Dư luận vô cùng bất ngờ về tuyên bố mới đây của Tổng thống Philippines.Càng ngày ông Duterte càng cho Thế giới thấy rằng Philippines không phải là đồng minh của Mỹ.Chắc hẳn Trung quốc đang rất vui mừng về sự việc này.
SCMO dẫn phát ngôn mới nhất của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nói ông sẽ xem xét việc mua vũ khí từ Nga và Trung Quốc, đồng thời kết thúc các kế hoạch tuần tra chung với lực lượng của Mỹ ở Biển Đông.
Trong một bài phát biểu trên truyền h́nh hôm thứ 13/9, ông Duterte cho biết, hai quốc gia nói trên đă đồng ư cung cấp cho Philippines một khoản vay mềm trong ṿng 25 năm để mua trang thiết bị quân sự.
Tiếp đó, ông tiết lộ thêm rằng Bộ trưởng Quốc pḥng Delfin Lorenzana và một số chuyên gia kỹ thuật trong lực lượng vũ trang sẽ thăm Trung Quốc và Nga "để t́m kiếm một số thứ tốt nhất".
Bất chấp các phát ngôn trước đó của ông Duterte khẳng định không muốn quay lưng với các đồng minh của Manila, nhưng theo giới quan sát một số dấu hiệu mới đây cho thấy đă có vết nứt trong quan hệ hiệp ước quốc pḥng giữa Philippines và Mỹ kể từ năm 1951.
Sau khi nhà lănh đạo này có một vụ tranh căi với Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tuần trước. Ông đă lên án các vụ giết người của quân đội Mỹ trong quá khứ và kêu gọi quân đội Mỹ rời khỏi ḥn đảo phía nam Mindanao.
Trong bài phát biểu của ḿnh, Duterte nói Philippines cần những chiếc máy bay cánh quạt để chống lại quân nổi dậy và chiến đấu chống khủng bố ở Mindanao. Ông nói rằng ông muốn mua vũ khí ở "chỗ có giá rẻ hơn, nơi không có sự ràng buộc và hoàn toàn minh bạch".
"Tôi không cần chiến đấu cơ. F-16 không phù hợp với mục đích sử dụng của chúng tôi", Duterte nói. "Chúng tôi không có ư định chống lại bất cứ nước nào".
Theo số liệu thống kê của Viện Nghiên cứu Ḥa b́nh Quốc tế Stockholm, kể từ năm 1950, Mỹ chiếm khoảng 75 % vũ khí nhập khẩu của Philippines. Nga và Trung Quốc đă không cung cấp bất kỳ loại vũ khí nào trong thời gian này.
Trước động thái trên, Jon Grevatt, chuyên gia phân tích về công nghiệp quốc pḥng từ IHS Jane, Bangkok nhận định Mỹ có thể sẽ có những bước đi về mặt ngoại giao để ngăn Philippines mua một hệ thống pḥng thủ chủ lực từ Trung Quốc.
Cũng theo số liệu từ IHS Janes, ngân sách mua sắm quốc pḥng các nước Đông Nam Á đă lên đến con số 500 triệu USD trong năm nay - tăng hơn 60 % so với năm 2015.
"Đă có những gợi mở cho thấy Manila sẽ rời bỏ đối tác truyền thống lâu năm, và mọi thứ sẽ diễn ra trong thầm lặng", chuyên gia Grevatt cho rằng "Trung Quốc và Nga sẽ luôn hào hứng với bất kỳ cơ hội nào trong việc mở rộng thị trường".
Trong một động thái khác, ông Duterte cũng cho biết Philippines sẽ không tham gia vào tuần tra trên Biển Đông để tránh "bị tham gia" vào một "hành động thù địch". "Tôi chỉ muốn tuần tra trên vùng lănh hải của chúng tôi", ông nói.
Hoạt động tuần tra chung giữa Mỹ và Philippines được tiến hành từ đầu năm nay, trước khi ông Duterte giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Hai nước đă t́m cách tăng cường hợp tác quân sự như một phản ứng chống lại yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên với Biển Đông.
Theo một nguồn tin từ lực lượng vũ trang Philippines tiết lộ, quan hệ quốc pḥng với Mỹ thời điểm hiện tại vẫn đang "bền vững" và kế hoạch tuần tra chung trong năm nay sẽ vẫn tiếp tục. Quân đội vẫn chưa nhận được một chỉ thị cụ thể nào từ ông Duterte về vấn đề ở Mindanao.
Phản ứng trước tuyên bố của ông Duterte về Mindanao, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Chỉ huy Gary Ross cho biết hôm 13/9 rằng mối quan hệ Mỹ-Philippines "đă trở thành nền tảng của sự ổn định trong hơn 70 năm qua". "Chúng tôi sẽ tiếp tục tham vấn chặt chẽ với đối tác của ḿnh để có những điều chỉnh phù hợp trong cách tiếp cận với chính quyền mới".
Ernesto Abella, phát ngôn viên của ông Duterte cho biết trong một cuộc họp báo sau đó giải thích rằng, những tuyên bố của Tổng thống Philippines về việc lính Mỹ cần rời khỏi Mindanao chưa phải là "quyết định cụ thể".
Nhận định về phát ngôn nói trên, Shen Shishun, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng việc muốn chấm dứt các cuộc tuần tra chung với Mỹ đă thể hiện ư muốn cải thiện quan hệ với Bắc Kinh của ông Duterte
"Philippines nhận thấy có cơ hội kinh doanh với Trung Quốc nhiều hơn và hiểu rằng việc tuần tra với Mỹ sẽ khiến Bắc Kinh không hài ḷng", Shen nói, "Duterte thấy được điều này và đă thực hiện một quyết định thực tế".