi Việt Nam đă có quá tŕnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài trên 20 năm rồi. Và nền kinh tế của ta đă phát triển ở mức độ không c̣n như xưa, đạt mức thu nhập trung b́nh rồi.
Thứ nhất về chính sách thu hút đầu tư cũng phải xem xét lại. Dứt khoát không chấp nhận các dự án đầu tư gây ô nhiễm. Xét lại vấn đề phân cấp. Cái này nằm trong tầm tay v́ vavs cơ quan quản lư nhà nước hiện nay đều biết được là dự án nào th́ tỉnh quyết 100%. Có dự án tuy qui mô nhỏ thôi nhưng lại gây ô nhiễm như có chất phóng xạ hay có yếu tố về an ninh, quốc pḥng th́ cơ quan trung ương phải xem xét. Tỉnh có thể thu hút đầu tư nhưng việc xét duyệt các dự án như vậy phải do bộ, ngành trung ương làm. Tôi cho là phải sửa đổi lại pháp luật về đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn này trước những sự việc đáng báo động như vụ Fomosa.
Nhiều tỉnh thành, lănh đạo đă không thoát khỏi sự cám dỗ của cái gọi là tăng trưởng GDP thuần tuư. Cho nên, nhiều người đă có những sơ hở trong xét duyệt dự án, không xuất phát từ lợi ích dài hạn, bền vững của quốc gia mà chỉ chạy theo thành tích của nhiệm kỳ nhất định. Theo tôi cũng nên chấm dứt việc tăng trưởng GDP thuần tuư đó làm đánh giá thành tích, năng lực cán bộ địa phương. Nhiêu chuyên gia trong nước đă có nhiều phân tích, cảnh báo từ hơn 10 năm nay rồi. Thành tích phát triển không thể chỉ dựa trên con số tăng trưởng GDP 5, 7 hay 10%. Bởi nếu giá cho tăng trưởng đó là môi trường th́ sau này cũng phải lấy tiền để khắc phục chưa kể những thất thoát về tài nguyên.